باستان شناسی
سعدی سعیدیان
چکیده
ازآنجاکه مادها نخستین آریا‌ییانی بودند که حکومتی فراگیر در بخشی از فلات ایران تشکیل دادند، بررسی تاریخ آنها از اهمیت فراوانی برخوردار است. تا یکی‌دو سدۀ پیش، یگانه منبع اطلاعاتی ما درمورد مادها نوشته‌های نویسندگانی یونانی ـ رومی و اشارات پراکندۀ عهد عتیق (کتاب مقدس) بود.، اما از سدۀ نوزدهم میلادی بدین سو و با خوانش کتیبه‌های ...
بیشتر
ازآنجاکه مادها نخستین آریا‌ییانی بودند که حکومتی فراگیر در بخشی از فلات ایران تشکیل دادند، بررسی تاریخ آنها از اهمیت فراوانی برخوردار است. تا یکی‌دو سدۀ پیش، یگانه منبع اطلاعاتی ما درمورد مادها نوشته‌های نویسندگانی یونانی ـ رومی و اشارات پراکندۀ عهد عتیق (کتاب مقدس) بود.، اما از سدۀ نوزدهم میلادی بدین سو و با خوانش کتیبه‌های بینالنهرینی و پارسی باستان و آغاز فعالیتهای علمی باستانشناختی، دانش ما دربارۀ حکومت مادها دگرگون شد. از نخستین پژوهشگرانی که سعی کرد تا با استفاده از منابع جدید به بررسی موشکافانۀ تاریخ ماد بپردازد، جورج راولینسون انگلیسی بود که ترجمۀ کتاب وی اخیراً بهچاپ رسیده و دردسترس خوانندگان فارسیزبان قرار گرفته است. در مقالۀ حاضر، به نقد و بررسی کتاب مادها پرداخته شده است و نشان داده خواهد شد که، باآنکه این رساله در زمان انتشار اولیۀ خود روزآمد و پیش‌رو به‌شمار میآمده، پس از گذشت قریب به 150 سال از زمان نگارش آن ناگزیر بخشی از ارزش علمی خود را از دست داده است. باوجوداین، بهدلیل اهمیتی که این کتاب در نشاندادن سیر تحولات مادپژوهی دارد، ترجمه و انتشار آن کاری مثبت ارزیابی شده است.
زبان‌شناسی و زبان‌های باستانی
شهرام نقشبندی
چکیده
به‌نظر می‌رسد که تاریخچة آواشناسی و سهم ایرانیان تألیف سیدمهدی سمائی تنها کتابی باشد که هدف اصلی آن معرفی سیر مطالعات آواشناسی و دستاوردهای دانشمندان ایرانی در این زمینه است. طبق فهرست مطالب کتاب، آواشناسی در یونان، روم، هند، و سرزمین‌های اسلامی در بازة زمانی قرن ششم پیش از میلاد تا قرن پانزدهم میلادی، مطالبی‌اند که این کتاب ...
بیشتر
به‌نظر می‌رسد که تاریخچة آواشناسی و سهم ایرانیان تألیف سیدمهدی سمائی تنها کتابی باشد که هدف اصلی آن معرفی سیر مطالعات آواشناسی و دستاوردهای دانشمندان ایرانی در این زمینه است. طبق فهرست مطالب کتاب، آواشناسی در یونان، روم، هند، و سرزمین‌های اسلامی در بازة زمانی قرن ششم پیش از میلاد تا قرن پانزدهم میلادی، مطالبی‌اند که این کتاب به آنها میپردازد. در این مقاله سعی شده است که اثر یادشده مفصلاً معرفی، نقد، و بررسی شود. پس از معرفی فصلها و بخش‌های این کتاب، در تحلیل و نقد صوری اثر، به مواردی نظیر شیوة نگارش نویسنده، رسمالخط، شیوة ارجاع و اطلاعات کتابشناختی، و آوانگاری پرداخته شده است. در تحلیل و نقد محتوایی مفصل این اثر، هر فصل به‌صورت جداگانه باتوجه‌به موضوع و هدف آن موردبحث و بررسی قرار گرفته است. براساس تحلیلهای صوری و محتوایی که در این مقاله ارائه شده است، این اثر را در خوشبینانهترین وضعیت می‌توان عمدتاً ارجاعاتی به برخی منابع در زمینة تاریخ زبان‌شناسی، گردآوری، و تلخیص برخی از منابع در زمینة آواشناسی در کشورهای اسلامی دانست، زیرا عموماً مطالب کتاب نقلقولهایی از منابعی نسبتاً قدیمی و نیازمند شرح و توصیف در قالب اصطلاحات رایج امروزی است.
زبان و ادبیات عربی
هادی رضوان
چکیده
برخلاف بسیاری از مطالعات در حوزۀ نحو عربی، پژوهش‌های علی أبوالمکارم از جایگاه ویژه‌ای برخوردارند. او در آثارش سعی کرده است تا با مطالعه‌ای روش‌مند تاریخ نحو عربی را به‌شکلی کلی و جامع موردمطالعه قرار دهد. کتاب أصول التفکیر النحوی از مهمترین این آثار است که مؤلف در آن از مشکلات پیش‌روی مطالعات نحو عربی سخن گفته و درپی آن بوده است ...
بیشتر
برخلاف بسیاری از مطالعات در حوزۀ نحو عربی، پژوهش‌های علی أبوالمکارم از جایگاه ویژه‌ای برخوردارند. او در آثارش سعی کرده است تا با مطالعه‌ای روش‌مند تاریخ نحو عربی را به‌شکلی کلی و جامع موردمطالعه قرار دهد. کتاب أصول التفکیر النحوی از مهمترین این آثار است که مؤلف در آن از مشکلات پیش‌روی مطالعات نحو عربی سخن گفته و درپی آن بوده است تا با بازسازی روش‌های کلاسیک مطالعات نحو عربی عناصر سلبی و ایجابی آن را از هم بازشناسد. نویسنده در این مقاله با مطالعۀ این کتاب به این نتایج رسیده است: نویسنده، با بازشناسی قیاس لغوی و استقرایی از قیاس ارسطویی، عمدهترین مشکل آموزش نحو عربی را تأثیرپذیری از حکمت یونان دانسته و کوشیده است تا بهترین شیوه در آموزش نحو عربی را ارائه دهد که مناسب عصر حاضر نیز است. به‌نظر او، با رهایی از قواعد پیچیدۀ ناشی از سیطرۀ فلسفۀ ارسطو و بازگشت به روش طبیعی یادگیری نحو براساس رویکرد نحویان دوران استقرا زمینه را برای احیای قواعد آسان و طبیعی در یادگیری زبان مهیا می‌کند. این مقاله با روش توصیفی ـ تحلیلی فصلها و عناوین مختلف کتاب را موردمطالعه قرار میدهد.
