نوع مقاله : علمی- پژوهشی
نویسنده
استادیار زبانشناسی، گروه زبان انگلیسی، دانشگاه دریانوردی و علوم دریایی چابهار، ایران
چکیده
«تمهیدات یلمزلف» شرحی است از نظریة صوری و پیچیدة «تحلیل بنیادی» که ادعای آن تبیین شناخت آدمی به طور کل در قالب یک نظام محاسباتی جامع است. مترجم فارسی از عهدة بزرگترین چالش در ترجمة این اثر، یعنی انتخاب برابرنهادهای فارسی برای انبوه اصطلاحات تخصصی آن، به خوبی برآمده است؛ مسئلة اصلی در نقد محتوایی اثر اما ادعای مترجم در پیشگفتار کتاب است که تلویحاً نظریة «تحلیل بنیادی» را نظریهای دارای قابلیت‌های بالقوه برای تبیین معرفت زبانی در زبانشناسی امروز توصیف می‌کند. در خوانشی از نظریة یلمزلف در سایة انگارة شناختی کانت، آشکار می‌شود که بنیادکردن «ضرورت پیشینی» بر «ساختار»، نقصان اساسی مشترک در بنیان نظری رویکردهای صورت‌گرا، از جمله نظریة «تحلیل بنیادی» یلمزلف است و همین امر باعث شده که نظریة یلمزلف نه‌تنها نتواند در تبیین «معرفتی خودبسنده» به توفیق برسد، بلکه به نقیض خود، یعنی نظریهای «متعالی» بدل شده، با خردگرایی پیوند خورده، و از چالش‌های پیش روی نظریه‌های عینیت‌گرا در امان نمانده است؛ از همین رو است که «تحلیل بنیادی» یلمزلف کماکان در سایة نظریه‌های مبتنی بر واقع‌گرایی تجربی در رویکردهای شناختی جدید به حاشیه رفته و در آیندة زبانشناسی نیز احتمالاً جایگاهی استوار نخواهد داشت.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
A Critique of Pure Linguistic Reason: Kantian Remarks on “Prolegomena to a Theory of Language”
نویسنده [English]
- Mehdi Safaie-Qalati
Assistant Profrssor of Linguistics, English Department, Chabahar Maritime University (CMU)
چکیده [English]
Prolegomena to a Theory of Language”, the main work of Louis Hjelmslev, is an account of his “Glossematics” which is a complex formal theory about the nature of linguistic knowledge and the structure of human understanding in general. The current paper starts with a brief evaluation of a newly released Persian translation of this work; the problem triggering a hermeneutic interpretation of Hjelmslev’s theory in the light of Kant’s “pure reason” in the second part of the current paper is a claim about the potentials of “Glossematics” to be revived as an operational theory of linguistic epistemology in the current mainstream of Linguistics. I have shown that, like any other structural theory of human understanding, basing the “necessity” of the formal propositions of “Glossematics” on the notion of “structure” is the theory’s Achilles heel making this initially intended “self-contained” theory change into a paradoxically “transcendental” epistemology. This transcendence in turn, puts Glossematics in the same boat with Nativist epistemological schools, which are all vulnerable to similar challenges. In conclusion, Hjelmslev’s theory of “Glossematics” is shown to be another “Objectivist” theory that is ruled out by the current findings in Cognitive Sciences.
کلیدواژه‌ها [English]
- Glossematics
- Hjelmslev
- Sstructure
- formalism
- pure reason
اراکی، م. (1383). حقیقت ادراک و مراحل آن در فلسفه ملاّصدرا. معرفت فلسفی (18) 80-63.
آشوری، د. (1397) بازاندیشی زبان فارسی، تهران: مرکز.
تودوروف، ت. (1377). منطق گفتگویی میخاییل باختین. د. کریمی (مترجم)، تهران: نشر مرکز.
حقشناس، ع. م. (1390). زبان و ادب فارسی در گذرگاه سنت و مدرنیت، تهران: آگه.
دبیرمقدم، م. (1383). زبانشناسی نظری: پیدایش و تکوین دستور زایشی، تهران: انتشارات سمت.
سورن، پ. آ. ام. (1394). مکاتب زبان شناسی نوین در غرب. ع. م. حقشناس (مترجم)، تهران: سمت.
