علوم سیاسی
تحصیلی، محمد جواد تحصیلی؛ مقصود رنجبر؛ محمد ترابی
چکیده
رسالۀ یک کلمۀ مستشارالدوله از مهمترین و اصلی‌ترین نوشته‌‌های دوران قاجار در زمینۀ قانون‌خواهی بود و نیز به همین اعتبار از پایه‌‌های شناخت اندیشۀ قانون‌گرایی در ایران عصر قاجار و نیز شناخت تبار جنبش مشروطه‌خواهی است. حامد عامری، در کتاب تجدد و قانون‌گرایی، به بررسی این اثر پرداخته است و این مقاله نقدی بر نوشتۀ وی درخصوص ...
بیشتر
رسالۀ یک کلمۀ مستشارالدوله از مهمترین و اصلی‌ترین نوشته‌‌های دوران قاجار در زمینۀ قانون‌خواهی بود و نیز به همین اعتبار از پایه‌‌های شناخت اندیشۀ قانون‌گرایی در ایران عصر قاجار و نیز شناخت تبار جنبش مشروطه‌خواهی است. حامد عامری، در کتاب تجدد و قانون‌گرایی، به بررسی این اثر پرداخته است و این مقاله نقدی بر نوشتۀ وی درخصوص این کتاب است. مهمترین نقدی که بر کتاب وارد است توصیفیبودن آن است و مؤلف رویکرد و جهتگیری انتقادی به اثر ندارد، درحالیکه رسالۀ یک کلمۀ مستشارالدوله از حیثهای مختلف قابلنقد است و در این مقاله به آن‌ها پرداخته شده است. مهمترین نقد بر رسالۀ فوق این است که مستشارالدوله در فهم قانون و معنای آن دچار تقلیلگرایی شده و همین موجب سوءبرداشت جدی وی از جایگاه و معنای قانون در دنیای مدرن شده است و این برداشت نادرست وی اثر مهمی بر تحققنیافتن قانون‌گرایی در تاریخ معاصر ایران داشته است.
علوم سیاسی
بهنام جودی
چکیده
این مقاله به ارزیابی کتاب اسپینوزا و سیاست، نوشتة اتییِن بالیبار، می‌پردازد. ایدة بالیبار این است که فلسفة اسپینوزا سیاسی است. بالیبار مطالعة فلسفة اسپینوزا را با این استدلال آغاز میکند که اگر اندیشة اسپینوزا را صرفاً نظریه‌ای بدانیم که در سطح فراتاریخی از نظریة محض قرار دارد، آن را نمی‌توانیم بفهمیم. درمقابل، هریک از آثار بزرگ ...
بیشتر
این مقاله به ارزیابی کتاب اسپینوزا و سیاست، نوشتة اتییِن بالیبار، می‌پردازد. ایدة بالیبار این است که فلسفة اسپینوزا سیاسی است. بالیبار مطالعة فلسفة اسپینوزا را با این استدلال آغاز میکند که اگر اندیشة اسپینوزا را صرفاً نظریه‌ای بدانیم که در سطح فراتاریخی از نظریة محض قرار دارد، آن را نمی‌توانیم بفهمیم. درمقابل، هریک از آثار بزرگ او باید بهعنوان مداخله‌ای در شرایط فلسفی و سیاسی ویژه‌ای فهمیده شود. به همین دلیل، از نظر بالیبار، تفکیک متافیزیک اسپینوزا از سیاست او ناممکن است، آن‌هم به‌گونه‌ای‌که انگار سیاست کاربست متافیزیک است. فلسفة اسپینوزا را بایستی در کلیتش سیاسی در نظر گرفت، به‌نحوی‌که حتی نظرورزانه‌ترین اظهارات اسپینوزا از پاسخ به ضروریات و الزامات مشخص سیاسی تشکیل یافته است و با شرایط تاریخی ویژه‌ای گره خورده است. بالیبار در مطالعة ایده‌ها از لوئی آلتوسر تأثیر پذیرفته است و از اصطلاح آلتوسری «conjoncture» استفاده میکند. ضمن برجسته‌کردن نوآوری، ویژگی روشی و تفسیر او از اسپینوزا به خطای مترجم‌‌‌های فارسی در ترجمة «conjuncture» به «اتصال» اشاره خواهیم کرد و نشان خواهیم داد که، برخلاف ادعای مترجم‌‌ها، نه‌تنها اسپینوزا «فیلسوف اتصالی» نیست، بلکه «فیلسوفی بحران‌اندیش» است.
علوم سیاسی
سید رضا حسینی؛ مصطفی رضائی حسین آبادی؛ امیر اعتمادی بزرگ
چکیده
ونسا مارتین از جملۀ پژوهش‌گران انگلیسی‌زبان تاریخ ایران معاصر است که در کتاب ایران بین ناسیونالیسم اسلامی و سکولاریسم تلاش کرده است مشروطه و تحولات سیاسی اجتماعی مرتبط با آن را از منظر بیرونی بررسی کند. بر این اساس، هدف مقالۀ حاضر مطالعۀ تحلیلی ـ انتقادی کتاب در ابعاد شکلی، روشی، نظری، و محتوایی است. تمرکز ونسا مارتین در این ...
بیشتر
ونسا مارتین از جملۀ پژوهش‌گران انگلیسی‌زبان تاریخ ایران معاصر است که در کتاب ایران بین ناسیونالیسم اسلامی و سکولاریسم تلاش کرده است مشروطه و تحولات سیاسی اجتماعی مرتبط با آن را از منظر بیرونی بررسی کند. بر این اساس، هدف مقالۀ حاضر مطالعۀ تحلیلی ـ انتقادی کتاب در ابعاد شکلی، روشی، نظری، و محتوایی است. تمرکز ونسا مارتین در این کتاب بر شناسایی جریان‌های سیاسی و تحولات اقتصادی ـ اجتماعی محلی خارج از تهران است که تأثیر مستقیم در چگونگی رخداد انقلاب مشروطه و نتایج آن داشته است. بررسی کتاب نشان میدهد نویسنده مشروطه‌خواهی محلی را بهعنوان مسئله‌ای مرتبط با هویت ملی تعریف میکند. یافته‌ها نشان میدهد، از نظر ونسا مارتین، بافت سنتی جامعۀ ایران و طبقۀ روحانیون مشروطه را امری تاریخی و دینی قلمداد می‌کنند، اما روشن‌فکران آن را بهعنوان امری اسطوره‌ای و مدرن می‌‌پندارند. نوآوری ونسا مارتین در اشاره به نقش نیروهای محلی در انقلاب مشروطه، به‌ویژه در آذربایجان، بوشهر، فارس، و اصفهان، قابل‌تأمل است، اما کاستی‌هایی در نوع دسته‌بندی جریان‌های سیاسی و تعریف هرکدام از چیستی و چگونگی رخداد مشروطه به‌چشم می‌خورد که مناسب است نویسنده و ناشر در چاپ‌های بعدی تلاش کنند که آن‌ها را برطرف کنند.
علوم سیاسی
فاطمه دانشورمحمدزادگان؛ رضا عابدی گناباد
چکیده
جامعهشناسی کاریزمای ملی کتابی به‌قلم مجید فولادیان است که طی آن فروپاشی ساختارهای اجتماعی و ظهور کاریزمای ملی را تجزیهوتحلیل میکند. نویسنده با روش ساختاری تاریخی به بررسی تحولات ساختاری در آستانۀ دو انقلاب مشروطه و انقلاب اسلامی می‌پردازد و به این نتیجه می‌رسد که در دورۀ قاجار ساخت شبکه‌ای جامعه مانع از شکلگیری هم‌بستگی‌های ...