انسان شناسی
سید حسین حسینی
چکیده
این مقاله به معرفی و نقد کتاب انسان‌شناسی فلسفی، اثر هانس دیرکس، میپردازد. نویسنده در این کتاب به گزینش متونی حاوی دیدگاه‌های آموزشی در ذیل موضوع بحث پرداخته است که عمدتاً بدون تحلیل جامع و نظام‌‌مندی عمیقی طرح شدهاند. در این مقاله، پس از اشاره به چهار سطح از انسان‌شناسی فلسفی نزد دیرکس و نقد آن، از اهمیت توجه به رویکرد جدید ...
بیشتر
این مقاله به معرفی و نقد کتاب انسان‌شناسی فلسفی، اثر هانس دیرکس، میپردازد. نویسنده در این کتاب به گزینش متونی حاوی دیدگاه‌های آموزشی در ذیل موضوع بحث پرداخته است که عمدتاً بدون تحلیل جامع و نظام‌‌مندی عمیقی طرح شدهاند. در این مقاله، پس از اشاره به چهار سطح از انسان‌شناسی فلسفی نزد دیرکس و نقد آن، از اهمیت توجه به رویکرد جدید «انسان‌شناسی ساحتی» سخن رفته و ضمن بررسی تقسیم‌بندی انسان‌شناسی در ساختار کتاب، به الگوی پیش‌نهادی چهارجانبه در مواجهة انسان با خود، طبیعت، جامعه، و خدا اشاره شده است. درادامه، نگارنده با روش تحلیلی ـ انتقادی به تبیین وجوه اشتراک و اختلاف دیدگاه‌های انسان‌شناسی میپردازد و زمینه را برای نقد فلسفی آنها فراهم می‌سازد. در این منظر، مهمترین یافتۀ پژوهش آن است که غالب رویکردهای انسان‌شناختی به بُعد یا ابعادی از وجوه انسان توجه کرده و دچار بزرگ‌نمایی شدهاند و در کم‌تر دیدگاهی می‌توان به تحلیل نسبت و ترابط تمامی قوای انسانی با یک‌دیگر دست یافت. این امر نشان از اهمیت توجه به بنیادهای فلسفی و روش‌‌شناختیِ «انسان‌شناسی ساحتی» دارد. این کتاب از نظر افق‌گشایی علمی و پیش‌رو قراردادن پرسش‌های اصلی انسان‌شناسی بسیار راه‌گشاست، اما ارائة هر تعریفی از قلمرو و مصداق‌های انسان‌شناسی فلسفی وابسته به تبیین «موضوع» و «روش» چنین رویکردی است و بدون چشم‌انداز دقیقی از مؤلفه‌‌های آن، نمی‌توان به مرزهای روشنی بین سطوح چهارگانة انسان‌شناسی‌های مذکور نزد دیرکس دست یافت.
علوم تربیتی
فاطمه خوشنویسان؛ عباس عباس پور؛ نعمت الله فاضلی؛ محمدرضا نیستانی
چکیده
پژوهش حاضر با هدف بررسی پدیدارشناسانۀ موانع کارآفرینی علوم انسانی در دانشگاه انجام شده است. روش تحقیق کیفی با رویکرد پدیدارشناسانه بوده است. جامعۀ پژوهش را متخصصان موضوعی حوزۀ علوم انسانی تشکیل دادند. روش نمونه‌گیری هدف‌مند متجانس بود که با دوازده نفر به‌حد اشباع نظری دادهها رسید. اطلاعات از طریق مصاحبۀ نیمه‌ساختاریافته گردآوری ...
بیشتر
پژوهش حاضر با هدف بررسی پدیدارشناسانۀ موانع کارآفرینی علوم انسانی در دانشگاه انجام شده است. روش تحقیق کیفی با رویکرد پدیدارشناسانه بوده است. جامعۀ پژوهش را متخصصان موضوعی حوزۀ علوم انسانی تشکیل دادند. روش نمونه‌گیری هدف‌مند متجانس بود که با دوازده نفر به‌حد اشباع نظری دادهها رسید. اطلاعات از طریق مصاحبۀ نیمه‌ساختاریافته گردآوری شد. اعتبار اطلاعات گردآوری‌شده از معیار ارزیابی لینکن و گوبا (1985) و روش دنزین (1978) و پاتون (1999) تأیید شد. تجزیه‌و‌تحلیل دادهها استقرایی و با استفاده از روش هفت‌مرحله‌ای کولایزی (1978) انجام شد. یافته‌ها نشان داد این موانع در چهار دسته جای گرفته است. در بعد اشتغال‌زایی دو دیدگاه کاملاً متمایز مخالف و موافق کسب‌وکار علوم انسانی احصاشدنی بود. در مضمون اقبال اجتماعی فروکاست منزلت اجتماعی، تقلیل‌گرایی کاربردی، فضاسازی فرهنگی، تزلزل در گفتمان علوم انسانی، آگاهی و دانش اجتماعی ناصواب در دانشگاه، و در مضمون زیرساخت‌های توسعه‌ای این علوم، رشد عینی، وارونگی جنسیتی، قابلیت کارکردی، رقمی‌شدن، تعارضات معطوف به قدرت و در مضمون رشد علوم انسانی، فقدان مسئله، قابلیت پژوهش‌های علوم انسانی، کارآفرینی علوم انسانی، قابلیت‌های بین‌المللی‌شدن این علوم، و زایش علوم میان‌رشته‌ای جای گرفت.
