انسان شناسی
سید حسین حسینی
چکیده
پرسش محوری این پژوهش تحدید نسبت مفهومی مسئلۀ «تهذیب اجتماعی» با «انسان اجتماعی» است تا از این ره‌گذر بتوان به یکی از مهم‌ترین چالش‌های امروز جامعه درمورد چگونگی تعامل انسان در روابط اجتماعی پیچیده و جدید کنونی پرداخت. بدین ترتیب، این مقاله پس از معرفی کلی و چهارچوب آرای کتاب انسان اجتماعی، اثر «دارندرف»، و ...
بیشتر
پرسش محوری این پژوهش تحدید نسبت مفهومی مسئلۀ «تهذیب اجتماعی» با «انسان اجتماعی» است تا از این ره‌گذر بتوان به یکی از مهم‌ترین چالش‌های امروز جامعه درمورد چگونگی تعامل انسان در روابط اجتماعی پیچیده و جدید کنونی پرداخت. بدین ترتیب، این مقاله پس از معرفی کلی و چهارچوب آرای کتاب انسان اجتماعی، اثر «دارندرف»، و اشارۀ کوتاهی به ابعاد شکلی آن به مبانی مفهوم انسان اجتماعی نزد وی می‌پردازد. در این فراز، نشان داده خواهد شد که امکان فراتررفتن از آن‌چه او بهعنوان «واحد تحلیل مسئله» اندیشیده است و هم‌چنین ارائۀ تلقی اجتماعی دقیق‌تر وجود دارد. اگرچه نزد «دارندرف» دو مفهوم نقش اجتماعی و وضعیت اجتماعی تشکیل‌دهندۀ مفهوم انسان اجتماعی‌اند و از این طریق، دو واقعیت فرد و جامعه به یک‌دیگر مرتبط می‌شوند، اما ازآن‌جاکه موضوع ذهن وی مسئلۀ «تهذیب اجتماعی» نبوده است، تا بدین‌جا این سؤال پیش نیامده است که چگونه می‌توان مفهوم انسان اجتماعی را با تهذیب اجتماعی پیوند زد. دارندرف در تحلیل خود، برای دو مفهوم فرد و جامعه، هویّت مستقلی در نظر می‌گیرد و انسان اجتماعی نزد وی انسانی است که دارای نقش‌های اجتماعی گوناگونی است. ازاین‌رو، انسان اجتماعی وی را باید «انسان در اجتماع» نامید، اما در تحلیلی دیگر، فرد مستقل از جامعه را نمی‌توان تصور کرد، بلکه هویّت حقیقی افراد در جامعه و روابط اجتماعی شکل می‌گیرد. مقاله درادامه از سه ویژگی مفهوم تهذیب اجتماعی یاد کرده است و به پرسش جبر سازمانی می‌پردازد و درپایان، به ضرورت‌های پژوهشی دراین‌باره و به‌خصوص به مسئلۀ نقشۀ جامع اخلاقی تأکید ورزیده است.
زبان و ادبیات عربی
رسول بلاوی
چکیده
این کتاب به بررسی موضوع مهمی از موضوعات عرصۀ نقد، درخصوص ژانرهای ادبی ازجمله کارکردهای ارتباطی، بهمنزلۀ ویژگی مکمل انواع ادبی پرداخته است. مؤلف کتاب، بسمه عروس، این مفهوم و پیوندش با مقامه و نیز میزان هم‌سانی آن با خوانش ارتباطی را موردمطالعه قرار داده است. ارزش ادبی مقامات و جایگاه برتر آن در مقایسه با سایر متون منثور را می‌توان ...
بیشتر
این کتاب به بررسی موضوع مهمی از موضوعات عرصۀ نقد، درخصوص ژانرهای ادبی ازجمله کارکردهای ارتباطی، بهمنزلۀ ویژگی مکمل انواع ادبی پرداخته است. مؤلف کتاب، بسمه عروس، این مفهوم و پیوندش با مقامه و نیز میزان هم‌سانی آن با خوانش ارتباطی را موردمطالعه قرار داده است. ارزش ادبی مقامات و جایگاه برتر آن در مقایسه با سایر متون منثور را می‌توان از جملۀ دلایل انتخاب آن بهمثابۀ مادۀ اولیۀ پژوهش یاد کرد. نویسندۀ کتاب برآن است که بُعد ارتباطی متفاوتی ضمن ژانرهای ادبی متداخل را به‌وسیلۀ مطالعۀ کتاب النمر و الثعلب سهل‌بن هارون بررسی کند؛ همان‌گونه‌که مؤلف مقامات «بدیع‌الزمان همذانی» و «ابوالقاسم حریری» را محور پژوهش قرار داده بود. این مقاله براساس رویکرد توصیفی ـ تحلیلی خواهان بازبینی و نقد کتاب یادشده بهمنظور جلی‌ساختن اهمیت آن است. یافته‌های پژوهش نشان میدهد که این کتاب سعی در عیان‌کردن کارکردهای ارتباطی موجود در ژانرهای ادبی و میزان تأثیرگذاری آن در تغییر نگرش به ژانرها و هم‌چنین نقش آن در روند ارتباط‌مندی است. بسمه عروس نیز بهمنظور اجرای دیدگاههای نقدی جدید و قدیم و باهدف رونمایی از نقش بارز ارتباطی در خوانش متون منثور به ژانر مقامه، که حاوی راندمانی ارتباطی و محرک است، روی آورده است.
زبان و ادبیات عربی
امید ایزانلو
چکیده
نقد خواننده‌‌محور از رویکردهای جدید نقد به‌شمار می‌‌رود که تلاش دارد با پرداختن به مخاطب و خواننده، متون ادبی را از زاویۀ جدیدی بررسی کند. زایش این نظریه نتیجۀ تلاقی ادیب‌‌محوری و متن‌‌محوری بوده است و به‌‌روز‌بودن آن به‌نوعی خود مبیّن ضرورت پرداختن به آن است که حسن مصطفی سحلول با نوشتن کتاب نظریات القراءة والتأویل الأدبی ...
بیشتر
نقد خواننده‌‌محور از رویکردهای جدید نقد به‌شمار می‌‌رود که تلاش دارد با پرداختن به مخاطب و خواننده، متون ادبی را از زاویۀ جدیدی بررسی کند. زایش این نظریه نتیجۀ تلاقی ادیب‌‌محوری و متن‌‌محوری بوده است و به‌‌روز‌بودن آن به‌نوعی خود مبیّن ضرورت پرداختن به آن است که حسن مصطفی سحلول با نوشتن کتاب نظریات القراءة والتأویل الأدبی وقضایاها تلاش داشته تا این هدف را محقق کند. بررسی کتاب به‌‌شیوۀ توصیفی ـ انتقادی نشان میدهد که نویسنده در این کتاب نقد خواننده‌‌محور را بررسی کرده است. کتاب در یک مقدمه، شش فصل، و تاحدی کم‌حجم تألیف شده است. مطالب مندرج در کتاب ساده‌‌سازی شدهاند، به‌نحوی‌که برای مخاطب به‌راحتی قابل‌درک است، اما تعدد فصل‌‌بندی‌‌ها و عنوان‌‌بندی‌‌ها باعث پراکندگی و انسجام‌نداشتن اهم مطالب در این نظریه شده است و درعمل خوانندۀ کتاب نمی‌‌تواند از این نظریه و شاخه‌‌های مرتبط با آن دسته‌‌بندیِ منطقی داشته باشد. ارجاع‌‌دهی دقیق در متن کتاب وجود ندارد و همین باعث میشود مخاطبِ کتاب نداند که برای ادامۀ سیر مطالعاتی در این حوزه به کدام منابع مراجعه کند. دیگر این‌که نویسنده خاستگاه این نظریه و اندیشمندان آن را به‌تفصیل موردبررسی قرار نداده است و اندیشه‌‌های برخی اندیشمندان این حوزه نیز مغفول مانده‌اند.