بیشتر
جامعهشناسی کاریزمای ملی کتابی به‌قلم مجید فولادیان است که طی آن فروپاشی ساختارهای اجتماعی و ظهور کاریزمای ملی را تجزیهوتحلیل میکند. نویسنده با روش ساختاری تاریخی به بررسی تحولات ساختاری در آستانۀ دو انقلاب مشروطه و انقلاب اسلامی می‌پردازد و به این نتیجه می‌رسد که در دورۀ قاجار ساخت شبکه‌ای جامعه مانع از شکلگیری هم‌بستگی‌های فراگیر بوده است و در چنین ساختی در شرایط بحرانی صرفاً امکان ظهور کاریزماهای خُردمحله‌ای، قومی، مذهبـی، و صنفی وجـود دارد و ظهور کاریزمای ملـی بعـید به‌نظر می‌رسد، اما در اواخر حکومت پهلوی، به‌دلیل فروپاشی ساخت سنتی و بروز بحران‌‌های اجتماعی در جامعهای که به سطحی از انسجام ملی رسیده بود، و با ظهور ایدئولوژی مبتنی‌بر فرهنگ جامعه، امکان شکلگیری اجتماع ملی و ظهور کاریزمای ملی فراهم شد. در این مقاله، بر آن شده‌‌ایم تا کتاب جامعهشناسی کاریزمای ملی را در چهارچوب تحلیلی تلفیقی (ساختار ـ کارگزار) موردنقد و بررسی قرار دهیم. نتایج نشان میدهد که فولادیان چگونگی ارتباط و نقش پیروان در ظهور کاریزما را توضیح نمی‌‌دهد. درواقع، نویسنده صرفاً به توضیح ساختارها و تأثیر آن‌ها در ظهور کاریزما پرداخته و به عاملیت و کارگزاری پیروان کاریزما در ظهور کاریزما بی‌توجه بوده است.
علوم سیاسی
احمد درستی
چکیده
وقوع بحران در بازارهای مالی جهانی در سال 2007 اعتراضات و شورش‌های گسترده‌ای را در بسیاری از کشورها برانگیخت. این اعتراضات در شمال آفریقا حتی تا تغییر نظام‌‌های سیاسی پیش رفت. بررسی و تحلیل این وقایع زمینه‌ای برای تدوین کتاب از بحران تا فروپاشی شد. مقالۀ حاضر با قصد بررسی این کتاب و در سه بخش تدوین شد: معرفی اثر، جایگاه اثر در فضای نشر ...
بیشتر
وقوع بحران در بازارهای مالی جهانی در سال 2007 اعتراضات و شورش‌های گسترده‌ای را در بسیاری از کشورها برانگیخت. این اعتراضات در شمال آفریقا حتی تا تغییر نظام‌‌های سیاسی پیش رفت. بررسی و تحلیل این وقایع زمینه‌ای برای تدوین کتاب از بحران تا فروپاشی شد. مقالۀ حاضر با قصد بررسی این کتاب و در سه بخش تدوین شد: معرفی اثر، جایگاه اثر در فضای نشر ایران و دیگر آثار نویسنده، و ارزیابی شکلی و محتوایی. در این کتاب، ما با نثری وزین و منقح و متنی منسجم و یکدست مواجهیم. چهارچوب نظری کار همان نظریه‌ای است که نویسنده برای تحلیل انقلابها و فرایند گذار به دموکراسی در آثار پیشین خود تنظیم کرده است. سازماندهی مطالب در داخل هر فصل بهصورت مشخص و متمایز انجام نشده است. کتاب فاقد پیشنۀ تحقیق است. عنوان روی جلد محتوای اصلی اثر را بهصورت کامل بازتاب نمی‌‌دهد. در متن اثر، با تأکیدی که در عنوان اثر به‌چشم می‌خورد، ابعاد ماندگاری و آسیبپذیری نظام‌‌های سیاسی موردتوجه جدی قرار نگرفته است.
علوم سیاسی
شهاب دلیلی
چکیده
در سراسر تاریخ فلسفه پرسش‌‌هایی مطرح بوده است که مهمترین آن‌ها را میتوان حول مفهوم عدالت و آزادی صورتبندی و شناسایی کرد. در قرن بیستم، نسبت بین عدالت و آزادی بیش از پیش برای جوامع بشری اولویت پیدا کرد و مهمترین آثار علمی به آن پرداختند. نظریۀ عدالتی که از سوی جان رالز در این خصوص مطرح شد، محوریت مباحث علمی را مختص ...
بیشتر
در سراسر تاریخ فلسفه پرسش‌‌هایی مطرح بوده است که مهمترین آن‌ها را میتوان حول مفهوم عدالت و آزادی صورتبندی و شناسایی کرد. در قرن بیستم، نسبت بین عدالت و آزادی بیش از پیش برای جوامع بشری اولویت پیدا کرد و مهمترین آثار علمی به آن پرداختند. نظریۀ عدالتی که از سوی جان رالز در این خصوص مطرح شد، محوریت مباحث علمی را مختص بهخود ساخت و دغدغۀ سیاستمداران را برانگیخت. رابرت نوزیک در نقد عدالت بهمثابۀ انصاف، که رالز مطرح کرد، از عدالت بهمثابۀ استحقاق دفاع کرد. رالز دولت رفاهی و نوزیک دولت کمینه را واجد شرایط تحقق عدالت در جوامع معرفی کردند. به این سبب، دوگانههای دیگری چون حق فرد/ خیر جمع، وضع برابر/ فرصت برابر، نیاز/ شایستگی، و... در اندیشۀ این دو مطرح شد. نوزیک، در کتاب بی‌‌دولتی، دولت، و آرمان‌شهر، به تشریح علل تقدم یکی از این دوگانهها بر دیگری پرداخت. در این نوشتار، پس از معرفی بخشهای کتاب بی‌‌دولتی، دولت، و آرمان‌شهر، تلاش میشود تا ازیکسو، انتقادات نوزیک به جان رالز موردواکاوی قرار گرفته و درپی آن، با یک بازخوانی انتقادی، برخی ایرادات وارد بر ایدۀ عدالت استحقاقی و دولت کمینۀ نوزیک مطرح شود.
علوم سیاسی
طیبه دومانلو
چکیده
متفکران چپ نو یکی از پرحاشیه‌ترین و خبرسازترین آثار راجر اسکروتن، فیلسوف فقید انگلیسی، است که در دهه‌های اخیر در نقد متفکران چپِ نو منتشر شده است. اسکروتن با هدف رمزگشایی از زبان ترازنوین گفتمان چپ نو مهمترین فیلسوفان معاصر را بررسی و نقد میکند که وجه اشتراک آن‌ها بیش از هرچیز فاصله‌ای است که از تفکر راست دارند. او در این خوانش ...
