Document Type : Research

Author

Associate Professor of History, Lorestan University

Abstract

The present paper reviews the explanatory and interpretive position of the book "An Introduction to the Historical Geography of the Transoxiana (in the Early Islamic Centuries)" in two positive and negative perspectives. Transoxiana, as the easternmost state of the Iranian and Islamic worlds during the early Islamic centuries, had undeniable and close cultural, economic, social and political links with other regions of the Muslim world, yet its geographical boundaries and features are not much well known. Introduced as a textbook for history students, the present book marks the beginning of a new flow in Transoxiana research. The positive points of the book include the importance of the subject and the different content processing of the book, but the its drawbacks include ambiguity of the issue, the inconsistency of the title and the content, the lack of use of all the major sources, the lack of scrutiny and the necessary attention in using new research, failure to follow scientific standards in formulating the book, and the existence of content and edition mistakes in the text.

Keywords

Main Subjects

ابن‌اثیر، عزالدین علی (1399 ق)، الکامل فی ‌التاریخ، ‌تصحیح کارل یوهانس تورنبرگ، بیروت: دارصادر.
ابن‌بکران، محمد‌ بن نجیب (1342)، جهان‌نامه، به‌کوشش محمد‌امین ریاحی، تهران: ابن‌سینا.
ابن‌حوقل، ابوالقاسم محمد (1967)، صورة الارض، لیدن: بریل.
ابن‌خردادبه، عبیدالله (1889)، المسالک‌ و الممالک‌، به‌‌کوشش یان‌ دخویه‌، لیدن‌: بریل‌.
ابن‌رسته، احمد ‌بن عمر (1892)، الأعلاق النفیسة، ‌تصحیح یان دخویه، لیدن: بریل.
ابن‌فقیه، احمد ‌بن محمد همدانی (1885)، مختصر البلدان، ‌تصحیح یان دخویه، لیدن: بریل.
ابودلف خزرجی، مسعر (1416)، رسالة الاولی، تحقیق سعید مریزن عسیری، عربستان: مکتبة ‌الملک‌ فهد ‌الوطنیة.
ابوریحان بیرونی، محمد بن احمد (1923)، الآثار الباقیة عن القرون الخالیة، تصحیح ادوارد زاخاو، لایپزیک.
ادریسی، ابوعبدالله محمد بن محمد (بی‌تا)، نزهة المشتاق فی اختراق الآفاق، قاهره: مکتبة الثقافة الدینیة.
اصطخری، ابراهیم ‌بن محمد (1927)، مسالک الممالک، به‌‌کوشش یان‌ دخویه‌، لیدن: بریل‌.
اومستد، ا. ا. (1372)، تاریخ شاهنشاهی هخامنشی، ترجمۀ محمد مقدم، تهران: امیرکبیر.
بارتولد، و. و. (1392)، تاریخ هفت‌آب، ترجمۀ محسن رحمتی، شیراز: نوید شیراز.
بارتولد، و. و. (1352)، تاریخ ترک‌های آسیای میانه، ترجمۀ غفار حسینی، تهران: توس.
بلاذری، احمد‌ بن یحیی (1421)، فتوح البلدان، بیروت: دار و مکتبة الهلال.
پریتساک، املیان (1385)، «فروپاشی امپراتوری اغوز یبغو»، ترجمۀ محسن رحمتی، پژوهش‌نامۀ تاریخ دانشگاه آزاد بجنورد، س 1، ش 4.
پیرنیا، حسن (1362)، ایران باستان، تهران: دنیای کتاب.
جیهانی، ابوالقاسم ‌بن احمد (1368)، اشکال العالم، ترجمۀ کهن فارسی، ‌تصحیح فیروز منصوری، تهران: به‌نشر.
حدود العالم من المشرق الی المغرب (1362)، ‌تصحیح منوچهر ستوده، تهران: طهوری.
راه‌نمای کشورهای مستقل مشترک المنافع و جمهوری‌های بالتیک (1378)، تهیه و تدوین گیتاشناسی، تهران: مؤسسۀ جغرافیایی و کارتوگرافی گیتاشناسی.
رحمتی، محسن (1392)، «گسترش اسلام در قلمرو قرلق‌ها»، فصل‌نامۀ پژوهش‌های علوم تاریخی، دورۀ 5، ش 1.
رضا، عنایت‌الله (1384)، ایران و ترکان در روزگار ساسانیان، تهران: علمی‌ و ‌فرهنگی.
رضا‌زاده شفارودی، معصومه (1387)، دانش‌نامۀ جهان اسلام، ج 12، ذیل مدخل «حدود العالم»، تهران: بنیاد دایرة‌المعارف اسلامی.
رضازاده شفارودی، معصومه (1390)، دانش‌نامۀ جهان اسلام، ج 16، ذیل مدخل «خیوه»، تهران: بنیاد دایرة‌المعارف اسلامی.
زکی ولیدی، طغان (1376)، دانش‌نامۀ جهان اسلام، ج 3، ذیل مدخل «بلاساغون»، تهران: بنیاد دایرة‌المعارف اسلامی.