علوم سیاسی
مرتضی بحرانی
چکیده
این مقاله بر بنیاد نقد و بررسی کتاب سوسیالیسم، ایدۀ شکست‌خورده‌ای که هرگز نمی‌میرد (اثر کریستین نیمیتز) تألیف شده است. در جایی که نیمیتز بر آن است که ایدۀ سوسیالیسم به‌رغم شکست‌های پیاپی‌ا‌ش هنوز زنده است، من بر آنم که مسئلۀ مرگ یا زنده‌بودن «ایده»ها نیست. پدیدارهای ذهنی انسان شامل ایده‌ها، احکام، و اراده‌ها هستند. ایده‌ها ...
بیشتر
این مقاله بر بنیاد نقد و بررسی کتاب سوسیالیسم، ایدۀ شکست‌خورده‌ای که هرگز نمی‌میرد (اثر کریستین نیمیتز) تألیف شده است. در جایی که نیمیتز بر آن است که ایدۀ سوسیالیسم به‌رغم شکست‌های پیاپی‌ا‌ش هنوز زنده است، من بر آنم که مسئلۀ مرگ یا زنده‌بودن «ایده»ها نیست. پدیدارهای ذهنی انسان شامل ایده‌ها، احکام، و اراده‌ها هستند. ایده‌ها هیچگاه نمیمیرند؛ خواه ایدۀ سوسیالیسم باشد یا ایدۀ خدا یا اژدهای هفتسر. مسئلۀ اصلی درستی یا نادرستی ارادههای انسانی است. بر این اساس، من تلاش کردهام تا به‌‌شیوۀ پدیدارشناسی انتقادی پدیدار کنم که سوسیالیسم یک ارادۀ معطوف به شکست است. هزار بار دیگر هم که تکرار و تجربه شود، چیزی جز شکست را محقق نخواهد کرد. درمقابل و برطبق تجربۀ تاریخی، این لیبرال سرمایهداری است که ارادههای درست و معطوف به پیشرفت را پیشروی ما نهاده است. برای ما که در فرایند پیشرفت گام نهادهایم، حکم اخلاقی این است که وسوسههای سوسیالیستیک معطوف به توزیع برابر را کنار نهیم. آغاز پیشرفت ما گامنهادن در مسیر تولید است. تولید و تبادل سرمایه عبارت اخرای گردش آزاد و حق آزادی است. تنها با این حق است که میتوانیم خود را محقق کنیم.
انسان شناسی
پروین قاسمی
چکیده
این نوشتار درصدد است تا با تمرکز بر یکی از آثار مارگارت مید (Margaret Mead)، انسان‌شناس برجستۀ آمریکایی، به اهمیت مغفول‌ماندۀ این آثار در انسانشناسی معاصر ایرانی بپردازد. طی نقدوارزیابی این کتاب، بازگشت به اصول و اساس انسانشناسی آثار کلاسیک که در ایران کم‌تر بهعنوان منبع درسی معرفی می‌شوند، اشاره خواهد شد. بدین منظور به جایگاه آثار ...
بیشتر
این نوشتار درصدد است تا با تمرکز بر یکی از آثار مارگارت مید (Margaret Mead)، انسان‌شناس برجستۀ آمریکایی، به اهمیت مغفول‌ماندۀ این آثار در انسانشناسی معاصر ایرانی بپردازد. طی نقدوارزیابی این کتاب، بازگشت به اصول و اساس انسانشناسی آثار کلاسیک که در ایران کم‌تر بهعنوان منبع درسی معرفی می‌شوند، اشاره خواهد شد. بدین منظور به جایگاه آثار کلاسیک در انسانشناسی دانشگاهی ایران پرداخته میشود. انسانشناسی، در آثار مارگارت مید، مبتنی‌بر انسان‌دوستی، حضور، فهم، نظریه‌مندی، نظریه‌سازی، و هم‌چنین آینده‌نگری برمبنای گذشته است. مبانی فهم این نوع از انسانشناسی تخیل، نوشتن، انسان‌دوستی، حرکت و دیدن است. بدون پرداختن به آثار کلاسیک در آموزش انسانشناسی، آموزش‌های رایج دانشگاهی ایرانی کم‌تر به این مبانی اولیه در انسانشناسی توجه میکند. انسانشناسی دانشگاهی ایران و برنامه‌های درسی آن و کمیت و کیفیت مشارکت دانشجویان در طراحی و تدوین برنامۀ درسی نیازمند بازنگری و تجدیدنظر است. مرور آثار کلاسیک، استخراج اصول پنهان و آشکار در این متون، و تدوین برنامه‌های درسی مبتنی‌بر آن اصول باتوجه‌به نیازهای این علم برگرفته از نظرهای دانشجویان و دانش‌آموختگان در غنای آن مؤثر خواهد بود.
زبان و ادبیات فارسی
آرش امرایی
چکیده
کنایه بیانی زیبا و هنرمندانه و غیرصریح از موضوع‌های مختلفی است که شعرا و نویسندگان از آن بهمنزلۀ فنی لطیف در بیان مقاصد و مضامین خود استفاده می‌کنند. به‌علت استفادۀ گستردۀ شاعران و نویسندگان فارسی‌زبان از کنایه‌ها، جمع‌آوری و تحلیل و تفسیر آنها کاری ضروری و شایسته است. حسن انوری و همکارانش کوشیده‌اند در کتابی با عنوان فرهنگ ...
بیشتر
کنایه بیانی زیبا و هنرمندانه و غیرصریح از موضوع‌های مختلفی است که شعرا و نویسندگان از آن بهمنزلۀ فنی لطیف در بیان مقاصد و مضامین خود استفاده می‌کنند. به‌علت استفادۀ گستردۀ شاعران و نویسندگان فارسی‌زبان از کنایه‌ها، جمع‌آوری و تحلیل و تفسیر آنها کاری ضروری و شایسته است. حسن انوری و همکارانش کوشیده‌اند در کتابی با عنوان فرهنگ کنایات سخن این مهم را به‌انجام برسانند. در این مقاله کتابِ فرهنگ کنایات، نوشتۀ حسن انوری، موردنقد و بررسی قرار می‌گیرد. این کتاب را انتشارات سخن در دو جلد و 1783 صفحه منتشر کرده است. پس از مطالعۀ این فرهنگ و بررسی و تحلیل موضوع‌های مختلف مرتبط با آن، ساختار کتاب به‌صورت اجمالی معرفی شده است و پس‌از‌آن، محتوای کتاب تحلیل و ارزیابی شده است و درنهایت، این نتیجه حاصل شد که ازآن‌جاکه این فرهنگ برگرفته از فرهنگ بزرگ سخن است، غیر از کنایه، مدخل‌های غیرمرتبط چندی با آن آمیخته شده و هم‌چنین، اشکال‌ها و ابهام‌هایی به آن راه یافته است. ازاین‌رو، با بررسی و طبقه‌بندی این اشکال‌ها، برخی از مهم‌ترین اشکال‌های راه‌یافته به آن تبیین شده است و درنهایت، به این نتیجه رسیدیم که بهمنظور تهیۀ فرهنگی پیراسته و شایسته ضروری است این کتاب به‌صورت جدی ویرایش شود و اشکال‌ها و ناراستی‌های آن اصلاح گردد.