بیشتر
متفکران چپ نو یکی از پرحاشیه‌ترین و خبرسازترین آثار راجر اسکروتن، فیلسوف فقید انگلیسی، است که در دهه‌های اخیر در نقد متفکران چپِ نو منتشر شده است. اسکروتن با هدف رمزگشایی از زبان ترازنوین گفتمان چپ نو مهمترین فیلسوفان معاصر را بررسی و نقد میکند که وجه اشتراک آن‌ها بیش از هرچیز فاصله‌ای است که از تفکر راست دارند. او در این خوانش انتقادی تلاش میکند از پس زبان مغلق و نظریه‌های پیچیده، که گاه مبتنی‌بر تحلیل‌های تاریخی و روان‌شناختی‌اند، صورت ساده‌ای از ایدۀ اصلی ارائه کند و نشان دهد این نظریه‌ها در واکنشی احساسی به تحولات زمانۀ خود شکل گرفتهاند؛ نظریه‌هایی برآمده از نیاز به باور و ایمان. گرچه تلاش اسکروتن برای تحلیل و نقد جریان غالب زمانه‌اش شجاعانه و کم‌نظیر است، در تحلیل نهایی خود در همان وادی و به همان سبک‌وسیاق بحث خود را پیش می‌برد که شالوده و مبنای اصلی نقدش را شکل میدهد. فارغ از محتوا، از منظر روششناختی، بیشتر انتقادهایی که در این کتاب بر متفکران چپ نو وارد میشود به خود او نیز وارد است و از این منظر، رویکرد او به این متون رویکردی گزینشی، احساسی، و غیرعلمی است. در این مقاله، از ره‌گذر خوانش انتقادی کتاب، برای اثبات این ادعا تلاش میشود و تا حد ممکن بدون ورود به محتوا، با بررسی رویکرد و روش اسکروتن در گزینش متون، به شرح نظریه‌ها و نقد محتوا پرداخته میشود که نگاه ارزش‌گذارانه، باور به حقیقتی واحد، و توسل به شخص‌بنیاد اساس نقد اسکروتن را شکل میدهد.
علوم سیاسی
حمید سجادی
چکیده
نظریۀ سیستمی نیکلاس لومان، درمقام یک تئوری اجتماعى، چشم‌انداز مناسبی برای شناخت نظام اجتماعی و جهان مدرن به‌وجود آورده است. نظریۀ سیستم‌ها و تغییر پارادایم در جامعهشناسی، تدوین و ترجمۀ علی اردستانی، اثری حائز اهمیت درخصوص اندیشه‌های لومان و عناصر اندیشگی اوست. این اثر پنج مقاله از نیکلاس لومان با عناوین «تغییر پارادایم ...
بیشتر
نظریۀ سیستمی نیکلاس لومان، درمقام یک تئوری اجتماعى، چشم‌انداز مناسبی برای شناخت نظام اجتماعی و جهان مدرن به‌وجود آورده است. نظریۀ سیستم‌ها و تغییر پارادایم در جامعهشناسی، تدوین و ترجمۀ علی اردستانی، اثری حائز اهمیت درخصوص اندیشه‌های لومان و عناصر اندیشگی اوست. این اثر پنج مقاله از نیکلاس لومان با عناوین «تغییر پارادایم در نظریۀ سیستم‌ها»، «نظریۀ سیستم‌های جدید و نظریۀ جامعه»، «مدرنیت علم»، «جهانی‌شدن یا جامعۀ جهانی: چگونه باید جامعۀ جهانی را درک کرد»، و «سخن و سکوت» و سه مقاله از دیگر نویسندگان با عناوین «چرا سیستم‌ها»، «میراث لومان»، و «بنیان‌های نظریۀ سیستم‌های اجتماعی» را در بر دارد. کتاب موردبحث ازیکسو، با تمرکز بر نظریۀ اجتماعی، نظریۀ ارتباطات، و نظریۀ تکامل بهعنوان عناصر اصلی نظریۀ سیستمی و ازسویدیگر، با قراردادن سیستم اجتماعی در ارتباط با محیط، اعم از جهان مدرن و جامعۀ جهانی، تبیینی قابل‌قبول از نظریۀ سیستم‌ها را ارائه کرده است. بااین‌حال، کتاب موردبحث خالی از ایراد نیست. ضعف پوشش مباحث و هم‌چنین ترجمه و معادل‌سازی‌های نامفهوم از جملۀ موارد قابل‌ذکر است. ازاین‌رو، در مقالۀ پیش‌ِرو، ضمن توضیح نظریۀ سیستم‌ها که محتوای اصلی کتاب را تشکیل میدهد، به نقد و بررسی آن در سه بخش صوری، محتوایی، و ترجمه پرداخته میشود.
علوم سیاسی
محمد شجاعیان
چکیده
بحرانی که درنتیجۀ افول خلافت عباسی در نیمۀ قرن هفتم هجری برای اندیشۀ سیاسی اهل سنت ایجاد شد تا قرن‌ها ادامه داشت. این بحران در قرن دهم برای شیخ فضل‌الله روزبهان خنجی، که از نظریه‌‌‌پردازان برجستۀ سنی‌مذهب بود، موجب تلاش برای احیای خلافت از طریق متوسل‌شدن به سلاطینی شد که در روزگار او قدرت سیاسی را در دست داشتند و بیش از آن‌که ...
بیشتر
بحرانی که درنتیجۀ افول خلافت عباسی در نیمۀ قرن هفتم هجری برای اندیشۀ سیاسی اهل سنت ایجاد شد تا قرن‌ها ادامه داشت. این بحران در قرن دهم برای شیخ فضل‌الله روزبهان خنجی، که از نظریه‌‌‌پردازان برجستۀ سنی‌مذهب بود، موجب تلاش برای احیای خلافت از طریق متوسل‌شدن به سلاطینی شد که در روزگار او قدرت سیاسی را در دست داشتند و بیش از آن‌که دغدغۀ حاکمیت دین را داشته باشند، درپی بسط قدرت سیاسی خود بودند. کتاب فقیه سرگردان به بررسی آرا و اندیشه‌های خنجی، بهمنزلۀ یکی از آخرین نمایندگان اندیشۀ اهل سنت در جامعۀ ایران، می‌پردازد که با قدرت روزافزون حکومت شیعهمذهب صفوی مخالف بود. نوشتار حاضر هم خوانشی انتقادی از آرای «شیخ خنج» است و هم به بررسی انتقادی کتاب فقیه سرگردان می‌پردازد. این بررسی در چهار بخش سامان می‌‌یابد. نقد رویکرد نویسنده به حکومت صفویان، بررسی انتقادی مخالفت خنجی با حاکمیت سیاسی تشیع، و رگههای ایرانیستیز موجود در آرای او از جملۀ نکاتی است که در پژوهش حاضر بر آن‌ها تأکید میشود. نظریۀ استیلا، که با عنوان واقعگرایی سیاسی ارائه میشود، و تقلیل جایگاه معرفتی اندیشۀ سیاسی از نقدهای وارد بر فقیه سرگردان است.
علوم سیاسی
امیر عباسی خوشکار
چکیده
کتاب آمریکا تحت لوای سوسیالیسم، نوشتۀ دینیش دسوزا، در قالب شش فصل با محوریت نقد تفکر سوسیالیسم در سطوح اقتصادی و اجتماعی در جامعۀ آمریکا با استفاده از رویکرد نومحافظه‌کاری به‌رشتۀ تحریر درآمده است. نویسندۀ کتاب از جملۀ نخبگان ژورنالیست طرف‌دار ترامپ است و سیاست‌مدارانی مانند برنی سندرز را سبب‌ساز شکلگیری دولت حداکثری و ...