روش‌شناسی
مهدی حسین‌زاده یزدی؛ سیدمحسن ملاباشی
چکیده
پاتریک برت بر این باور است که پراگماتیسم باوجود ظرفیت‌های فراوانی که در گسترۀ فلسفۀ علوم اجتماعی دارد، هنوز جایگاه شایستۀ خود را نیافته است؛ زیرا فیلسوفان علوم اجتماعی آن‌گونه‌که باید به آن توجه نکرده‌اند. او معتقد است، می‌توان به‌خوبی از پراگماتیسم در این عرصه بهره برد و به‌کمک آن افق‌های تازه‌ای پیش‌ِروی علوم اجتماعی گشود. ...
بیشتر
پاتریک برت بر این باور است که پراگماتیسم باوجود ظرفیت‌های فراوانی که در گسترۀ فلسفۀ علوم اجتماعی دارد، هنوز جایگاه شایستۀ خود را نیافته است؛ زیرا فیلسوفان علوم اجتماعی آن‌گونه‌که باید به آن توجه نکرده‌اند. او معتقد است، می‌توان به‌خوبی از پراگماتیسم در این عرصه بهره برد و به‌کمک آن افق‌های تازه‌ای پیش‌ِروی علوم اجتماعی گشود. او در کتاب فلسفۀ علوم اجتماعی؛ به‌سوی پراگماتیسم، مبتنی‌بر نقدهایی که به علوم اجتماعی و فلسفۀ علوم اجتماعی وارد می‌کند، مدعی است یکی از دو هدف اصلیاش در این کتاب بسط رهیافتی جدید در فلسفۀ علوم اجتماعی به‌کمک پراگماتیسم است. هدف این مقاله بررسی این ادعاست، اما پیش از نقد محتوایی این اثر نگاهی گذرا به فصلهای کتاب و نقد ساختار و متن ترجمۀ فارسی کتاب ضروری است. در آخرین گام و در نقد محتوایی و بررسی دقیق مدعای نویسنده به این نتیجه رسیدیم که دستاورد کتاب فاصلۀ معناداری با ادعای نویسنده دارد و گفتههای او با آنچه هرمنوتیکها، تفسیرگرایان، ابزارگرایان، و پیروان مکتب انتقادی گفتهاند تفاوت چندانی ندارد و حرف چندان تازه‌ای به آنها نیفزوده و راه جدیدی پیشِ پای علوم اجتماعی نگشوده است.
زبان و ادبیات عربی
حسام حاج مؤمن سیچانی
چکیده
این پژوهش به بررسی ترجمۀ محمد باهر از کتاب النقد الادبی اصوله و مناهجه، اثر سیدقطب، از منظر انتقال اطلاعات میپردازد. مسئله این است که در ترجمۀ کتاب مذکور مهمترین چالشهای انتقال اطلاعات چیست؟ عملکرد مترجم از منظر انتقال اطلاعات در چه محورهایی و چرا دچار آسیب شده است؟ روش مطالعه توصیفی ـ تحلیلی است. ابتدا کتاب عربی با ...
بیشتر
این پژوهش به بررسی ترجمۀ محمد باهر از کتاب النقد الادبی اصوله و مناهجه، اثر سیدقطب، از منظر انتقال اطلاعات میپردازد. مسئله این است که در ترجمۀ کتاب مذکور مهمترین چالشهای انتقال اطلاعات چیست؟ عملکرد مترجم از منظر انتقال اطلاعات در چه محورهایی و چرا دچار آسیب شده است؟ روش مطالعه توصیفی ـ تحلیلی است. ابتدا کتاب عربی با ترجمۀ فارسی تطبیق داده و بررسی شده که ترجمه در چه مواردی دچار آسیب شده است. سپس، تلاش شده است تا آسیب‌‌ها در چهارچوبی منظم دستهبندی شوند. ذیل هر دسته، آسیب‌‌ها تحلیل شده و دلایلشان توصیف شده است. نظریۀ منتخب برای مطالعۀ نظریۀ «نوع‌‌‌‌شناسی متن» از کاترینا رایس است. نخست داده‌‌های این نظریه بهعنوان مبانیِ مطالعه تبیین می‌‌شوند. سپس، کتاب عربی از منظر ژانرِ متن تحلیل میشود و درنهایت نمونه‌‌های آسیب‌‌ها تحلیل می‌‌شوند. این تحلیل نشان میدهد ترجمۀ مذکور از منظر انتقال اطلاعات در پنج محور دچار آسیب شده است: اصطلاح، واژه، ترکیب واژه‌‌ها، جمله، و روابط میان جمله‌‌ها. درنهایت استنتاج میشود که چالش عمدۀ ترجمۀ کتاب مذکور یکی نوسان‌داشتنِ زبان میان نقش اطلاعاتی و بیانی و دیگری استشهاد از متن‌‌های متنوعی است که در کتاب نقل شده است.
علوم سیاسی
بهنام جودی
چکیده
این مقاله به ارزیابی کتاب اسپینوزا و سیاست، نوشتة اتییِن بالیبار، میپردازد. ایدة بالیبار این است که فلسفة اسپینوزا سیاسی است. بالیبار مطالعة فلسفة اسپینوزا را با این استدلال آغاز می‌کند که اگر اندیشة اسپینوزا را صرفاً نظریه‌ای بدانیم که در سطح فراتاریخی از نظریة محض قرار دارد، آن را نمی‌توانیم بفهمیم. درمقابل، هریک از آثار بزرگ ...