انسان شناسی
مهدی براتی فر؛ هادی وکیلی
چکیده
نظریههای اخلاق هنجاری از سه نوع اخلاق وظیفه‌گرا، اخلاق نتیجه‌گرا، و اخلاق فضیلت‌گرا سخن می‌گویند و مبانی و دیدگاههای مربوط به هر سه نوع اخلاق مزبور نزد متفکران مسلمان دیده میشود. در این‌جا می‌توان از مفهومی جدید از اخلاق با عنوان «اخلاق خلیفه‌گرا» سخن گفت که برمبنای مماثلت و جانشینی بین انسان و خدا یا به‌تعبیری رب ...
بیشتر
نظریههای اخلاق هنجاری از سه نوع اخلاق وظیفه‌گرا، اخلاق نتیجه‌گرا، و اخلاق فضیلت‌گرا سخن می‌گویند و مبانی و دیدگاههای مربوط به هر سه نوع اخلاق مزبور نزد متفکران مسلمان دیده میشود. در این‌جا می‌توان از مفهومی جدید از اخلاق با عنوان «اخلاق خلیفه‌گرا» سخن گفت که برمبنای مماثلت و جانشینی بین انسان و خدا یا به‌تعبیری رب و عبد و خلیفگی اخلاقی انسان نهاده شده است. بهنظر میرسد که این نوع اخلاق می‌تواند با نقد مدلهای غیرخلیفهگرایانه مانند اخلاق عشق یا اخلاق شرم مدلول درستی از تعبیر «اخلاق عرفانی» را ارائه دهد؛ درحقیقت، گرچه اخلاق خلیفه‌گرا نظریهای فضیلتگرایانه تلقی میشود، در چیستی فضائل، روش شناخت فضائل، و نحوة نائلشدن به فضائل با رویکردهای مرسوم در اخلاق فضیلت‌گرا تفاوت دارد. در این نظریه، فضائل همان اوصاف خداوند، روش شناخت آنها همان شناخت اوصاف باری، و روش فضیلتمندشدن به آنها همان تشبه به خدا و تبدیلشدن به خلیفة خداوند در مراحل سهگانۀ تخلیه، تجلیه، و تحلیه است. روش‌شناسی معرفت و رشد اخلاقی در این نوع اخلاق مبتنی‌بر آن نوع از انسانشناسی و خداشناسی عرفانی است که با مکتب اکبری و دیدگاه عرفانی امام خمینی (ره) همسویی دارد.
علوم اجتماعی
مریم اسکافی نوغانی
چکیده
کتاب زوال پدرسالاری، فروپاشی خانواده یا ظهور خانوادۀ مدنی به بررسی دو امکان در وضعیت خانواده در ایران پرداخته است که به‌زعم نویسنده می‌توانند هم‌زمان نیز وجود داشته باشند. وی با رویکردی انتقادی سعی کرده است سیاست‌ها و طرح‌های اجرا‌شده در خانواده را ارزیابی کند و با آسیبشناسی تشخیص‌ها و راه‌کارها، به راه‌بردهای جای‌گزین دست ...
بیشتر
کتاب زوال پدرسالاری، فروپاشی خانواده یا ظهور خانوادۀ مدنی به بررسی دو امکان در وضعیت خانواده در ایران پرداخته است که به‌زعم نویسنده می‌توانند هم‌زمان نیز وجود داشته باشند. وی با رویکردی انتقادی سعی کرده است سیاست‌ها و طرح‌های اجرا‌شده در خانواده را ارزیابی کند و با آسیبشناسی تشخیص‌ها و راه‌کارها، به راه‌بردهای جای‌گزین دست یابد. این مقاله به مرور انتقادی این کتاب پرداخته است. بررسی ساختار، شکل، محتوا، و روش تحقیق در این کتاب نشان داد باوجوداینکه طرح موضوع کتاب بحث جدید و عنوان انتخابی بسیار جذاب است و جای کار تحقیقاتی زیادی دارد که می‌تواند زمینهساز پژوهشها و رسالههای تحقیقاتی آینده باشد، ایرادهای اساسی در بخش ساختار دارد، بهطوریکه بهنظر میرسد مطالب کتاب انسجام مناسبی ندارد و مطالب اصلی در بخش اول کتاب آمده است و بخشهای بعدی تکرار مطالب فصل اول است. از نظر محتوا نیز کتاب تناقضات مفهومی و نظری دارد و ادعاهای نویسنده استدلالها و شواهد منطقی اقناعکننده را ندارد. از نظر روش نیز این کتاب دچار ابهاماتی است. بنابراین، باوجود عنوان و موضوع خوب، معرفی آن به دانشجویان بهشکل کنونی آن پیش‌نهاد نمیشود.
اقتصاد
سید محمدرضا امیری طهرانی
چکیده
هدف این نوشتار نقد کتاب نظری به روانشناسی اقتصادی برگرفته از درس‌نامۀ دکتر محمدحسین تمدن جهرمی است. در این مقاله، نخست تاریخچۀ روان‌شناسی‌گرایی در تاریخ علم مدرن و ارتباط آن با فلسفه، علوم انسانی، و علوم اجتماعی بررسی میشود. بدین منظور، روان‌شناسی‌گرایی در بریتانیا، مطلوبیت‌گرایی، روان‌شناسی‌گرایی در آلمان، مکتب ...
بیشتر
هدف این نوشتار نقد کتاب نظری به روانشناسی اقتصادی برگرفته از درس‌نامۀ دکتر محمدحسین تمدن جهرمی است. در این مقاله، نخست تاریخچۀ روان‌شناسی‌گرایی در تاریخ علم مدرن و ارتباط آن با فلسفه، علوم انسانی، و علوم اجتماعی بررسی میشود. بدین منظور، روان‌شناسی‌گرایی در بریتانیا، مطلوبیت‌گرایی، روان‌شناسی‌گرایی در آلمان، مکتب اتریش، و سرانجام دیدگاه جان مینارد کینز معرفی میشود. روان‌شناسی‌گرایی در بریتانیا به قوانین جهان‌شمولی قائل بود که از تجربه انتزاع شده و درصدد توضیح رفتار فردی بود که با فردگرایی روش‌شناختی در هیئت مطلوبیت‌گرایی و اصل عقلانیت ظاهر شد، اما روان‌شناسی‌گرایی در آلمان با رویکردی تاریخی درپی فهم هرمنوتیکی از رفتار انسان و توصیف آن بود. مکتب اتریش تلاش کرد که راه میانه‌ای بپیماید و باوجود اذعان به اعیان فرهنگی و اجتماعی هم‌چنان در کمند فردگرایی روش‌شناختی باقی ماند. کینز با تأکید بر روحیات حیوانی در فرض رفتار عقلایی انسان تردید کرد و روانشناسی جامعۀ مبتنی‌بر عرف را به‌پیش نهاد. در بخش دوم، ابتدا ایدۀ روانشناسی اقتصادی تمدن بررسی، سپس نسبت آن با اندیشۀ فیلسوفان و اقتصاددانان پیشین به‌ویژه دیدگاه جان مینارد کینز دراین‌باره نقد و گزارش میشود. این مقاله سراسر از روش توصیفی و تحلیلی بهره می‌جوید.