بیشتر
کتاب آمریکا تحت لوای سوسیالیسم، نوشتۀ دینیش دسوزا، در قالب شش فصل با محوریت نقد تفکر سوسیالیسم در سطوح اقتصادی و اجتماعی در جامعۀ آمریکا با استفاده از رویکرد نومحافظه‌کاری به‌رشتۀ تحریر درآمده است. نویسندۀ کتاب از جملۀ نخبگان ژورنالیست طرف‌دار ترامپ است و سیاست‌مدارانی مانند برنی سندرز را سبب‌ساز شکلگیری دولت حداکثری و مانعی برسر راه آزادی‌‌های اقتصادی برمی‌شمارد. به‌باور نویسندۀ کتاب، سوسیالیسم هویت‌گرای طرف‌داران سندرز سبب افزایش شکاف‌‌های اجتماعی در جامعۀ آمریکا میشود. مهمترین نقدهای محتوایی به کتاب حاضر را میتوان در بی‌توجهی به بحران‌‌های ذاتی نظام سرمایه‌‌‌داری آمریکا، که سبب افزایش شکاف‌‌های اقتصادی و اجتماعی در جامعۀ آمریکا شده است، و هم‌چنین سطحی‌نگری در نقد استدلال‌‌های طرف‌داران سوسیالیسم آمریکایی، که درنهایت به تأیید و بازتولید وضع موجود منجر میشود، خلاصه کرد. دسوزا مطالبات اجتماعی و اقتصادی جامعۀ آمریکا را براساس رویکرد سیاست‌زدۀ خود، که مبتنی‌بر قیاس سطحی است، تفسیر میکند. به‌باور وی، دولت پنهان دموکرات‌ها، با جهتدهی به خواسته‌‌های هویتی و اقتصادی برخی طبقات جامعه، به‌دنبال تأثیرگذاری منفی در قدرت سیاسی ترامپ و جمهوری‌خواهان است.
علوم سیاسی
سید علی محمودی؛ سید نوید کلهرودی
چکیده
مسئلۀ اصلی این مقاله کاوش دربارۀ ماهیت امپریالیسم بهعنوان پدیده‌ای پیچیده و مهم در دوران جدید است که با موضوع‌هایی همانند توسعه، دولت ـ ملت، دیوان‌سالاری، و تابعیت ارتباط دارد. اهمیت این پدیده هانا آرنت را بر آن داشت که ابعاد متکثر آن را موردتحلیل و نقادی قرار دهد. هدف پژوهش حاضر شرح، تحلیل، و نقد ابعاد نظری و تاریخی رسالۀ امپریالیسم ...
بیشتر
مسئلۀ اصلی این مقاله کاوش دربارۀ ماهیت امپریالیسم بهعنوان پدیده‌ای پیچیده و مهم در دوران جدید است که با موضوع‌هایی همانند توسعه، دولت ـ ملت، دیوان‌سالاری، و تابعیت ارتباط دارد. اهمیت این پدیده هانا آرنت را بر آن داشت که ابعاد متکثر آن را موردتحلیل و نقادی قرار دهد. هدف پژوهش حاضر شرح، تحلیل، و نقد ابعاد نظری و تاریخی رسالۀ امپریالیسم آرنت و نشان‌دادن جنبههای اساسی نوآوری‌ها و کاستی‌های آن است. در این مقاله، از روش توماس اسپریگنز دربارۀ نظریه‌پرداز سیاسی استفاده شده است. برایند جستار ما دربارۀ رسالۀ آرنت آن است که مسئلۀ محوری او بهعنوان یک فیلسوف انسان و زیست‌بوم نوع بشر است. او، از طریق یافتن وجوه تمایز میان تعاریف برخی مفاهیم، با ایضاح آن‌ها به ارتقای شفافیت و دقت ادبیات سیاسی مدد رسانده و از این ره‌گذر مطاوی رسالۀ خویش را روشن کرده است. هرچند آرنت به نقد کمک‌های انسان‌دوستانۀ کشورهای توسعه‌یافته به دولت‌های کم‌ترتوسعه‌یافته پرداخته و آن را در مسیر امپریالیسم می‌داند، اما راه‌حلی را برای برون‌رفت از این معضل پیچیده ارائه نکرده است. تعلیل و تحلیل پدیده‌های دوران جدید همانند یهودی‌ستیزی و بی‌تابعیتی، که آرنت بن‌مایۀ آن‌ها را در نژادپرستی یافته است، نمونه‌ای از نوآوری‌های او در مقام نظریه‌پردازی سیاسی است.
علوم سیاسی
رضا نصیری‌حامد
چکیده
هویت معاصر ایرانیان در نسبت با گذشتۀ خود، تعامل با مناسبات جهانی، و درعین‌حال ارتباط آن با توسعه‌یافتگی موضوع مباحث مختلفی بین اندیشمندان بوده است. فرهنگ رجایی در کتاب اندیشه و اندیشهورزی با الهام از «قانون عقل جهان‌داری» در نامۀ تنسر بهمثابۀ مبنایی نظری و معادل اصول علم سیاست در دنیای کنونی به تأملات نظری در این باب همت ...
بیشتر
هویت معاصر ایرانیان در نسبت با گذشتۀ خود، تعامل با مناسبات جهانی، و درعین‌حال ارتباط آن با توسعه‌یافتگی موضوع مباحث مختلفی بین اندیشمندان بوده است. فرهنگ رجایی در کتاب اندیشه و اندیشهورزی با الهام از «قانون عقل جهان‌داری» در نامۀ تنسر بهمثابۀ مبنایی نظری و معادل اصول علم سیاست در دنیای کنونی به تأملات نظری در این باب همت گماشته است. دغدغۀ مهم وی آسیبشناسی وضعیت کنونی حاکم بر مناسبات فکری ایرانیان و ارائۀ طریق درجهت ایفای نقشی فعال در روابط فیمابین کشورهاست تا ایشان به آن‌چه بازیگری در عرصۀ سیاست خوانده میشود نائل شوند. بدین منظور، وی با بهرهگیری از میراث فکری گذشته تلاش دارد تا پیوندی بین نظر و عمل را، که درخدمت رشد آدمی و بهتعبیری انسان‌ورزی باشد، پیشنهاد کند؛ روندی پویا و البته بیپایان که در باور وی حتی کشورهای موسوم به جهان توسعه‌یافته نیز در میانۀ آن قرار دارند. نوشتار حاضر، ضمن تأملی در اثر مذکور، برخی از پرسش‌های پیشرو را، که از دغدغه‌های مؤلف برآمدهاند، موردبحث قرار میدهد. بااین‌حال، تلاش ستودنی مؤلف از حیث امکان سازگاری بین اجزای مختلف اندیشه نکات قابلنقدی نیز دارد که به آن‌ها اشاره خواهد شد.
علوم سیاسی
علی اشرف نظری
چکیده
در جامعهای جهانی که مسائل آن بر تمام جنبههای زندگی خصوصی و عمومی سایه افکنده است، با گسترش فرایندهای عام‌‌گرایانه و خاص‌‌گرایانه مواجهیم. ازیکسو، شاهد عام‌گرایی و همگنی روزافزون هستیم و ازسویدیگر، گروه‌‌های هویت‌‌پایه در قالب انجمن‌‌ها، فرقه‌‌ها، نحله‌‌ها، و اشکال مختلف ملی‌گرایی و احساس تعلق مذهبی، فرهنگی، ...