بیشتر
این مقاله به ارزیابی کتاب اسپینوزا و سیاست، نوشتة اتییِن بالیبار، میپردازد. ایدة بالیبار این است که فلسفة اسپینوزا سیاسی است. بالیبار مطالعة فلسفة اسپینوزا را با این استدلال آغاز می‌کند که اگر اندیشة اسپینوزا را صرفاً نظریه‌ای بدانیم که در سطح فراتاریخی از نظریة محض قرار دارد، آن را نمی‌توانیم بفهمیم. درمقابل، هریک از آثار بزرگ او باید بهعنوان مداخله‌ای در شرایط فلسفی و سیاسی ویژه‌ای فهمیده شود. به همین دلیل، از نظر بالیبار، تفکیک متافیزیک اسپینوزا از سیاست او ناممکن است، آن‌هم به‌گونه‌ای‌که انگار سیاست کاربست متافیزیک است. فلسفة اسپینوزا را بایستی در کلیتش سیاسی در نظر گرفت، به‌نحوی‌که حتی نظرورزانه‌ترین اظهارات اسپینوزا از پاسخ به ضروریات و الزامات مشخص سیاسی تشکیل یافته است و با شرایط تاریخی ویژه‌ای گره خورده است. بالیبار در مطالعة ایده‌ها از لوئی آلتوسر تأثیر پذیرفته است و از اصطلاح آلتوسری «conjoncture» استفاده می‌کند. ضمن برجسته‌کردن نوآوری، ویژگی روشی و تفسیر او از اسپینوزا به خطای مترجم‌‌‌های فارسی در ترجمة «conjuncture» به «اتصال» اشاره خواهیم کرد و نشان خواهیم داد که، برخلاف ادعای مترجم‌‌ها، نه‌تنها اسپینوزا «فیلسوف اتصالی» نیست، بلکه «فیلسوفی بحران‌اندیش» است.
زبان و ادبیات فارسی
بهروز بیک بابایی
چکیده
قزاق‌ها که در سال ۱۴۶۵ میلادی از جامعۀ ترکان جدا شده بودند تا زمان استیلای روس‌ها هویت مستقل داشتند و بعد از استقلال هم جغرافیای گستردۀ آسیای میانه را در دست گرفتند. اما می‌دانیم که این جغرافیای گسترده بخشی از جغرافیای فرهنگی ایران است. بنابراین، سیر تاریخی تفکر و ادبیات در این دیار لازمۀ کنکاش محافل علمی ایران است. درنتیجه، برای ...
بیشتر
قزاق‌ها که در سال ۱۴۶۵ میلادی از جامعۀ ترکان جدا شده بودند تا زمان استیلای روس‌ها هویت مستقل داشتند و بعد از استقلال هم جغرافیای گستردۀ آسیای میانه را در دست گرفتند. اما می‌دانیم که این جغرافیای گسترده بخشی از جغرافیای فرهنگی ایران است. بنابراین، سیر تاریخی تفکر و ادبیات در این دیار لازمۀ کنکاش محافل علمی ایران است. درنتیجه، برای نیل به این هدف در این مقاله کتاب تاریخ و ادبیات قزاق: بررسی و تحلیل پیوندهای تاریخی و ادبی با ایران تألیف پروفسور اسلام چمنی را مورد نقد و بررسی قرار داده‌‌ایم. در این نقد و بررسی به ویژگی‌‌های مثبت کتاب، از قبیل ارائۀ اطلاعات مختصر دربارۀ تاریخ و فرهنگ قزاق، دوره‌‌های مختلف ادبیات قزاق بهخصوص ادبیات دورۀ خفقان استالینی و نحوۀ مبارزۀ روشن‌فکران قزاق با استبداد استالینی، و در رأس آنها به سیر تفکر و فرهنگ قزاقی اشاره خواهیم کرد. بهخصوص چهره‌‌های شاخص و تأثیرگذار قزاق را از قبیل آبای قونانبای اوغلو، شاه‌‌کریم، مختار آویزوف، و ... معرفی خواهیم کرد. همچنین، به برخی ایرادهای کتاب از قبیل تکرار مطالب و بیان احساساتی برخی مطالب و ضعف صفحه‌‌آرایی و ویرایش کتاب اشاره خواهیم کرد. این کتاب در دانستن نحوه و زمان تأثیرگذاری فرهنگ و ادبیات ایران در آن مناطق بسیار حائز اهمیت است.
علوم اجتماعی
رضا بیگدلو
چکیده
هویت یا پرسش از کیستی و چیستی انسان به‌صورت شکلی از آگاهی تاریخی بروز کرده و دارای کارویژه‌های فردی و اجتماعی متعددی است. در دهه‌های اخیر، باتوجه‌به پیچیده‌شدن روند هویت‌یابی و نیز گستردگی لایه‌ها و ابعاد هویت، گسترش جهانی‌شدن، پیدایش مکاتب و ره‌یافت‌های مدرن و پسامدرن دربارة تبیین مبانی، مؤلفه‌ها و کارکردهای آن، و نیز تأثیر ...
بیشتر
هویت یا پرسش از کیستی و چیستی انسان به‌صورت شکلی از آگاهی تاریخی بروز کرده و دارای کارویژه‌های فردی و اجتماعی متعددی است. در دهه‌های اخیر، باتوجه‌به پیچیده‌شدن روند هویت‌یابی و نیز گستردگی لایه‌ها و ابعاد هویت، گسترش جهانی‌شدن، پیدایش مکاتب و ره‌یافت‌های مدرن و پسامدرن دربارة تبیین مبانی، مؤلفه‌ها و کارکردهای آن، و نیز تأثیر روی‌دادهای سیاسی و اجتماعی و اقتصادی در امر هویت‌یابی موضوع هویت برای بسیاری از جوامع به مسئله‌ای مهم و اساسی تبدیل شده است، به‌طوری‌که حتی آن را بحران تعبیر می‌کنند. در ایران هم باتوجه‌به تنوع قومی و زبانی، میراث غنی تاریخی و فرهنگی، تأثیرات جهانی، و عوامل دیگر در دهه‌های گذشته هویت به مسئله‌ای اجتماعی ـ سیاسی و نیز موضوع علمی ـ پژوهشی مهمی تبدیل شده است. این مقاله بر آن است که کتاب هویت ایرانی را از جنبة انتقادی تحلیل و مهمترین ابعاد مثبت و نیز کاستیهای آن را بررسی کند. دستاوردهای تحقیق بیان‌گر آن است که تعریف‌نکردن عملیاتی مفاهیم اصلی، تکیه بر گفتمان هویتی ایران‌مدار و نادیده‌گرفتن گفتمان‌های هویت‌بخش دیگر، تناقض در مبانی نظری و روش‌شناختی مقالات، تکیه بر دوره‌بندی‌های تاریخ سیاسی، و نادیده‌گرفتن چالشهای برآمده از رویارویی هویت ایرانی و هویت ملی ازجمله کاستیهای کتاب است.