اقتصاد
سعید سیدحسین زاده یزدی؛ محمد جواد شریف زاده؛ عادل پیغامی
چکیده
بررسی نقش دولت در مکتب اردولیبرالیسم آلمانی، از جهت مطرح‌شدن بهعنوان یکی از جای‌گزین‌‌های نظام سرمایهداری نئولیبرال پس از بحران جهانی سال 2008 و تأثیرگذاری در الگوی توسعۀ آلمان غربی پس از جنگ جهانی دوم و هم‌چنین آثار آن بر الگوی حکم‌رانی اتحادیۀ اروپا و برخی کشورهای دیگر، حائز اهمیت است. هدف این مقاله بازخوانی، ارزیابی، و ...
بیشتر
بررسی نقش دولت در مکتب اردولیبرالیسم آلمانی، از جهت مطرح‌شدن بهعنوان یکی از جای‌گزین‌‌های نظام سرمایهداری نئولیبرال پس از بحران جهانی سال 2008 و تأثیرگذاری در الگوی توسعۀ آلمان غربی پس از جنگ جهانی دوم و هم‌چنین آثار آن بر الگوی حکم‌رانی اتحادیۀ اروپا و برخی کشورهای دیگر، حائز اهمیت است. هدف این مقاله بازخوانی، ارزیابی، و «نقدِ تحلیل» آثار تولید و ترجمه‌شده در این زمینه به زبان فارسی است که چهار کتاب با عنوان سیاست اقتصادی عمومی، اقتصاد بازار اجتماعی؛ تجربۀ آلمان، تاریخ عقاید و اندیشه‌‌های اقتصادی، و چگونگی بازسازی اقتصاد آلمان فدرال پس از جنگ جهانی دوم انتخاب شد و موردنقد و ارزیابی قرار گرفت و برخی پیش‌نهادها به‌صورت زیر ارائه شد: استناد به منابع و متفکران دست‌اول این مکتب، تفکیک میان مفاهیم مشابه، اصلاح ارجاعات درون‌متنی و معادل‌‌سازی اصطلاحات تخصصی، استفاده از روش‌‌های تحلیل معتبر، توجه به مبانی هستی‌‌شناسی، انسانشناسی، ارزش‌‌شناسی، و اخلاقی و تأثیر آن در نقش دولت در این مکتب و نقد آن از منظر اسلامی و درنهایت توجه به ابعاد مختلف نقش دولت در این مکتب ازجمله نقش قانون اساسی اقتصادی، سیاست اجتماعی، و درنهایت ارائۀ الگویی تحلیلی از مفاهیم مرتبط با نقش دولت و ارتباطات و تعاملات میان آنها.
روش‌شناسی
سیدمحمدرضا تقوی
چکیده
هدف از پژوهش حاضر، نقد کتاب روش‌شناسی مطالعات دینی (تحریری نو)، تألیف احد فرامرز قراملکی (1392)، است. کتاب از دو بعد شکلی و محتوایی ارزیابی شده است. کتاب از نظر شکلی بیشتر شرایط مدنظر را دارد و مطلوب ارزیابی شد. به‌لحاظ محتوایی در اکثر گفتارهای کتاب حائز نکات فنی است که می‌تواند خواننده را برای انجام پژوهش، با رویکرد علم رایج، آماده ...
بیشتر
هدف از پژوهش حاضر، نقد کتاب روش‌شناسی مطالعات دینی (تحریری نو)، تألیف احد فرامرز قراملکی (1392)، است. کتاب از دو بعد شکلی و محتوایی ارزیابی شده است. کتاب از نظر شکلی بیشتر شرایط مدنظر را دارد و مطلوب ارزیابی شد. به‌لحاظ محتوایی در اکثر گفتارهای کتاب حائز نکات فنی است که می‌تواند خواننده را برای انجام پژوهش، با رویکرد علم رایج، آماده کند. آن‌چه در محتوای اثر یافت میشود تنقیحی از اصول موردقبول در روش‌‌های تحقیق علم رایج است. مؤلف تلاش زیادی کرده است تا با استفاده از متون دینی این اصول را مستندسازی کند، اما شاکلۀ بحث همان شاکلۀ علوم رایج است. بهنظر میرسد، برای تحول در مبحث روش‌شناسی مطالعات دینی، تبیین سلسلهمراتب دستگاه علم دینی و سپس تنظیم دستگاهی روششناختیِ متناسبِ با نظام جهانبینی، هستی‌‌شناسی، و معرفتشناسی اسلام از ضروریات جدی این مرحله از تلاشهای اندیشمندان حوزۀ علم دینی برای نیل به علوم انسانی ـ اسلامی فاخر و تمدنساز است.
انسان شناسی
پریسا گودرزی؛ محسن شعبانی
چکیده
روانشناسی اخلاق یکی از رشته‌های نوظهور در مطالعات میان‌رشته‌ای در حوزة فلسفة اخلاق و روانشناسی است. روانشناسی اخلاق می‌کوشد مرزهای علم و فلسفه را در زمینة روانشناسی و اخلاق به‌هم نزدیک کند. کتاب ذهن درست‌کار جاناتان هایت از تأثیرگذارترین آثار در این حوزه است. نویسنده در این اثر کوشیده است مرزهای روانشناسی و اخلاق را به ...
بیشتر
روانشناسی اخلاق یکی از رشته‌های نوظهور در مطالعات میان‌رشته‌ای در حوزة فلسفة اخلاق و روانشناسی است. روانشناسی اخلاق می‌کوشد مرزهای علم و فلسفه را در زمینة روانشناسی و اخلاق به‌هم نزدیک کند. کتاب ذهن درست‌کار جاناتان هایت از تأثیرگذارترین آثار در این حوزه است. نویسنده در این اثر کوشیده است مرزهای روانشناسی و اخلاق را به یک‌دیگر نزدیک کند. هایت به‌دنبال ابداع روشی برای فکرکردن دربارة دو موضوع تفرقه‌برانگیز در زندگی انسان، یعنی سیاست و مذهب، است. او برای این منظور از منابع موجود در رشته‌های فلسفه، فلسفة اخلاق، روانشناسی، علوم اجتماعی، اخلاق و ژنتیک استفاده کرده است. بسیاری از داده‌های کتاب زیسته و تجربة خود نویسنده است. همین امر این کتاب را در زمینة روانشناسی اخلاق، به‌ویژه در زمینة شهودگرایی اخلاقی و شهودگرایی اجتماعی، باارزش کرده است. در این کتاب، نویسنده معتقد است فهم و هم‌دلی با دیدگاه سیاسی و مذهبی دیگران یا، به‌تعبیر وی، معتبردانستن ماتریس‌های اخلاقی دیگران باعث ازبین‌رفتن تفرقه و نزدیکی افراد به یک‌دیگر میشود. این کتاب به‌دلیل برخورداری از زبان بسیار ساده و تحلیل‌های منسجم و تجربی می‌تواند در اختیار عموم جامعه، اعم از دانشگاهیان و غیردانشگاهیان، قرار بگیرد.
فقه و حقوق
علی اصغر اسماعیلی‌فر؛ غلامحسین مسعود؛ محمدکاظم عمادزاده
چکیده
معوق‌ماندن مطالبات بانک‌ها و ممکن‌نبودن وصول یا تأخیر در وصول آنها را می‌توان به‌نوعی پاشنۀ آشیل بانک‌داری دانست. دامنه‌دارشدن و طولانی‌شدن این وضعیت می‌تواند سبب به‌خطرافتادن قدرت پرداخت بانک‌ها و درنهایت، ورشکستگی آنها شود و ورشکستگی بانک بحران فراگیری را در امور مالی و اقتصادی کشور پدید می‌آورد. فساد نظام‌مند، هزینه‌های ...