بیشتر
در جامعهای جهانی که مسائل آن بر تمام جنبههای زندگی خصوصی و عمومی سایه افکنده است، با گسترش فرایندهای عام‌‌گرایانه و خاص‌‌گرایانه مواجهیم. ازیکسو، شاهد عام‌گرایی و همگنی روزافزون هستیم و ازسویدیگر، گروه‌‌های هویت‌‌پایه در قالب انجمن‌‌ها، فرقه‌‌ها، نحله‌‌ها، و اشکال مختلف ملی‌گرایی و احساس تعلق مذهبی، فرهنگی، قومی، و سیاسی شکل گرفتهاند. ارائة پاسخی شایسته برای مواجهه با چنین وضعیتی زمانی بیشتر اهمیت می‌‌یابد که چند پاره‌شدن تجارب، سیالیت و تغییر مداوم، اهمیت‌‌یابی سازمان‌‌های کلان مالی و فناورانه و رسانهای به‌جای نهادها، پایان عصر نظم و آغاز عصر تغییر، و سربرآوردن جامعة بیم را مشاهده می‌کنیم. به‌تأثیراز چنین وضعیتی، پاسخ‌‌هایی برای پرسش «چگونه میتوان با یک‌دیگر زندگی و تعامل کرد؟» در قالب احیای شیوه‌‌های خاص گذشته، خلق جهانی فارغ از محدودیت‌‌های زمانی و مکانی، حفظ تفاوت‌‌ها و توسل به نوعی دموکراسی رویه‌‌ای با هدف پذیرش قواعد بازی، و تضمین احترام به آزادی‌‌های فردی و جمعی و نهادینه‌‌سازی رواداری ارائه شده است. مبدأ کتاب سوژة شخصی است و راهی را که طی میکند ارتباط میان‌‌فرهنگی و مقصدش دموکراسی است. نقد شکلی، مفهومی ـ نظری، و بنیان روششناختی این اثر در مقالۀ حاضر موردبحث قرار خواهد گرفت. هدف اصلی این مقاله معرفی، نقد، و ارزیابی کتاب برابری و تفاوت: آیا می‌توانیم باهم زندگی کنیم؟ و محوریت ایدۀ مناظرة فکری و درانداختن کنشی متعلمانه برای ورود به فضای انتقادی ـ مناظره‌‌ای درمورد آثار پایه و بنیادنی و امید به کندوکاوهایی برای ایده‌پردازی‌های بعدی است.
علوم سیاسی
مرتضی بحرانی
چکیده
آیندۀ تاریخ ایران تا حد زیادی در گرو روایتی است که ما از گذشتۀ آن ارائه می‌کنیم. این روایت می‌تواند رو به آزادی و مسئولیت‌پذیری باشد و نیز می‌تواند نوعی گذشته‌گرایی را بر ما تحمیل کند که ما را از پیشرفت بازدارد. هر دو روی سکه حی و حاضرند. بسته به اینکه ما چه رویکردی و چه ارزشی را مدنظر داشته باشیم، آیندۀ گذشتۀ ایران نیز متفاوت خواهد ...
بیشتر
آیندۀ تاریخ ایران تا حد زیادی در گرو روایتی است که ما از گذشتۀ آن ارائه می‌کنیم. این روایت می‌تواند رو به آزادی و مسئولیت‌پذیری باشد و نیز می‌تواند نوعی گذشته‌گرایی را بر ما تحمیل کند که ما را از پیشرفت بازدارد. هر دو روی سکه حی و حاضرند. بسته به اینکه ما چه رویکردی و چه ارزشی را مدنظر داشته باشیم، آیندۀ گذشتۀ ایران نیز متفاوت خواهد بود. نگارنده در این مقاله، ضمن بررسی و نقد کتاب وزارت و دیوان‌سالاری ایرانی در عصر اسلامی (تألیف صادق سجادی)، باتوجهبه رویکرد مؤلف در اعتباربخشی به گذشته، به نقد تاریخ دیوان‌سالاری پرداختهام و ملاحظاتی چند را، بهنحو انتقادی و با رویکرد هرمنوتیک، بیان کردهام. از نظر من، آیندۀ پیشرفت ایران قبل از هرچیز در گرو تهافت دیوان‌سالاری آن است. این دیوان‌سالاری، به‌جای نظم و کارآمدی و شفافیت، به پوشانندگی میانجامد. این آینده است که چراغ راه گذشته است.
علوم سیاسی
بهنام جودی؛ محمد یگانه
چکیده
در این مقاله به معرفی و ارزیابی کتاب میتوان دموکراسی را نجات داد؟ مشارکت، شورا، و جنبش‌های اجتماعی نوشتة دوناتلا دلاپرتا می‌پردازیم. پرسش اصلی دلاپرتا در این کتاب این است که «آیا میتوان دموکراسی را نجات داد؟» و پاسخ او «فراتررفتن از مدل لیبرال و بسط‌دادن بازتاب آن بر مشارکت و تأمل در نهادهای داخلی و خارجی» از طریق ...
بیشتر
در این مقاله به معرفی و ارزیابی کتاب میتوان دموکراسی را نجات داد؟ مشارکت، شورا، و جنبش‌های اجتماعی نوشتة دوناتلا دلاپرتا می‌پردازیم. پرسش اصلی دلاپرتا در این کتاب این است که «آیا میتوان دموکراسی را نجات داد؟» و پاسخ او «فراتررفتن از مدل لیبرال و بسط‌دادن بازتاب آن بر مشارکت و تأمل در نهادهای داخلی و خارجی» از طریق جنبش‌های اجتماعی است. کتاب دلاپرتا درواقع دو کتاب در یک کتاب است که بخش نخست آن به بحث هنجاری درباب تحول مفهوم دموکراسی از لیبرال تا شورایی در دو سدة گذشته می‌پردازد. بخش دوم آن، پراکتیس دموکراسی از سوی جنبش‌های اجتماعی در جهان معاصر، باتوجهبه تحول فناوریهای ارتباطی مانند اینترنت و شبکههای اجتماعی، است که تلاش دارد از دموکراسی نمایندگی به دموکراسی مستقیم گذار کند. این کتاب بحثی در حوزة مباحث چپ جدید و دموکراسی رادیکال است که به‌دنبال گذار از دموکراسی نمایندگی به دموکراسی شورایی از طریق جنبش‌های اجتماعی است. جنبشهایی که از نظر دلاپرتا، برخلاف گذشته، دیگر کارگری نیستند، شامل طیفهای گوناگون می‌‌شوند و با استفاده از رسانههای ارتباطی جدید توانی بالا برای بسیج دارند.
علوم سیاسی
سیده مطهره حسینی؛ رضیه موسوی فر؛ فاطمه عیدی
چکیده
کتاب کالبدشکافی داعش: ماهیت، ساختار تشکیلاتی، راهبردها، و پی‌آمدها، نوشتۀ سیدعلی نجات، از آثاری است که کوشیده است به معرفی همۀ ابعاد داعش بپردازد. در این کتاب دربارۀ مبانی فکری و ایدئولوژیک داعش، تاریخچه و نحوۀ شکلگیری، ساختار تشکیلاتی، راهبردها و تاکتیک‌ها، راه‌برد رسانهای این گروه، نیروهای فعال تحت فرمان‌دهی، وضعیت ...