فقه و حقوق
محمدمهدی الشریف؛ سیدمحسن قائم‌فرد
چکیده
تدوین کتاب آموزشی کاری سهل و ممتنع است. در این کتاب‌ها، افزون‌بر اموری هم‌چون دقت و استحکام مبانی و پرهیز از تناقض و نظایر آنها، باید به اقتضائات متن آموزشی نیز پاسخ گفت. روانی متن، نظم منطقی مباحث، پرهیز از آشفته‌گویی و زیاده‌گویی و اختصار بیش از حد، رعایت سطح مخاطب، استفاده از مثال‌های فراوان و روشن‌گر، واردنشدن به مباحث غیرضروری ...
بیشتر
تدوین کتاب آموزشی کاری سهل و ممتنع است. در این کتاب‌ها، افزون‌بر اموری هم‌چون دقت و استحکام مبانی و پرهیز از تناقض و نظایر آنها، باید به اقتضائات متن آموزشی نیز پاسخ گفت. روانی متن، نظم منطقی مباحث، پرهیز از آشفته‌گویی و زیاده‌گویی و اختصار بیش از حد، رعایت سطح مخاطب، استفاده از مثال‌های فراوان و روشن‌گر، واردنشدن به مباحث غیرضروری درعین اشتمال بر مباحث اصلی، و تبیین مفاهیم اساسی از اقتضائات متون آموزشی است. کتاب مسئولیت مدنی و جبران‌ها، نوشتۀ حسن رهپیک، در برخی امور یادشده چندان موفق نیست. کتاب روان و رسا نیست. نظم منطقی مباحث بهدرستی رعایت نشده است. برخی از مباحث لازم بهکلی از قلم افتادهاند و برخی دیگر نیز چندان مختصر است که برای خوانندۀ مبتدی حاصلی ندارد. کتاب در برخی مباحث ماهوی و بنیادین هم‌چون تقصیر و مبنای مسئولیت مدنی دچار تشویش است. این کتاب باوجود برخی امتیازات، برای رسیدن به طراز یک کتاب درسی و آموزشی، هم به‌لحاظ شکلی و اصول تدوین و هم به‌لحاظ محتوا و تحلیلهای حقوقی، به بازخوانی و ویرایش نیاز دارد.
اقتصاد
محمد سلیمانی
چکیده
کتاب تسهیم ریسک در فضای مالی (Askari et al. 2012) با رویکردی بنیادین و با هدف ترسیم روح کلی نظام مالی اسلامی و تبیین تمایزات آن با نظام متعارف (هم در حوزۀ مبانی و هم در حوزۀ کارکردها و پی‌آمدها) به‌رشتۀ تحریر درآمده است. مفهوم محوری نظام مالی اسلامی در این کتاب «تسهیم ریسک» معرفی شده است که با پیونددادن بخش واقعی به بخش مالی مانع از «مالی‌شدن» ...
بیشتر
کتاب تسهیم ریسک در فضای مالی (Askari et al. 2012) با رویکردی بنیادین و با هدف ترسیم روح کلی نظام مالی اسلامی و تبیین تمایزات آن با نظام متعارف (هم در حوزۀ مبانی و هم در حوزۀ کارکردها و پی‌آمدها) به‌رشتۀ تحریر درآمده است. مفهوم محوری نظام مالی اسلامی در این کتاب «تسهیم ریسک» معرفی شده است که با پیونددادن بخش واقعی به بخش مالی مانع از «مالی‌شدن» اقتصاد و وقوع «بحرانهای پیاپی» میشود و همچنین، بهدلیل تأکید بر مشارکت، دسترسی مالی، و رفاه عموم افراد جامعه را افزایش خواهد داد. از منظر نویسندگان، این نظام تاکنون مجال تحقق پیدا نکرده و نظام مالی در کشورهای اسلامی، بهدلیل فقدان برخی از پیشنیازهای نهادی، فاصلۀ فراوانی با وضعیت ایدئال دارد. در بررسی انتقادی کتاب، ذکر این نکته ضروری است که کتاب توانسته است ایدۀ اصلی خود را به‌خوبی تبیین کند، اما در پردازش برخی از مطالب و نیز تبیین برخی از بنیانها و مبانی فلسفی، پی‌آمدها، کارکردها، و نحوۀ پیادهسازی نظام ایدئال اسلامی خلأها و ضعفهایی وجود دارد.
باستان شناسی
حسین حبیبی
چکیده
سامان سیاسی ـ اداری شاهنشاهی ساسانی از نظر تأثیر، تأثرات، و نیز تحولاتی که آن را به دولتی بسیار ساختارمند تبدیل کرد، موضوع مطالعات متعددی بوده است. در این بین، پژوهش‌های ریکا گیزلن در توسعۀ این حوزۀ مطالعاتی نقش محوری ایفا کرده است. سی سال پس از اولین کتاب یادمانی وی دراین‌باره، در سال 1989 انتشار کتاب جغرافیای اداری شاهنشاهی ...
بیشتر
سامان سیاسی ـ اداری شاهنشاهی ساسانی از نظر تأثیر، تأثرات، و نیز تحولاتی که آن را به دولتی بسیار ساختارمند تبدیل کرد، موضوع مطالعات متعددی بوده است. در این بین، پژوهش‌های ریکا گیزلن در توسعۀ این حوزۀ مطالعاتی نقش محوری ایفا کرده است. سی سال پس از اولین کتاب یادمانی وی دراین‌باره، در سال 1989 انتشار کتاب جغرافیای اداری شاهنشاهی ساسانی. شواهد کتیبهشناختی پارسی میانه به‌قلم این نویسنده فرصت به‌ثمرنشستن این توسعه‌‌ها را فراهم کرده است. بنابراین، هدف‌های اصلی مقالۀ حاضر مرور کتاب و تعیین جایگاهش در حوزۀ مطالعاتی مربوطه، درکنار معرفی نویسنده‌اش، است. بدین منظور، بخش‌های گوناگون این کتاب و مطالب موردتمرکز هریک به‌گونه‌‌ای دقیق ارائه شدهاند و دستاوردهای این کتاب در پیش‌برد دانش و کاربردش برای پژوهش‌گران ذکر شده است. در پایان مقاله، به‌ایجاز پیش‌نهادهایی برای بعضی اصلاحات و ترسیم نقشۀ راهی برای پژوهش‌های بعدی فراهم شده است. با مرور این کتاب، درمی‌‌یابیم که نویسنده روش پژوهش خود را برپایۀ مطالعۀ تطبیقی و درزمانی منابع اصلی کتیبهشناختی پارسی میانه نهاده است. بنابراین، پیکرۀ کامل دادهها در دو کاتالوگ جامع هم‌راه با توضیحات زبان‌‌شناختی و تاریخی فراهم شده و مدارکی متقن برای جغرافیای اداری دولت ساسانی و پویایی‌های آن ارائه شده است.