بیشتر
معوق‌ماندن مطالبات بانک‌ها و ممکن‌نبودن وصول یا تأخیر در وصول آنها را می‌توان به‌نوعی پاشنۀ آشیل بانک‌داری دانست. دامنه‌دارشدن و طولانی‌شدن این وضعیت می‌تواند سبب به‌خطرافتادن قدرت پرداخت بانک‌ها و درنهایت، ورشکستگی آنها شود و ورشکستگی بانک بحران فراگیری را در امور مالی و اقتصادی کشور پدید می‌آورد. فساد نظام‌مند، هزینه‌های دادرسی سنگین، اطاله‌های دادرسی، رعایت‌نکردن مقررات، نارسایی قوانین، نبود رویه و روال‌های مشخص قضایی و اجرایی، و ناکارآمدی دستگاه قضایی از مهم‌ترین عوامل این معضل در بانک‌هاست. حل این مشکل مستلزم نگاهی جامع، فراگیر، و علمی به مقولۀ بانک‌داری در ایران است. ابهام‌ها و پیچیدگی‌های مقررات حاکم و نگرش‌های فقهی به موضوع‌هایی با ذات حقوقی یا ارائۀ راه‌کارهای حقوقی ــ فقهی برای موضوعاتی که در حیطۀ حقوق جایی ندارند، مشکلات را دوچندان کرده است. با عنایت به این‌که نظام اقتصادی کشور ما بانک‌محور است، بنابراین عملکرد صحیح و اصولی آن می‌تواند در رشد و شکوفایی اقتصاد کشور تأثیر داشته باشد و عملکرد نامطلوب آن می‌تواند ضربۀ جبران‌ناپذیری داشته باشد. به همین علت، بررسی پیچیدگی‌ها و معضلات موجود و ارائۀ راه‌کارهای حقوقی و منطقی بهمنظور رفع نقایص و کمبودها راه‌گشای مشکلات خواهد بود.
انسان شناسی
شیوا علی نقیان
چکیده
به‌تعبیر بسیاری از نظریه‌پردازان، جماعت های تصوری یکی از تأثیرگذارترین کتاب‌های انتهای قرن بیستم است. براساس آن‌چه از بحث اندرسون در این کتاب برمی‌آید، ملّیت‌گرایی نوعی آگاهی کاذب متأثر از سرمایهداری نیست، بلکه حقیقتی است که خود به‌واسطۀ یکی از جنبه‌های مهم، ولی فراموش‌شدۀ سرمایهداری به‌وجود آمده است. سرمایهداری چاپی ...
بیشتر
به‌تعبیر بسیاری از نظریه‌پردازان، جماعت های تصوری یکی از تأثیرگذارترین کتاب‌های انتهای قرن بیستم است. براساس آن‌چه از بحث اندرسون در این کتاب برمی‌آید، ملّیت‌گرایی نوعی آگاهی کاذب متأثر از سرمایهداری نیست، بلکه حقیقتی است که خود به‌واسطۀ یکی از جنبه‌های مهم، ولی فراموش‌شدۀ سرمایهداری به‌وجود آمده است. سرمایهداری چاپی در بستر تاریخی خود یکی از گونه‌های بنگاه‌های اقتصادی است که نه‌تنها در شکل و انتشار فرهنگ تأثیر گذاشت، بلکه خود بخشی از تولید سرمایهداری نیز بود. دستاورد اندرسون در این اثر آن بود که نشان داد چگونه صنعت چاپ به تولید واحدهای ملّی کمک کرد. اما نگاهی نقادانه به جماعت‌های تصوری نشان میدهد که تحلیل اندرسون تحلیلی کم‌تر عملیاتی و کاربردی است. او این مسئله را توضیح نمی‌دهد که ملّت چگونه از سایر انواع جامعه (که خود آنها را برمی‌سازد) متمایز میشود. هم‌چنین، تحلیل او از سه وجه پذیرای انتقاداتی بسیار جدی است. درک او از ملّت بهمثابۀ امری فراطبقاتی، غیراجتماعی و همه‌جایی، غیابِ اقلیت‌ها، گروه‌های حاشیه‌ای و فرودستان در تحلیل او و هم‌چنین بی‌توجهی به مسئلۀ جنسیت و نقش بازتولیدی زنان در شکل‌گیری یک ملّت باعث میشود تا فضایی که او از شرایط شهروندی و ملّت می‌سازد، بر سبک زندگی مردانِ طبقۀ متوسط اروپایی مبتنی باشد.
علوم ورزشی و تربیت بدنی
محسن حلاجی
چکیده
هدف از این پژوهش نقد کتاب الگوهای آموزشی در تربیت بدنی اثر مایکل دبلیو. متسلر و ترجمۀ رضوان رضوانی اصل و همکاران است. روش پژوهش کاوش‌گری فلسفی انتقادی و جامعۀ تحقیق محتوا و ساختار کتاب است. پرسش‌نامۀ «نقد کتب ملی» ابزار و چهارچوب نقد این کتاب است. این کتاب 693 صفحه، دو بخش، و پانزده فصل دارد. کتاب در دو بعد شکلی و محتوایی تحلیل خواهد ...
بیشتر
هدف از این پژوهش نقد کتاب الگوهای آموزشی در تربیت بدنی اثر مایکل دبلیو. متسلر و ترجمۀ رضوان رضوانی اصل و همکاران است. روش پژوهش کاوش‌گری فلسفی انتقادی و جامعۀ تحقیق محتوا و ساختار کتاب است. پرسش‌نامۀ «نقد کتب ملی» ابزار و چهارچوب نقد این کتاب است. این کتاب 693 صفحه، دو بخش، و پانزده فصل دارد. کتاب در دو بعد شکلی و محتوایی تحلیل خواهد شد. امتیازات شکلی شامل صفحهآرایی، ویرایش ادبی، شناسۀ کامل، و کیفیت خوب چاپ است. برخی از امتیازات محتوایی شامل چینش مطالب در قالب بخش و فصل، تطابق محتوا با سرفصلهای برخی از دروس دانشگاهی، و بسط ایدۀ جامع در طراحی و اجرای درس تربیت بدنی است. کاستیهای شکلی شامل جذابیت کم طرح جلد و شمار زیاد صفحات کتاب است. کاستیهای محتوایی شامل تکراریبودن مطالب، بی‌توجهی نسبی به اشاره به نظریههای علمی موجود، اشارهنکردن به الگوهای آموزشی تلفیقی، مشکل تدریس کتاب طی یک ترم برای درسی دوواحدی، معادل‌‌سازی متوسط و ضعیف اصطلاحات تخصصی، و عدم اطمینان به ترجمۀ کتاب است. باتوجه‌به دردسترسبودن کتاب‌های راهنمای معلم توصیۀ این کتاب به معلمان تربیت بدنی ایرانی شایسته نیست.
علوم سیاسی
تحصیلی، محمد جواد تحصیلی؛ مقصود رنجبر؛ محمد ترابی
چکیده
رسالۀ یک کلمۀ مستشارالدوله از مهم‌ترین و اصلی‌ترین نوشته‌‌های دوران قاجار در زمینۀ قانون‌خواهی بود و نیز به همین اعتبار از پایه‌‌های شناخت اندیشۀ قانون‌گرایی در ایران عصر قاجار و نیز شناخت تبار جنبش مشروطه‌خواهی است. حامد عامری، در کتاب تجدد و قانون‌گرایی، به بررسی این اثر پرداخته است و این مقاله نقدی بر نوشتۀ وی درخصوص ...