بیشتر
کتاب کالبدشکافی داعش: ماهیت، ساختار تشکیلاتی، راهبردها، و پی‌آمدها، نوشتۀ سیدعلی نجات، از آثاری است که کوشیده است به معرفی همۀ ابعاد داعش بپردازد. در این کتاب دربارۀ مبانی فکری و ایدئولوژیک داعش، تاریخچه و نحوۀ شکلگیری، ساختار تشکیلاتی، راهبردها و تاکتیک‌ها، راه‌برد رسانهای این گروه، نیروهای فعال تحت فرمان‌دهی، وضعیت مالی و اقتصادی، دلایل موفقیت و شکست، و چالشها و فرصتهای داعش برای جمهوری اسلامی ایران و راهکارهای مقابله بحث شده است. در این نقد، ضمن معرفی و توصیف اثر، به نقد شکلی آن پرداخته و در بخش تحلیل و ارزیابی محتوایی به نقد محتوای فصول کتاب و تبیین یکی از اصلی‌ترین مشکلات آن، یعنی نبود بنیاد نظری، پرداختهایم. در بخش ارزیابی نهایی نیز، ضمن بیان جایگزینهای موجود برای بهبود کتاب، برخی پیشنهادها را برای آثار بعدی با این موضوع و روش مطرح کردهایم. روش مطالعۀ ما اسنادی با بهرهگیری از منابع کتابخانهای، اعم از فیزیکی و الکترونیک، بوده است.
علوم سیاسی
سید رضا حسینی؛ علی بهرامی
چکیده
کتاب فهم فلسفۀ سیاسی در بستر زندگی اجتماعی نوشتۀ مل تامپسون و ترجمۀ نرگس تاجیک نشاطیه را انتشارات پگاه روزگار نو در سال 1397 منتشر کرد. در این کتاب، مؤلف با اتخاذ راه‌بردی مخاطب‌محور و در پرتو توجه به مسائل و پدیده‌های روز سیاسی بر تجزیهوتحلیل آن‌ها در چهارچوب فلسفۀ سیاسی تأکید داشته است. از ویژگی‌های قابل‌تأمل کتاب بهره‌مندی ...
بیشتر
کتاب فهم فلسفۀ سیاسی در بستر زندگی اجتماعی نوشتۀ مل تامپسون و ترجمۀ نرگس تاجیک نشاطیه را انتشارات پگاه روزگار نو در سال 1397 منتشر کرد. در این کتاب، مؤلف با اتخاذ راه‌بردی مخاطب‌محور و در پرتو توجه به مسائل و پدیده‌های روز سیاسی بر تجزیهوتحلیل آن‌ها در چهارچوب فلسفۀ سیاسی تأکید داشته است. از ویژگی‌های قابل‌تأمل کتاب بهره‌مندی از روال و روند تاریخی در توجه به مفاهیم بنیادین و نوین فلسفۀ سیاسی دربرابر علم سیاست و احیای نگرش هنجاری به امور سیاسی است. در این مقاله، کتاب از منظر روش و مبنای نظری و تجزیهوتحلیلها و دادهها نقد و بررسی میشود و درمجموع به این نتیجه می‌رسد که باوجود بهره‌مندی از شیوه‌‌های نوین تألیف، نگارش و ساختاربندی متن، و ایجاد جذابیت محتوایی و شکلی برای مخاطب، این کتاب نتوانسته است تحلیل و تبیین مناسبی از کاربست فلسفۀ سیاسی در مسائل روزِ اجتماعی ارائه دهد. در این مقاله، علت چنین وضعیتی در خروج از ریل راه‌بردی نویسنده مبنیبر التفات و تمرکز بر فلسفۀ سیاسی، از فصل چهارم به بعد، پراکندگی و آشفتگی در طرح موضوعات و پدیده‌های بسیار متنوع، و عدم تناسب و توازن معنایی و مفهومی در بیان آرای فیلسوفان و متفکران سیاسی مشاهده میشود.
علوم سیاسی
شهاب دلیلی
چکیده
درمورد بررسی و نقد وضعیت منطقۀ خاورمیانه آثار و پژوهش‌‌های متعددی نگاشته و منتشر شده است. از مهمترین رویکردهای تحلیلی دراین‌باره میتوان به تحلیل تقابل‌های هویتی اشاره کرد. اندیشمندان و کارشناسان منطقه‌‌ای و بین‌‌المللی از این منظر به تحلیل وضعیت امروزین خاورمیانه پرداخته‌‌اند. امین معلوف که لبنانی ـ فرانسوی محسوب میشود ...
بیشتر
درمورد بررسی و نقد وضعیت منطقۀ خاورمیانه آثار و پژوهش‌‌های متعددی نگاشته و منتشر شده است. از مهمترین رویکردهای تحلیلی دراین‌باره میتوان به تحلیل تقابل‌های هویتی اشاره کرد. اندیشمندان و کارشناسان منطقه‌‌ای و بین‌‌المللی از این منظر به تحلیل وضعیت امروزین خاورمیانه پرداخته‌‌اند. امین معلوف که لبنانی ـ فرانسوی محسوب میشود در آثار خود از منظر تقابلها و تضاربهای هویتی بر بررسی وضعیت این منطقه و متعاقب آن وضعیت جهان معاصر متمرکز شده است. این نوشتار به بررسی و نقد کتاب هویت‌های مرگ‌بار و بهتبع آن رویکرد مطالعاتی معلوف در دیگر آثارش اختصاص یافته است. بررسی و نقد کتاب هویت‌های مرگ‌بار نشان میدهد که معلوف رویکرد انتقادی به وضعیت تقابل‌های هویتی دارد و وضعیت امروزین خاورمیانه را در دورۀ تاریخی جنگهای صلیبی ریشهدار می‌داند و علت العلل وضعیت امروز را در مسئلۀ کژشناسایی «دیگری» و اقدام به حذف دیگری فرهنگی از سوی «خودی»های هویتی معرفی میکند. حذف دیگری سبب نارضایتی بخشی از افراد، مردمان، و اقوام در ملتهای مختلف میشود و خشونت، ترور، جنگ، و اقدامات انتحاری را ایجاد میکند.
علوم سیاسی
حجت اله رحیمی
چکیده
گرچه در سال‌‌های اخیر تحلیل متون توسعۀ کشور براساس رویکردهای گفتمانی رایج شده است، تحلیل زمینه‌‌های اجتماعی اثرگذار در تولید این متون به همان اندازه موردتوجه قرار نگرفته است. باتوجهبه اینکه براساس نظریۀ گفتمان تفسیر هر متن مستلزم تفسیر روابط میان زمینه و متن است، هدف نوشتار حاضر این است که متن برنامۀ سوم عمرانی کشور را با ...
بیشتر
گرچه در سال‌‌های اخیر تحلیل متون توسعۀ کشور براساس رویکردهای گفتمانی رایج شده است، تحلیل زمینه‌‌های اجتماعی اثرگذار در تولید این متون به همان اندازه موردتوجه قرار نگرفته است. باتوجهبه اینکه براساس نظریۀ گفتمان تفسیر هر متن مستلزم تفسیر روابط میان زمینه و متن است، هدف نوشتار حاضر این است که متن برنامۀ سوم عمرانی کشور را با استفاده از رویکرد تحلیل گفتمان انتقادی فرکلاف تفسیر کند و زمینه‌‌های فرهنگی و سیاسیِ اثرگذار در تولید متن برنامۀ یادشده را براساس مونوگرافی بالدوین تحلیل کند. نوشتار حاضر، باتوجهبه روش تحلیل گفتمان انتقادی، نظم گفتمانی حاکم بر متن برنامۀ عمرانی سوم را «نظم گفتمان برنامه‌‌ریزی و توسعه» نام‌‌گذاری میکند که «گفتمان برنامه‌‌ریزی متمرکز فردگرا» و «گفتمان توسعۀ اقتصادی رشدمحور» بهمثابۀ گفتمان‌‌های مسلط در آن برنامه محسوب می‌‌شوند و «گفتمان برنامه‌‌ریزی غیرمتمرکز مشارکتی» و «گفتمان توسعۀ اقتصادی توزیع‌‌محور» را میتوان بهعنوان گفتمان‌‌های رقیب شناسایی کرد. تفسیر زمینۀ فرهنگی و سیاسیِ متن برنامه نشان داد که تدوین متن یادشده، بیش‌ازآن‌‌که از فرایندی علمی ـ عقلانی و فارغ از ایدئولوژی تبعیت کند، متأثر از صورت‌‌بندی‌‌های ایدئولوژیکی ـ گفتمانی، درپی حفظ روابط خاصی از قدرت اجتماعی از طریق متن این برنامه است.