تاریخ
ابوالحسن فیاض انوش
چکیده
کتاب انسان خداگونه؛ تاریخ مختصر آینده، اثر یووال نوح هراری، را می‌توان محصول نهایی پروژة این نویسنده دانست. هراری در این کتاب درپی پاسخ‌دادن به این پرسش است که: «آینده برای انسان چه در بر دارد؟». باتوجه‌به نظریة تاریخ‌نگارانه‌ای که در کتاب قبلی خود (انسان خردمند؛ تاریخ مختصر بشر) اتخاذ کرده بود، هراری در این کتاب نیز مباحث ...
بیشتر
کتاب انسان خداگونه؛ تاریخ مختصر آینده، اثر یووال نوح هراری، را می‌توان محصول نهایی پروژة این نویسنده دانست. هراری در این کتاب درپی پاسخ‌دادن به این پرسش است که: «آینده برای انسان چه در بر دارد؟». باتوجه‌به نظریة تاریخ‌نگارانه‌ای که در کتاب قبلی خود (انسان خردمند؛ تاریخ مختصر بشر) اتخاذ کرده بود، هراری در این کتاب نیز مباحث را براساس نظریة تکاملگرایی پیش میبرد، با این تفاوت که امکانها و فرصتهایی که تکامل مصنوعی یا دخالت انسان در روند تکامل خود پدید آورده است بیشترین سهم را در شکلدهی به ایدههای آیندهنگرانة او بهخود اختصاص میدهد. این مقاله درپی آن است که با رویکردی انتقادی و با تمرکز بر دو مفهوم جبرگرایی و تمامیتخواهی نسبت میان آیندهای را که هراری با ضرورتهایی ترسیم می‌کند که نظام سرمایه‌داری برای ادامۀ حیات خود با آن مواجه است تبیین کند. ایدة اصلی مقاله آن است که نظریۀ هراری نوعی اتوپیای تمامیتخواهانة سرمایه‌داری را زمینهسازی می‌کند.
زبان‌شناسی و زبان‌های باستانی
لیلا ورهرام
چکیده
حیات فکری و اجتماعی مانویان در دورة اسلامی (تا قرن سوم هجری) دربارة وضعیت اجتماعی و فکری اقلیتی مانوی است که در دو سدة نخستین هجری قمری در جامعة اسلامی میزیست. در این کتاب چگونگی تطبیق مانویان در جامعة اسلامی براساس نظریة کارکردگرایی ساختاری پارسونز بررسی شده است. کتاب سه بخش دارد: بخش اول مقدمهای است کوتاه دربارة مانویت و زمینة ...
بیشتر
حیات فکری و اجتماعی مانویان در دورة اسلامی (تا قرن سوم هجری) دربارة وضعیت اجتماعی و فکری اقلیتی مانوی است که در دو سدة نخستین هجری قمری در جامعة اسلامی میزیست. در این کتاب چگونگی تطبیق مانویان در جامعة اسلامی براساس نظریة کارکردگرایی ساختاری پارسونز بررسی شده است. کتاب سه بخش دارد: بخش اول مقدمهای است کوتاه دربارة مانویت و زمینة تاریخی آن؛ در دو بخش دیگر، به‌نام‌‌های حیات فکری و اجتماعی مانویان، نام زنادقة معروف براساس منابع کهن عربی بدون تحلیل و بررسی و افزودن مطلبی نو نقل شده است. بهطور کلی، این کتاب به منابع اصلی مانوی و تحقیقات جدید اروپایی توجهی ندارد و متکی بر منابع عربی است. علاوهبراین، نظریة جامعهشناختی پارسونز نیز با این موضوع تناسبی ندارد. نظریة یادشده جامعه را نظامی متشکل از چهار خردهنظام در نظر میگیرد که همگی در عملکرد کل آن نقش دارند و نقص یکی از آنها کل نظام جامعه را دچار اختلال می‌کند. چنین نظریه‌ای برای مطالعة همزیستی اقلیت مانویان و مسلمانان در عصر اموی و دوران متقدم عباسی مناسب نیست.
زبان و ادبیات عربی
مرتضی زارع برمی
چکیده
کتاب أدب المقاومة (1970)، تألیف غالی شکری، نقد انواع ادبی مقاومت است و موضوع اصلی آن بر مدار نمودهای قهرمانی در آثار ادبی ملل می‌‌چرخد. این آثار گل‌چینی از رمان‌‌ها، افسانه‌ها، نمایش‌نامه‌‌ها، و اشعارند. مقالة حاضر با روش توصیفی، تبیینی، و تحلیلی، و براساس رویکرد انتقادی تحلیلی به ارزیابی ساختاری و محتوایی کتاب أدب المقاومة ...
بیشتر
کتاب أدب المقاومة (1970)، تألیف غالی شکری، نقد انواع ادبی مقاومت است و موضوع اصلی آن بر مدار نمودهای قهرمانی در آثار ادبی ملل می‌‌چرخد. این آثار گل‌چینی از رمان‌‌ها، افسانه‌ها، نمایش‌نامه‌‌ها، و اشعارند. مقالة حاضر با روش توصیفی، تبیینی، و تحلیلی، و براساس رویکرد انتقادی تحلیلی به ارزیابی ساختاری و محتوایی کتاب أدب المقاومة توجه دارد. شاخصهای ارزیابی ساختاری کتاب شامل طرح جلد، عنوان کتاب، فهرست مطالب، زبان اثر، صفحه‌‌آرایی، کتابنامه، پانویسها، و نمایة اطلاعات است. ارزیابی محتوایی نیز متوجه تحلیل شکری از نمودهای قهرمانی در ادبیات مقاومت ملل است. نتایج پژوهش نشان میدهد که عنوان، طرح جلد، و فهرست مطالب کتاب به بازنگری نیاز دارد. زبان کتاب سلیس و نگارش آن شیواست. محتوای کتاب بین ادبیات مقاومت ملل بهشکل نامتوازن تقسیم شده است؛ 64.66% ظرفیت کتاب به ادبیات مقاومت عربی و 35.34% به ادبیات مقاومت سایر ملل اختصاص دارد. نویسنده به ادبیات مقاومت در مصر و فرانسه بیش از سایر ملل توجه دارد.