بیشتر
رسالۀ یک کلمۀ مستشارالدوله از مهم‌ترین و اصلی‌ترین نوشته‌‌های دوران قاجار در زمینۀ قانون‌خواهی بود و نیز به همین اعتبار از پایه‌‌های شناخت اندیشۀ قانون‌گرایی در ایران عصر قاجار و نیز شناخت تبار جنبش مشروطه‌خواهی است. حامد عامری، در کتاب تجدد و قانون‌گرایی، به بررسی این اثر پرداخته است و این مقاله نقدی بر نوشتۀ وی درخصوص این کتاب است. مهم‌ترین نقدی که بر کتاب وارد است توصیفیبودن آن است و مؤلف رویکرد و جهتگیری انتقادی به اثر ندارد، درحالی‌که رسالۀ یک کلمۀ مستشارالدوله از حیثهای مختلف قابلنقد است و در این مقاله به آنها پرداخته شده است. مهم‌ترین نقد بر رسالۀ فوق این است که مستشارالدوله در فهم قانون و معنای آن دچار تقلیلگرایی شده و همین موجب سوءبرداشت جدی وی از جایگاه و معنای قانون در دنیای مدرن شده است و این برداشت نادرست وی اثر مهمی بر تحققنیافتن قانون‌گرایی در تاریخ معاصر ایران داشته است.
علوم سیاسی
مجمد علی توانا
چکیده
عبد الإله بلقزیز، فیلسوف مغربی (مراکشی)، در کتاب عرب و مدرنیته: پژوهشی در گفتمان مدرنیست‌ها، شیوۀ مواجهۀ گفتمان‌های فکری معاصر عربی (اصالت، اصلاح‌طلب و لیبرال) با مدرنیته را بررسی و این پرسش را طرح میکند که چرا این گفتمان‌ها موفق نشده‌اند راهی به‌سوی مدرنیتۀ عربی بازکنند؟ از نظر بلقزیز مشکل اصلی به چهارچوب نظری این گفتمان‌ها ...
بیشتر
عبد الإله بلقزیز، فیلسوف مغربی (مراکشی)، در کتاب عرب و مدرنیته: پژوهشی در گفتمان مدرنیست‌ها، شیوۀ مواجهۀ گفتمان‌های فکری معاصر عربی (اصالت، اصلاح‌طلب و لیبرال) با مدرنیته را بررسی و این پرسش را طرح میکند که چرا این گفتمان‌ها موفق نشده‌اند راهی به‌سوی مدرنیتۀ عربی بازکنند؟ از نظر بلقزیز مشکل اصلی به چهارچوب نظری این گفتمان‌ها بازمیگردد. این چهارچوب بر 1. تعریف مکانیکی از رابطۀ خود و دیگری، 2. نگرش خطی به تاریخ، و 3. فهم سطحی از مدرنیته مبتنی است. درمقابل بلقزیز گفتمان عقلگرایی انتقادی را جای‌گزین مناسبتری برای آن گفتمان‌ها میداند، زیرا بر دیالکتیک و نقد درونی خود و دیگری، نگرش غیرخطی به تاریخ، فهم فرهنگی از مدرنیته، دوری از مطلقگرایی، و امکان ترکیب عقل غربی و عقل اسلامی مبتنی است. اما بهنظر میرسد راهحل بلقزیز هم‌چنان دارای دو مشکل بنیادین است: 1. مفروضگرفتن مطلوبیت و گریزناپذیری (حتمیت) مدرنیته، 2. فقدان نظام معرفتی و روش‌شناسی ناب بومی برای گذار به پیشرفت.
زبان و ادبیات عربی
هدایت الله تقی زاده
چکیده
برنامه‌ریزان آموزشی همواره به‌دنبال بازنگری محتوای برنامه‌های درسی‌اند. برنامۀ درسی «آموزش زبان عربی» سال 1395 توسط دانشگاه فرهنگیان بازنگری و جای‌گزین برنامۀ درسی «دبیری زبان و ادبیات عربی» شد. نظر به تأثیری که برنامۀ درسی در ارتقای سطح دانش، مهارت، و نگرش دانشجومعلمان دارد، بررسی آن ضروری است. ازاین‌رو، پژوهش ...
بیشتر
برنامه‌ریزان آموزشی همواره به‌دنبال بازنگری محتوای برنامه‌های درسی‌اند. برنامۀ درسی «آموزش زبان عربی» سال 1395 توسط دانشگاه فرهنگیان بازنگری و جای‌گزین برنامۀ درسی «دبیری زبان و ادبیات عربی» شد. نظر به تأثیری که برنامۀ درسی در ارتقای سطح دانش، مهارت، و نگرش دانشجومعلمان دارد، بررسی آن ضروری است. ازاین‌رو، پژوهش حاضر به‌دنبال آن است که به آسیبشناسی برنامۀ درسی این رشته بپردازد. اطلاعات پژوهش، با مطالعات اسنادی و با بهرهگیری از روش کمّی و توصیفی و با استفاده از ابزار پرسش‌نامۀ محققساخته در جامعۀ آماری متشکل از استادان دانشگاه فرهنگیان استان تهران، به‌صورت هدفمند و کلشمار حاصل شد. نتایج نشان میدهد که مهم‌ترین تغییرات کمّی، کاهش سهم واحدهای تخصصی از 93 به 54 واحد و افزایش سهم دروس تربیتی بوده است. کاهش چشمگیر واحدهای متون و تاریخ از 46 به هشت واحد، و کاهش واحد مهارتهای زبانی از 36 به بیست واحد ازجمله نقاط ضعف کمّی برنامۀ جدید است. افزایش واحدهای کارورزی از چهار واحد در دو ترم به هشت واحد در چهار ترم و تعریف دروس موضوعی ـ تربیتی و کارنمای معلمی از نقاط قوت این برنامه ارزیابی میشود.
زبان و ادبیات فارسی
احمد بهنامی
چکیده
کتاب حقیقة‌الحدیقة: گزینش و گزارش از تمام باب‌های حدیقةالحقیقة سنایی غزنوی، تألیف حمیرا زمردی، به‌قصد فراهم‌آوردن منتخبی از حدیقةالحقیقة سنایی غزنوی به‌هم‌راه توضیحاتی فراهم آمده است. آیا این کتاب در رسیدن به هدف خود، که آشنایی دانشجویان و خوانندگان ادبیات فارسی با این اثر بسیار مهم ادب فارسی است، موفق بوده است؟ نویسندۀ این ...
بیشتر
کتاب حقیقة‌الحدیقة: گزینش و گزارش از تمام باب‌های حدیقةالحقیقة سنایی غزنوی، تألیف حمیرا زمردی، به‌قصد فراهم‌آوردن منتخبی از حدیقةالحقیقة سنایی غزنوی به‌هم‌راه توضیحاتی فراهم آمده است. آیا این کتاب در رسیدن به هدف خود، که آشنایی دانشجویان و خوانندگان ادبیات فارسی با این اثر بسیار مهم ادب فارسی است، موفق بوده است؟ نویسندۀ این مقاله برای بررسی این کتاب به منابعی نظیر فرهنگهای فارسی، اصل متن حدیقةالحقیقة، آن دسته از متون قدیمی فارسی که حکایتهای مشترکی با متن حدیقه دارد، و کتاب‌های تفسیر و حدیث مراجعه کرده است تا میزان درستی و نادرستی متن و تعلیقات این کتاب را مشخص کند. در این ارزیابی ایرادهای چندی بهنظر رسید که می‌توان برخی از آنها را چنین برشمرد: اشتباههای چاپی، نگارشی، و ویرایشی فراوانی به این کتاب راه یافته است، نقل بسیاری از ابیات سنایی بهدرستی صورت نگرفته است، آیات و احادیث و عبارات عربی در تعلیقات به‌صورت اشتباه ضبط و ترجمه شده است، برای برخی از ابیات سنایی غزنوی معنی نادرستی نوشته شده است، و بسیاری از نکات ادبی متن بدون توضیح باقی مانده است.