علوم سیاسی
محمد زهدی گهرپور؛ فاطمه صیادی؛ رسول افضلی
چکیده
بیش از چهل سال است که نظریۀ دموکراسی چندسالاری رابرت دال، بهعنوان یکی از مؤثرترین، محکم‌‌ترین، و روشن‌گرایانه‌‌ترین گونه‌‌های نظریۀ دموکراتیک تجدیدنظرطلبانۀ معاصر موردتوجه صاحب‌‌نظران است. نسخۀ انگلیسی این کتاب در سال 1971 چاپ شده و ترجمۀ آن در سال 1397 منتشر شده است. چندسالاری بهعنوان مجموعه‌‌ای از ترتیبات نهادی تعریف میشود ...
بیشتر
بیش از چهل سال است که نظریۀ دموکراسی چندسالاری رابرت دال، بهعنوان یکی از مؤثرترین، محکم‌‌ترین، و روشن‌گرایانه‌‌ترین گونه‌‌های نظریۀ دموکراتیک تجدیدنظرطلبانۀ معاصر موردتوجه صاحب‌‌نظران است. نسخۀ انگلیسی این کتاب در سال 1971 چاپ شده و ترجمۀ آن در سال 1397 منتشر شده است. چندسالاری بهعنوان مجموعه‌‌ای از ترتیبات نهادی تعریف میشود که مخالفت عمومی و مشارکت فراگیر در سیاست را مجاز میکند. فرض محوری دال در این کتاب، که فرایندی خطی را شامل میشود، اینگونه مطرح میشود که وقتی نظام‌‌های سلطهجو و گروهسالارهای رقابتی بهسمت چندسالاری حرکت می‌کنند فرصتها را برای مشارکت مؤثر و پرسشگری افزایش میدهند و ازاین‌رو تعداد افراد، گروهها، و منافعی که اولویتهایشان در سیاستگذاری مدنظر قرار میگیرد بیشتر میشود. در این نوشتار، تلاش شده است زمینۀ فکری و مطالعاتی رابرت دال در طول دو دهه (1950-1970) بررسی شود و ریشههای تکوین و تکامل نظریۀ دموکراسی چندسالاری وی که در قالب یک کتاب مستقل ارائه شده است در آثار پیشین او شناسایی شود.
علوم سیاسی
حمید سجادی
چکیده
سنت با صورتبندی اندیشه و اندیشهورزی تحولات در جوامع را جهتدهی میکند و با کتمان تاریخی‌بودنش سلطۀ خویش را بر قرائت معاصر می‌‌گستراند. بااین‌حال، چهارچوب‌های تحلیل این حوزه هیچ‌کدام آشکار نمی‌‌سازند که قدرت چگونه دانش و تولیدات فکر دینی را منقاد ساخته و آن‌ها را درجهت راهبردها و اهداف خود به‌خدمت گرفته است. با ...
بیشتر
سنت با صورتبندی اندیشه و اندیشهورزی تحولات در جوامع را جهتدهی میکند و با کتمان تاریخی‌بودنش سلطۀ خویش را بر قرائت معاصر می‌‌گستراند. بااین‌حال، چهارچوب‌های تحلیل این حوزه هیچ‌کدام آشکار نمی‌‌سازند که قدرت چگونه دانش و تولیدات فکر دینی را منقاد ساخته و آن‌ها را درجهت راهبردها و اهداف خود به‌خدمت گرفته است. با این توضیح، تحلیل قدرت و دانش در ایران دورۀ اسلامی، در رفع این خلأ و با اتخاذ رویکردی گفتمانی، تلاش میکند تا نشان دهد که گفتمان اسلامی چگونه و با چه سازوکاری به برجسته‌سازی و حاشیه‌رانی مفاهیم متکثر می‌پردازد، و چگونه یک مفهوم مرکزی را بسط میدهد و آن را فرازمانی/ مکانی تصویر میکند. مؤلف پاسخ به‌‌این سؤال را جست‌وجو میکند که دانش سیاسی از کجا ظاهر و به کجا ختم میشود. بااین‌حال، در ارزیابی این اثر آشکار میشود که مرزهای گفتمانی دانش سیاسی در دورۀ میانه و جدید تعریفی مشخص نمی‌‌یابند؛ هم‌چنین متن مشخص نمی‌‌سازد الگوهای سیاسی‌ای که طرد شده‌‌اند تا نظم موجود تنها الگوی ممکن و مشروع زندگی سیاسی تثبیت شود کدام‌اند. بااین‌وصف، انتظارات از اتخاذ پیش‌فرض‌های تحلیل گفتمانی هم‌راه با سایر دقایق موجود در متن محور ارزیابی این اثر قرار گرفته است.
علوم سیاسی
محمد شجاعیان
چکیده
والزر در حوزه‌های عدالت تبیینی از اصول عدالت توزیعی را ارائه میدهد که بر فهم معانی خیرهای مختلف اجتماعی مبتنی است. این تبیین از عدالت «تکثرگرایانه» و بر ایدۀ «برابری پیچیده» بنا شده است. مقصود والزر آن است که هریک از حوزه‌های حیات اجتماعی معیارهای خاص خود را برای توزیع خیرهای اجتماعی دارند و نباید معیارهای یک عرصه را ...
بیشتر
والزر در حوزه‌های عدالت تبیینی از اصول عدالت توزیعی را ارائه میدهد که بر فهم معانی خیرهای مختلف اجتماعی مبتنی است. این تبیین از عدالت «تکثرگرایانه» و بر ایدۀ «برابری پیچیده» بنا شده است. مقصود والزر آن است که هریک از حوزه‌های حیات اجتماعی معیارهای خاص خود را برای توزیع خیرهای اجتماعی دارند و نباید معیارهای یک عرصه را به عرصههای دیگر تسری داد. نقطۀ مقابل عدالت مطلوب والزر جباریت و سلطه است که بهمعنای سلطۀ معیار عدالت در یک عرصه به عرصههای دیگر حیات اجتماعی است. تنوع اصول توزیع خیرهای اجتماعی، تلاش برای ایجاد سازگاری میان کثرت‌گرایی و برابری، و مخالفت با سلطۀ سرمایه بر عرصۀ قدرت سیاسی از نقاط برجستۀ نظریۀ عدالت والزر محسوب می‌‌شوند. ازسویدیگر، منتقدان والزر معتقدند که خصلت محافظهکارانۀ والزر موجب میشود نتواند موضع انتقادی مشخصی دربارۀ شیوه‌‌های نادرست توزیع خیرهای اجتماعی اتخاذ کند. عدم ارائۀ معیاری مشخص برای فهم معیارهای اجتماعی توزیع خیر، نسبیت معناهای اجتماعی، و ناتوانی در ارائۀ معیاری برای نقد روشهای نادرست در توزیع خیرهای اجتماعی از جملۀ مهمترین انتقاداتی است که بر نظریۀ عدالت والزر وارد شده است.