انسان شناسی
اکبر زارع شاه آبادی؛ حمیده شیری محمدآباد
چکیده
چکیدهیکی از الگوهای نظری که در دو دهۀ گذشته باتوجه‌به تغییر پارادایمی در الگوی توسعه و تأکید بر توسعۀ انسانی و اجتماعی بیش‌ازپیش موردتوجه قرار گرفته پرورش انسانی پویاست. درواقع، نوع نگاه به انسان و نوع نیازهای انسان دگرگون شده و پرورش انسانی خوب به‌لحاظ روانی و اجتماعی به یکی از اهداف جوامع تبدیل شده است. یکی از مشهورترین روان‌پزشکانی ...
بیشتر
چکیدهیکی از الگوهای نظری که در دو دهۀ گذشته باتوجه‌به تغییر پارادایمی در الگوی توسعه و تأکید بر توسعۀ انسانی و اجتماعی بیش‌ازپیش موردتوجه قرار گرفته پرورش انسانی پویاست. درواقع، نوع نگاه به انسان و نوع نیازهای انسان دگرگون شده و پرورش انسانی خوب به‌لحاظ روانی و اجتماعی به یکی از اهداف جوامع تبدیل شده است. یکی از مشهورترین روان‌پزشکانی که در این مورد طی چند دهه کار علمی انجام داده تامس ای. هریس، نویسندۀ آمریکایی، است.او که به تألیف چندین کتاب دربارۀ وضعیت خوب و انسان خوب پرداخته معتقد است وضعیت خوب حاصل پرورش انسانی خوب است. در این مقاله، ابتدا مقدمهای کوتاه در معرفی اثر ارائه میشود. سپس، در بخش دوم نظریۀ تحلیل رفتار متقابل معرفی میشود. در بخش سوم، ساختار و محتوای کتاب معرفی میشود و در بخش چهارم، کتاب در قالب دو زیربخش الف) ارزیابی شکلی و ب) ارزیابی محتوایی نقد میشود. در بخش پایانی مقاله، نتیجهگیری اثر ارائه خواهد شد.
روش‌شناسی
خدیجه حسین‌زاده؛ سیداحمد موسوی؛ رضا حبیبی
چکیده
کتاب درسی مناسب با ویژگی‌ها و شاخصه‌های خود از کتاب غیردرسی متمایز میشود. ازآنجاکه کتب درسی در فرایند یادگیری تأثیر کلیدی و تعیین‌کننده دارند، نقد و تحلیل محتوایی کتاب‌های درسی اهمیت ویژه‌ای دارد. از‌این‌رو، این مقاله درصدد تبیین حدود انطباق کتاب روش تفسیر قرآن با استانداردهای کتاب درسی است. سؤال اساسی این‌که این کتاب ...
بیشتر
کتاب درسی مناسب با ویژگی‌ها و شاخصه‌های خود از کتاب غیردرسی متمایز میشود. ازآنجاکه کتب درسی در فرایند یادگیری تأثیر کلیدی و تعیین‌کننده دارند، نقد و تحلیل محتوایی کتاب‌های درسی اهمیت ویژه‌ای دارد. از‌این‌رو، این مقاله درصدد تبیین حدود انطباق کتاب روش تفسیر قرآن با استانداردهای کتاب درسی است. سؤال اساسی این‌که این کتاب تا چه اندازه با ملاکهای کتاب درسی منطبق است؟ روش پاسخگویی به این سؤال توصیفی ـ تحلیلی و با تکیه بر تکنیک تحلیل محتواست. بررسی کتاب و تطبیق آن با ملاکهای کتاب درسی بیان‌گر آن است که این اثر به‌لحاظ ملاکهای محتوایی کتاب درسی با معیارهای تازگی اتقان محتوایی مطابقت دارد، اما اشکالات محتوایی مانند استفاده از عناوین انتزاعی و مبهم، اصلیشمردن مطالب پشتیبان، و نامناسببودن ساختار برخی دروس در آن مشهود است. ازسویی از حیث ملاکهای صوری کتاب درسی 67% اهداف، 65% تمارین، 50% پیشسازمانها، و 63/10% از خلاصهها وضعیت مطلوبی ندارند.
علم اطلاعات و دانششناسی
حمیدرضا رادفر؛ مریم سلامی؛ سولماز نوری
چکیده
کتابخانهها و مراکز اطلاعرسانی همواره تلاش دارند تا بهترین و مناسب‌ترین پاسخ را برای پرسش‌ها و نیازهای مراجعان خود فراهم کنند. باتوجه‌به افزایش روزافزون و تنوع فراوان منابع اطلاعاتی، هر کتابخانهای توان و امکان تهیه ودر‌دست‌رس پذیرساختن آنها را ندارد. نرگس نشاط همکاری میان کتابخانهها و مراکز اطلاعرسانی را راه‌حلی ...