روش‌شناسی
فاطمه جوادزاده شهشهانی
چکیده
پس از تصویب عنوان «فلسفۀ علم روانشناسی» بهمنزلۀ درسی دوواحدی در مقطع کارشناسی رشتۀ روانشناسی چندین کتاب با این عنوان تدوین شد. نویسنده و ناشر یکی از جدیدترینِ این کتاب‌‌ها خسرو باقری و سازمان سمت است. این دو ویژگی ایجاب میکند که این کتاب معرفی و ارزیابی شود تا با اصلاح و تکمیل آن در ویرایش‌‌های بعدی، زمینۀ دست‌‌یابی ...
بیشتر
پس از تصویب عنوان «فلسفۀ علم روانشناسی» بهمنزلۀ درسی دوواحدی در مقطع کارشناسی رشتۀ روانشناسی چندین کتاب با این عنوان تدوین شد. نویسنده و ناشر یکی از جدیدترینِ این کتاب‌‌ها خسرو باقری و سازمان سمت است. این دو ویژگی ایجاب میکند که این کتاب معرفی و ارزیابی شود تا با اصلاح و تکمیل آن در ویرایش‌‌های بعدی، زمینۀ دست‌‌یابی به کتاب درسی منحصربهفردی درباب درس فلسفۀ روانشناسی فراهم آید. در این مقاله پس از معرفی فصول کتاب فلسفۀ علم روانشناسی، این کتاب از چند زاویه (شکل ظاهری، عنوان، تناسب کتاب با سرفصل مصوب این درس، نسبت محتوای این کتاب با سرفصل دروس مرتبط، تناسب بخشهای مختلف کتاب، محتوای کتاب، و تناسب کتاب با کتاب‌های مشابه) ارزیابی میشود. نتیجۀ ارزیابی نشان میدهد، درحالحاضر کتاب فلسفۀ علم روانشناسی خسرو باقری، درجایگاه کتاب درسی «فلسفۀ علم روانشناسی»، مزیتهایی دارد، اما لازم است در ویرایش بعدی در نام کتاب، حجم آن، تعداد فصول، عنوان، و محتوای هر فصل بازنگری شود تا کتاب تناسب بیشتری با سرفصلهای تدوینشده پیدا کند. درانتها پیشنهادی برای ارتقای کیفیت سرفصل مصوب این درس و دلایل ارائۀ این پیش‌نهاد مطرح میشود.
زبان و ادبیات عربی
فرهاد رجبی
چکیده
هنر نمایش‌نامه، ره‌آورد زندگی اجتماعی انسان، بیش از دیگر انواع هنر در ارتباط با انسان اجتماعی است و بر همین اساس می‌توان گره‌خوردگی آن را با مدنیت جدید بیش از دیگر مؤلفه‌ها موردتأکید قرار داد. نمایش‌نامه، در دورۀ جدید، چه بهعنوان یک متن و چه بهعنوان مجموعۀ روایتی که به‌وسیلۀ بازیگران در صحنه اجرا میشود، یکی از ...
بیشتر
هنر نمایش‌نامه، ره‌آورد زندگی اجتماعی انسان، بیش از دیگر انواع هنر در ارتباط با انسان اجتماعی است و بر همین اساس می‌توان گره‌خوردگی آن را با مدنیت جدید بیش از دیگر مؤلفه‌ها موردتأکید قرار داد. نمایش‌نامه، در دورۀ جدید، چه بهعنوان یک متن و چه بهعنوان مجموعۀ روایتی که به‌وسیلۀ بازیگران در صحنه اجرا میشود، یکی از موضوعات مهم برای مباحث نقد است؛ تاجاییکه کتب نقدی و تاریخی این نوع از هنر گسترهای بهوسعت قدیمیترین انواع هنر را بهخود اختصاص داده است. از جدیدترین آثار از این دست کتاب نشأة المسرح فی المشرق است که نویسندهاش پیدایش و سیر دگردیسی این هنر را در مشرقزمین و با تمرکز بر لبنان، سوریه، ترکیه، و ایران موردبررسی قرار داده است. این مقاله برآن است تا با اتخاذ شیوة توصیفی خوانشی نقدگونه از آن را ارائه دهد. نتایج بهدستآمده نشان میدهد که گرچه وجه نقدی کتاب موردنظر اندک است، نویسنده توانسته است با استفاده از شیوهای دقیق در بررسی سیر تحول و با بهرهمندی از اسناد و منابع موثق اثرش را بهمنزلۀ یک کتاب تاریخی ـ تحلیلی معرفی کند.
علوم اجتماعی
اصغر ایزدی جیران
چکیده
رابطة میان خود و فرهنگ بهعنوان موضوع اصلی مردم‌‌شناسی روان‌شناختی از عرصه‌‌‌های پژوهشی مهمی است که مردم‌‌شناسان را از دیرباز درگیر خود کرده است. کتاب فرهنگ و هویت: تاریخ، نظریه، و کاربرد انسانشناسی روان‌شناختی (ویرایش دوم 2007) اثر چارلز لیندولم با ترجمة محسن ثلاثی از بهترین و جامع‌‌ترین منابعی است که به معرفی این شاخه ...
بیشتر
رابطة میان خود و فرهنگ بهعنوان موضوع اصلی مردم‌‌شناسی روان‌شناختی از عرصه‌‌‌های پژوهشی مهمی است که مردم‌‌شناسان را از دیرباز درگیر خود کرده است. کتاب فرهنگ و هویت: تاریخ، نظریه، و کاربرد انسانشناسی روان‌شناختی (ویرایش دوم 2007) اثر چارلز لیندولم با ترجمة محسن ثلاثی از بهترین و جامع‌‌ترین منابعی است که به معرفی این شاخه و جریان‌ها و آثار شاخص آن پرداخته است. کتاب در پنج بخش و سیزده فصل براساس رویکرد تلفیقی خودِ لیندولم سازمان یافته است که در آن رویکردهای روان‌شناختی، مردمشناختی، و جامعه‌شناختی را با بررسی ماهیت پیچیدة سه سطح روان‌‌های فردی، ارزشهای فرهنگی، و سازمان جمعی با یک‌دیگر تلفیق میکند. لیندولم نه‌فقط هویت و فرهنگ، بلکه موضوعات کلاسیک و مهم روانشناسی مانند خود، اندیشیدن، عواطف، و اختلال روانی را از طریق میراث مردمشناختی به‌بحث می‌‌کشد. کتاب نقاط قوت زیادی دارد؛ ازجمله مرور دیدگاههای فلسفی، استفادة گسترده از داده‌های تحقیقات میدانی مردم‌‌شناس‌‌ها، قرار‌دادن بحث‌‌‌های مردم‌‌شناسی روان‌شناختی در زمینة بزرگ‌‌تر اتفاق‌‌‌های اجتماع علمی مردم‌‌شناسی، جامعیت در معرفی منابع، و ترکیب بحث‌‌‌های نظری با مثال‌‌‌های تجربی. از نقاط ضعف کتاب نقص در یک‌دست‌دیدن فرهنگ‌ها و جوامع غربی و توضیح‌ندادن اصول، مبانی، و روش‌‌های روان‌کاوی است.