سوسور، ف. (1378). دورة زبانشناسی عمومی. ک. صفوی (مترجم)، تهران: هرمس.
سجودی، ف. (1382). نشانه‌شناسی کاربردی، چاپ اول، تهران: قصه.
شاکری، م. ا. (1397 [1961]). پیشگفتار. در ل. یلمزلف، تمهیداتی بر نظریة زبان. (صص. 33-7)، تهران: خوارزمی.
شایانفر، ش. و سعیدیمهر، م. (1388). تعالی و حلول در فلسفه اسپینوزا با تکیه بر عرفان اسلامی. اندیشه دینی. (31) 58-31.
صفایی‌قلاتی، م.، کامبوزیا، ع. ک. ز.، گلفام، ا.، آقاگلزاده، ف. و عامری، ح. (1392) نسبت طرحواره در عصب‌شناسی شناختی با طرحواره کانتی. تازه‌های علوم شناختی. (15) 3، 52-72.
کاپلستون، ف. چ. (1380). تاریخ فلسفه. جلد یکم: یونان و روم. ج. مجتبوی (مترجم)، تهران: سروش.
کانت، ا. (1370). تمهیدات: مقدمهای بر هر مابعدالطبیعة آینده که به عنوان یک علم عرضه شود. غ. حداد عادل (مترجم)، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
ویتگنشتاین، ل. (1381). پژوهشهای فلسفی. (ویرایش دوم). ف. فاطمی (مترجم)، تهران: نشر مرکز.
یلمزلف، ل. (1397 [1961]). تمهیداتی بر نظریة زبان. م. ا. شاکری (مترجم)، تهران: خوارزمی.
یلمزلف، ل. (1398 [1961]). تمهیداتی برای طرح نظریهای در باب زبان. ک. صفوی (مترجم)، تهران: علم.
Bache, C. (2010). Hjelmslev's Glossematics: A source of inspiration to Systemic Functional Linguistics? Journal of Pragmatics, 9(42), 2562-2578.
Berwick, R. C., & Chomsky, N. (2016). Why only us: Language and evolution. Massachusetts: the MIT press.
Binder, J. R., Frost, J. A., Hammeke, T. A., Cox, R. W., Rao, S. M., & Prieto, T. (1997). Human Brain Language Areas Identified by Functional Magnetic Resonance Imaging. Journal of Neuroscience, 1(17), 353-362.
Corina, D. P., Gibson, E. K., Martin, R., Poliakov, A., Brinkley, J., & Ojemann, G. A. (2005). Dissociation of action and object naming: evidence from cortical stimulation mapping. Human Brain Mapping, 1(24), 1-10.
Derrida, J. (2002). Writing and Difference. London: Routledge.
Garvin, P. L. (1954). Review of Prolegomena to a Theory of Language. Language, 30(1), 69-96.
Hillert, D. (2014). The Nature of Language: evolution, paradigms and circuits. New York: Springer.
Hjelmslev, L. (1961). Prolegomena to a Theory of Language. (F. J. Whitfield, Trans.) Madison: University ofWisconsin Press.
Kant, I. (1998). Critique of Pure Reason. (P. Guyer, A. W. Wood, Eds., P. Guyer, & A. W. Wood, Trans.) Cambridge: Cambridge University Press.
Kant, I. (2004). Prolegomena to Any Future Metaphysics: That Will Be Able to Come Forward as Science, with Selections from the Critique of Pure Reason (Revised Edition ed.). (G. Hatefield, Trans.) Cambridge: Cambridge University Press.
Lackoff, G. (1990). Women, Fire, and Dangerous Things. Chicago: the University of Chicago Press.
Ojemann, G. A. (1983). Brain organization for language from the perspective of electrical stimulation mapping. Behavioral and Brain Sciences, 2(6), 189-206.
Smit, H. (2014). The social evolution of human nature: From biology to language. Cambridge University Press.
Steinberg, D. D., & Sciarini, N. V. (2006). An introduction to psycholinguistics. Harlow: Pearson Longman.
Tomasello, M. (2003). Constructing a Language: A Usage-Based Theoryof Language Acquisition. Cambridge: Harvard university press.
Wittgenstein, L. (1974). Tractatus Logico-philosophicus. Routledge. London: Routledge.
)