علوم سیاسی
سلمان صادقی زاده
چکیده
تاکنون بسیاری مدرنیته را بهمثابۀ کلیتی یک‌پارچه در نظر گرفتهاند که در زمان و مکانی خاص متولد شده و بالیده است. در این دیدگاه، مدرنیته بهمثابۀ امری زمان‌مند و مکان‌مند پنداشته میشود که با دیگر فرهنگ‌ها و اقلیم‌ها ناسازگار و بیگانه است، اما اگر مدرنیته را «متنی فرهنگی» در نظر بگیریم که بسترساز سوژگی انسانی است، می‌توانیم ...
بیشتر
تاکنون بسیاری مدرنیته را بهمثابۀ کلیتی یک‌پارچه در نظر گرفتهاند که در زمان و مکانی خاص متولد شده و بالیده است. در این دیدگاه، مدرنیته بهمثابۀ امری زمان‌مند و مکان‌مند پنداشته میشود که با دیگر فرهنگ‌ها و اقلیم‌ها ناسازگار و بیگانه است، اما اگر مدرنیته را «متنی فرهنگی» در نظر بگیریم که بسترساز سوژگی انسانی است، می‌توانیم نشانگان آن را در تمامی جمعیت‌های انسانی به نسبت‌های مختلف بیابیم. کتاب سه تقریر رقیب دربارۀ مدرنیته: خروج، اعتراض، وفاداری می‌کوشد تا با نشان‌دادن ناسازواری‌های نظری در درک امر مدرن بر ماهیت منشوری و چندگانۀ آن تأکید ورزد و امکان‌های مختلف در مواجهه با آن را بررسی کند. از این نظر، دشوارۀ کانونی کتاب بررسی امکانات نظری‌ای است که در انگارۀ مدرن نهفته‌اند. بدنۀ اصلی اثر به نظرهای شش اندیشمند غربی دربارۀ مدرنیته می‌پردازد. هم‌چنین در آخرین قسمت کتاب، نظرهای اندیشمندان ایرانی دربارۀ مدرنیته به بحث گذارده میشود و آرای آن‌ها از سه منظر وفاداری به مدرنیته، اعتراض به آن، و خروج از آن بررسی میشود. درمجموع میتوان این اثر را تلاشی ارزنده برای ارائۀ درکی بهتر از مفهوم مدرنیته دانست؛ امری که به‌خودی خود می‌تواند جامعۀ ایرانی را در رویارویی آگاهانه‌تر با مدرنیته یاری بخشد. مقالۀ حاضر می‌کوشد تا به دو روش صورت‌گرایانه (فرمالیستی) و محتوایی کتاب یادشده را موردنقد و ارزیابی قرار دهد.
علوم سیاسی
سیدمحسن علوی‌پور
چکیده
شادکامی و سعادت از مهمترین مقولاتی است که درطول تاریخ تفکر سیاسی و اجتماعی، در تمدن‌های مختلف موردتوجه بوده است و فیلسوفان تلاش داشته‌اند تا با ارائۀ تعریفی جامع از آن، رویکردهای هنجارین سیاسی و حکومتی را تجویز کنند. این امر اگرچه در دوران تفکر کلاسیک عموماً مبتنی‌بر فهم سعادت بهعنوان مقوله‌ای فعال و درنتیجه کیفیتی برای زندگی ...
بیشتر
شادکامی و سعادت از مهمترین مقولاتی است که درطول تاریخ تفکر سیاسی و اجتماعی، در تمدن‌های مختلف موردتوجه بوده است و فیلسوفان تلاش داشته‌اند تا با ارائۀ تعریفی جامع از آن، رویکردهای هنجارین سیاسی و حکومتی را تجویز کنند. این امر اگرچه در دوران تفکر کلاسیک عموماً مبتنی‌بر فهم سعادت بهعنوان مقوله‌ای فعال و درنتیجه کیفیتی برای زندگی خوب بوده است، در دوران مدرن و با ظهور تفکر لیبرالی متحول شد و بهواسطۀ آن، به مقولاتی مانند رشد اقتصادی و افزایش ثروت ترجمه شد، اما این رویکرد نتوانست مانع از بروز ناهنجاریهایی باشد که حتی در کشورهای ثروتمند بهنحو فزایندهای درحال گسترش هستند. مقولاتی مانند افسردگی، مصرف مواد مخدر، ازهمگسیختگی خانوادگی، و مانند آن از بحرانهایی است که برخی پژوهش‌گران غربی را بر آن داشت که در جستوجوی بدیلی پایدار و فارغ از آسیب برای این رویکرد برآیند. کتاب سیاست شادکامی از آثاری است که در این زمینه بر آن است تا با بهره‌مندی از رویکرد متفاوت کشور بوتان در اعلام «شادکامی» به‌جای رشد اقتصادی، بهعنوان معیار حکومت خوب، مؤلفهها و ابعاد مختلف این موضوع را در حکومتورزی غربی به‌ویژه در کشور آمریکا بررسی کند.
علوم سیاسی
حمید کاویانی پویا
چکیده
درک ماهیت جامعهای تاریخی و چرایی رفتارها، هنجارها، و علت برخی رخدادها تنها با مطالعة اندیشه و فرهنگ سیاسی آن جوامع امکان‌پذیر است. ازاین‌رو، تحقیق و تفحص دراین‌باره می‌تواند زوایای تاریک یک دورۀ تاریخی را روشنی بخشد. درمقابل نقد بی‌طرفانه و علمی این آثار سبب غنای علمی و آموزشی میشود و بر کارآیی، سودمندی، و امتیازات آن‌ها می‌افزاید. ...
بیشتر
درک ماهیت جامعهای تاریخی و چرایی رفتارها، هنجارها، و علت برخی رخدادها تنها با مطالعة اندیشه و فرهنگ سیاسی آن جوامع امکان‌پذیر است. ازاین‌رو، تحقیق و تفحص دراین‌باره می‌تواند زوایای تاریک یک دورۀ تاریخی را روشنی بخشد. درمقابل نقد بی‌طرفانه و علمی این آثار سبب غنای علمی و آموزشی میشود و بر کارآیی، سودمندی، و امتیازات آن‌ها می‌افزاید. بر این اساس، سعی شده است تا یکی از آثار تازهنشریافته، اندیشۀ سیاسی در ایران باستان، موردمطالعه و واکاوی قرار گیرد تا اهمیت، اعتبار، و البته برخی کاستیها و نواقص شکلی و محتوایی آن به امید ارائة بهتر در چاپ‌های بعدی مشخص شود. باوجود نقاط قوتی که تألیف پیشرو از آن برخوردار است، انتقادهای مهمی نیز در شکل و محتوا بر آن وارد است که از آن شمارند: فقدان نتیجهگیری در پایان مطالب، برخی مشکلات مهم در تعمیم اندیشة سیاسی حاکم در یک دوران به کلِ دوران باستان، تناقضات اساسی در بخشهای مختلف کتاب، و برخی اشکالات محتوایی که درنتیجة بهرهنبردن از منابع مهم (بهطور جامع) و هم‌چنین بررسینکردن اعتبار منابع و مآخذ پدید آمده است.