مدیریت و سیاست‌گذاری
سعید آزاده؛ علی اکبر فرهنگی؛ سیدمحمد زاهدی
چکیده
اعتماد عاملی حیاتی و ضروری برای موفقیت‌های فردی و سازمانی است که باعث افزایش نظم، ثبات، و قابلیت پیش‌بینی آینده میشود. پژوهش حاضر با هدف طراحی الگوی اعتماد درون‌سازمانی از طریق کنش جمعی در آموزش‌وپرورش شهر تهران انجام شده است. این پژوهش از لحاظ هدف کاربردی، از نظر رویکرد اکتشافی، و از لحاظ نحوۀ تجزیه‌وتحلیل داده‌ها آمیخته ...
بیشتر
اعتماد عاملی حیاتی و ضروری برای موفقیت‌های فردی و سازمانی است که باعث افزایش نظم، ثبات، و قابلیت پیش‌بینی آینده میشود. پژوهش حاضر با هدف طراحی الگوی اعتماد درون‌سازمانی از طریق کنش جمعی در آموزش‌وپرورش شهر تهران انجام شده است. این پژوهش از لحاظ هدف کاربردی، از نظر رویکرد اکتشافی، و از لحاظ نحوۀ تجزیه‌وتحلیل داده‌ها آمیخته (کیفی ـ کمّی) است. در فاز کیفی، گروهی از خبرگان شامل مدیران ارشد، استادان، و مشاوران برجستۀ حوزۀ مدیریت سازمان بهعنوان جامعۀ آماری در نظر گرفته شدند. با استفاده از روش نمونه‌گیری گلوله‌برفی، نُه نفر از خبرگان موردمصاحبۀ عمیق قرار گرفتند. در فاز کمّی نیز، همۀ کارکنان آموزش‌وپرورش شهر تهران بهعنوان جامعه در نظر گرفته شدند. 377 نفر نمونۀ آماری انتخاب شدند. ابزار جمع‌آوری داده‌ها در فاز کیفی تحقیق مصاحبه‌های عمیق و غیرساختاریافته با خبرگان بود. داده‌ها براساس روش تئوری داده‌بنیاد (کدگذاری‌های باز، محوری، و انتخابی) موردتجزیه‌وتحلیل قرار گرفتند. در فاز کمّی تحقیق از پرسش‌نامه‌ای بسته و محقق‌ساز استفاده شد و برای انجام تجزیه‌وتحلیل‌های توصیفی و استنباطی، از نرم‌افزارهای Spss، Lisrel، و Smart-pls استفاده شد. نتایج نشان داد که کنش جمعی درون و میان لایه‌های ساختاری سازمان از طریق بازطراحی فرایندهای سازمانی می‌تواند موجبات اعتماد درون‌سازمانی در آموزش‌وپرورش تهران را رقم زند.
اقتصاد
علی سعیدی
چکیده
کتاب روش‌شناسی علم اقتصاد اسلامی با رویکرد واقعیت نهادی بهمنظور کتاب درسی مقطع کارشناسی ارشد و دکتری رشتۀ اقتصاد اسلامی تدوین شده است. نویسندۀ کتاب تلاش کرده است تا با استفاده از مفهوم نهاد میان احکام شریعت، بهعنوان اموری اعتباری، با واقعیت‌های اقتصادی ارتباط برقرار کند و نتیجه بگیرد که چون اعتباریات در جوامع اسلامی با سایر ...
بیشتر
کتاب روش‌شناسی علم اقتصاد اسلامی با رویکرد واقعیت نهادی بهمنظور کتاب درسی مقطع کارشناسی ارشد و دکتری رشتۀ اقتصاد اسلامی تدوین شده است. نویسندۀ کتاب تلاش کرده است تا با استفاده از مفهوم نهاد میان احکام شریعت، بهعنوان اموری اعتباری، با واقعیت‌های اقتصادی ارتباط برقرار کند و نتیجه بگیرد که چون اعتباریات در جوامع اسلامی با سایر جوامع متفاوت است، واقعیت‌های اجتماعی و اقتصادی موردمطالعه در علوم اجتماعی و اقتصادی در جوامع اسلامی نیز متفاوت است و درنتیجه علم اقتصاد اسلامی نیازمند روش شناخت متفاوتی با علم اقتصاد متعارف است. نویسنده فهرستی از نهادهای برگرفته از احکام شریعت و نحوۀ اثرگذاری آنها بر واقعیت‌های اجتماعی را مطرح میکند. اشکال اصلی کتاب در دورشدن از مباحث روش‌شناسی علم است و تقریباً هیچ بحثی دربارۀ ارزیابی نظریات اقتصاد اسلامی یا ملاک علمی‌بودن این نظریات مطرح نشده است. بخش زیادی از کتاب به ذکر معرفت‌های درجۀ یک اقتصاد اسلامی و تفاوت آنها با اقتصاد نئوکلاسیک پرداخته است. نویسنده از برخی مفاهیم نهادگرایی استفاده کرده است، بدون این‌که رابطۀ مبانی، مفروضات، و ارزشهای این مکتب را با اقتصاد اسلامی روشن ساخته باشد. هم‌چنین، در نقد مبانی اقتصاد نئوکلاسیک بر سایر مکاتب اقتصادی، ازجمله مکتب تاریخی آلمان و اقتصاد رفتاری و نهادگرا، تکیه شده است، درحالی‌که انتظار می‌رفت نویسنده از منظر اقتصاد اسلامی به نقد مکتب نئوکلاسیک بپردازد. پیش‌نهاد میشود عبارت «روش‌شناسی» از عنوان کتاب حذف شود و در چاپ بعدی اصلاحات اساسی در محتوای کتاب صورت گیرد.
فقه و حقوق
افشار اکبری؛ ولی رستمی؛ فرامرز عطریان
چکیده
مراجع و دیوان‌های رسیدگی‌کننده به شکایات و دعاوی ناشی از اختلافات گوناگون در جامعه جزئی از نظام حقوقی جامعه را تشکیل می‌دهند. این مراجع معمولاً با سازوکار و تدابیر قانونی تأسیس شدهاند و مسئولیت رسیدگی به دعاوی و اختلافات و صدور رأی درقبال آنها را برعهده دارند. برخی از این مراجع صلاحیت رسیدگی به دعاوی و اختلافات خاصی را دارند ...
بیشتر
مراجع و دیوان‌های رسیدگی‌کننده به شکایات و دعاوی ناشی از اختلافات گوناگون در جامعه جزئی از نظام حقوقی جامعه را تشکیل می‌دهند. این مراجع معمولاً با سازوکار و تدابیر قانونی تأسیس شدهاند و مسئولیت رسیدگی به دعاوی و اختلافات و صدور رأی درقبال آنها را برعهده دارند. برخی از این مراجع صلاحیت رسیدگی به دعاوی و اختلافات خاصی را دارند که به مراجع اختصاصی شهرت دارند. رسیدگی به دعاوی مسئولیت علیه دولت، به‌علت داشتن قدرت و اختیارات فراوان دولت درقبال افراد خصوصی و نحوۀ اثبات این دعاوی، اهمیت فراوانی دارد. ازاین‌رو، در این مقاله نظام قانونی جایگاه مسئولیت مدنی دولت و مراجع صالح رسیدگی‌کننده به دعوی ناشی از آن در حقوق ایران، در مقایسه با حقوق انگلستان، نقد و بررسی میشود. قانون «آیین دادرسی کیفری ایران»، مصوب 1392 ش، که درمورد مسئولیت قوۀ قضائیه اصل را بر مسئولیت مدنی دولت گذاشته است، نقطۀ عطفی در نظام حقوقی ایران به‌شمار می‌‌رود.