شانی‌نوف، ن. بریان (1383)، تاریخ روسیه از آغاز تا انقلاب اکتبر، ترجمۀ خان‌بابا بیانی، تهران: دانشگاه تهران.
شجاعی‌مهر، حسن (1392)، درآمدی بر جغرافیای تاریخی فرارود در سده‌های نخستین اسلامی، تهران: سمت.
شعبان، م. ا. (1386)، فراهم‌آمدن زمینه‌‌های سیاسی و اجتماعی نهضت عباسیان در خراسان، ترجمۀ پروین ترکمنی ‌آذر، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
طبری، محمد‌ بن جریر (1418)، تاریخ الامم و الملوک، تحقیق عبدالله علی مهنا، بیروت: مؤسسة الاعلمی للمطبوعات.
فرای، ریچارد نیلسون (1363)، عصر زرین فرهنگ ایران، ترجمۀ مسعود رجب‌نیا، تهران: سروش.
فرای، ریچارد نیلسون (1373)، تاریخ باستانی ایران، ترجمۀ مسعود رجب‌نیا، تهران: علمی‌ و فرهنگی.
قدامة ‌بن‌ جعفر (1889)، الخراج‌، به‌کوشش‌ دخویه‌، لیدن‌: بریل.
قزوینی، زکریا‌ بن محمد (بی‌تا)، آثار البلاد و اخبار العباد، بیروت: دارصادر.
کاشغری، محمود بن محمد (1333– 1335 ق)، دیوان اللغات الترک، تصحیح معلم رفعت، استانبول: مطبعۀ عامرۀ.
کریمی، اصغر (1389)، دانش‌نامۀ جهان اسلام، ج 15، ذیل مدخل «ختن»، تهران: بنیاد دایرة‌المعارف اسلامی.
گردیزی، عبدالحی ‌بن ضحاک (1363)، تاریخ گردیزی، ‌تصحیح عبدالحی حبیبی، تهران: دنیای کتاب.
گروسه، رنه (1368)، امپراطوری صحرانوردان، ترجمۀ عبدالحسین میکده، تهران: علمی‌ و ‌فرهنگی.
گیرشمن، رومن (1379)، ایران از آغاز تا اسلام، ترجمۀ محمد معین، تهران: علمی و فرهنگی.
لسترنج، گای (1373)، جغرافیای‌ تاریخى‌ سرزمین‌های‌ خلافت‌ شرقى‌، ترجمۀ محمود عرفان‌، تهران‌: علمی و فرهنگی.
لیتوینسکی، ب. الف. (1376)، طلوع ساسانیان؛ تاریخ تمدن‌های آسیای مرکزی (کتابی از یونسکو)، ترجمۀ صادق ملک‌شهمیرزادی، تهران: انتشارات وزارت امور خارجه.
مجمل التواریخ و القصص (1383)، ‌تصحیح ملک‌الشعرای بهار، تهران: دنیای کتاب.
مروزی، شرف‌الزمان (1942)، منتخبات طبایع الحیوان، انتخاب مینورسکی، لندن: بی‌نا.
مسعودی، علی ‌بن حسین (1409)، مروج‌ الذهب و معادن ‌الجوهر، تحقیق محمد محیی‌الدین عبدالحمید، بیروت: شرکة العالمیة للکتب.
مشکور، محمدجواد (1364)، تاریخ سیاسی ساسانیان، تهران: دنیای کتاب.
مقدسی، احمد‌ بن محمد (1408)، احسن التقاسیم فی معرفة الاقالیم، تحقیق محمد مخزوم، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
نرشخی، محمد بن جعفر (1363)، تاریخ بخارا، ترجمۀ ابونصر قباوی، تصحیح مدرس رضوی، تهران: توس.
نسفی، عمر بن احمد (1378)، القند فی معرفة علماء سمرقند، تحقیق یوسف الهادی، تهران: میراث مکتوب.
نسفی، عمر بن احمد (1421)، التنبیه و الإشراف، بیروت: دار و مکتبة الهلال.
یاقوت‌ حموی، شهاب‌الدین ابوعبداله (1397 ق)، معجم ‌البلدان، تصحیح فردیناند ووستنفلد، بیروت: دارصادر.
یعقوبی، احمد بن ابی‌یعقوب (1892)، کتاب البلدان، به‌کوشش یان دخویه، لیدن: بریل.
 
Barthold, V. V. and E. C. Bosworth (2000), “Terek”, in: Encyclopeadia of Islam, New Edition, vol. 10, Leiden: Brill.
Bosworth, E. C. (1986), “Balasagun”, in: Encyclopeadia of Iranica, Ehsan Yarshater (ed.), vol. 3, London: Routledge and Kegan Paul.
Bosworth, E. C. (1995), “Orkhon”, in: Encyclopeadia of Islam, New Edition, vol. 8, Leiden: Brill.
Bosworth, E. C. (1997), “Karluk”, in: Encyclopeadia of Islam, New Edition, vol. 4, Leiden: Brill.
Cahen, C. L. (1991), “Ghuzz”, in: Encyclopeadia of Islam, New Edition, vol. 2, Leiden: Brill.
Gibb, H. A. R. )1970(, The Arab Conquest Of Central Asia, New York: AMS Press.
Golden, P. B. (2000), “Toghuzghuz”, in: Encyclopeadia of Islam, New Edition, vol. 10, Leiden: Brill.
Hudūd-al-’Aālam: The Regions of The World (1982), V. Minorsky (trans.), with the Preface by V. V. Barthold, Bosworth (ed.), London: Cambridge: Taustees of E. J. W. Gibb Memorial.