بیشتر
کتابخانهها و مراکز اطلاعرسانی همواره تلاش دارند تا بهترین و مناسب‌ترین پاسخ را برای پرسش‌ها و نیازهای مراجعان خود فراهم کنند. باتوجه‌به افزایش روزافزون و تنوع فراوان منابع اطلاعاتی، هر کتابخانهای توان و امکان تهیه ودر‌دست‌رس پذیرساختن آنها را ندارد. نرگس نشاط همکاری میان کتابخانهها و مراکز اطلاعرسانی را راه‌حلی برای توسعۀ دست‌رس‌‌پذیری کتاب‌خانه به انواع منابع اطلاعاتی جهت رفع نیازهای مراجعان آنها می‌داند و درقالب کتاب نظامهای همکاری در کتابخانهها و مراکز اطلاعرسانی به این موضوع پرداخته است. این کتاب که می‌‌تواند منبعی آموزشی برای دانشجویان رشتۀ علم اطلاعات و دانششناسی و منبعی کاربردی برای متخصصان و حرفه‌‌مندان این علم قلمداد شود به‌شیوۀ توصیفی ـ تحلیلی موردبررسی انتقادی قرار گرفت. در این مقاله، پس از معرفی کتاب موردبحث، نویسنده، و ناشر آن ساختار کتاب مورداشاره قرار گرفته و سپس به نقد شکلی و محتوایی اثر پرداخته شده است. اثر حاضر یک کتاب تخصصی در موضوع همکاری‌‌های بین کتابخانهای و مراکز اطلاعرسانی و دارای سطح علمی مناسب است. از مهمترین کاستیهای کتاب ضعف در جنبه‌های کاربردی کتاب، عمومی‌بودن برخی مطالب، و کهنه‌بودن منابع آن است.
علوم سیاسی
سید رضا حسینی؛ مصطفی رضائی حسین آبادی؛ امیر اعتمادی بزرگ
چکیده
ونسا مارتین از جملۀ پژوهش‌گران انگلیسی‌زبان تاریخ ایران معاصر است که در کتاب ایران بین ناسیونالیسم اسلامی و سکولاریسم تلاش کرده است مشروطه و تحولات سیاسی اجتماعی مرتبط با آن را از منظر بیرونی بررسی کند. بر این اساس، هدف مقالۀ حاضر مطالعۀ تحلیلی ـ انتقادی کتاب در ابعاد شکلی، روشی، نظری، و محتوایی است. تمرکز ونسا مارتین در این ...
بیشتر
ونسا مارتین از جملۀ پژوهش‌گران انگلیسی‌زبان تاریخ ایران معاصر است که در کتاب ایران بین ناسیونالیسم اسلامی و سکولاریسم تلاش کرده است مشروطه و تحولات سیاسی اجتماعی مرتبط با آن را از منظر بیرونی بررسی کند. بر این اساس، هدف مقالۀ حاضر مطالعۀ تحلیلی ـ انتقادی کتاب در ابعاد شکلی، روشی، نظری، و محتوایی است. تمرکز ونسا مارتین در این کتاب بر شناسایی جریان‌های سیاسی و تحولات اقتصادی ـ اجتماعی محلی خارج از تهران است که تأثیر مستقیم در چگونگی رخداد انقلاب مشروطه و نتایج آن داشته است. بررسی کتاب نشان میدهد نویسنده مشروطه‌خواهی محلی را بهعنوان مسئله‌ای مرتبط با هویت ملی تعریف می‌کند. یافته‌ها نشان میدهد، از نظر ونسا مارتین، بافت سنتی جامعۀ ایران و طبقۀ روحانیون مشروطه را امری تاریخی و دینی قلمداد می‌کنند، اما روشن‌فکران آن را بهعنوان امری اسطوره‌ای و مدرن می‌‌پندارند. نوآوری ونسا مارتین در اشاره به نقش نیروهای محلی در انقلاب مشروطه، به‌ویژه در آذربایجان، بوشهر، فارس، و اصفهان، قابل‌تأمل است، اما کاستی‌هایی در نوع دستهبندی جریان‌های سیاسی و تعریف هرکدام از چیستی و چگونگی رخداد مشروطه به‌چشم می‌خورد که مناسب است نویسنده و ناشر در چاپ‌های بعدی تلاش کنند که آنها را برطرف کنند.
زبان و ادبیات فارسی
علیرضا حاجیان‌نژاد
چکیده
رسالة قشیریه اندکی پس از تألیف برای استفادۀ فارسی‌زبانان نخست به‌دست ابوعلی بن احمد عثمانی ترجمه شد و پس از آن ترجمة یادشده اصلاح شد یا ترجمه‌ای دیگر از رسالة قشیریه فراهم گردید. برای نخستین‌بار فروزانفر در سال 1345 این کتاب را براساس نسخة کتاب‌خانة لالااسماعیل و نسخة موزة بریتانیا و با استفاده از متن عربی تصحیح کرد. آموزشی‌بودن ...
بیشتر
رسالة قشیریه اندکی پس از تألیف برای استفادۀ فارسی‌زبانان نخست به‌دست ابوعلی بن احمد عثمانی ترجمه شد و پس از آن ترجمة یادشده اصلاح شد یا ترجمه‌ای دیگر از رسالة قشیریه فراهم گردید. برای نخستین‌بار فروزانفر در سال 1345 این کتاب را براساس نسخة کتاب‌خانة لالااسماعیل و نسخة موزة بریتانیا و با استفاده از متن عربی تصحیح کرد. آموزشی‌بودن کتاب و برخی سهوها دیگران را برانگیخت تا تصحیح دیگری از اصل عربی و از ترجمة فارسی آن ارائه دهند. روضاتیان و میرباقریفرد پس از محبتی معتقدند فروزانفر دچار خلط روش در تصحیح شد و در کار خود دو نسخهای را با هم سنجید که از یک مترجم نبود. آنها با اساسقراردادن نسخة ایاصوفیه و مقابلة آن با نسخة موزة بریتانیا رسالة قشیریه را تصحیح کردند. صفحه‌‌آرایی خوب و کمغلط و فهارس متعدد از امتیازهای این چاپ است. ضعف جنبۀ تحلیلی تعلیقات، معرفینکردن برخی منابع ابیات و مصاریع عربی، بی‌توجهی به متن عربی کتاب، و مقایسهنکردن این چاپ با چاپ فروزانفر از ضعفهای این چاپ است.
روش‌شناسی
مریم پوست فروش؛ مصطفی تقوی
چکیده
تاکنون روایت‌های متفاوتی درخصوص ماهیت علم و فعالیت علمی ارائه شده است. روی بسکار که از پیش‌گامان واقع‌گرایی انتقادی است، با انتشار کتاب نظریه‌ای واقع‌گرا دربارۀ علم درصدد ایجاد انقلابی کوپرنیکی در فلسفۀ علم است و به‌نظر می‌رسد به‌خوبی از پس آن برآمده است. او برای این منظور به برجسته‌سازی مباحث هستی‌شناسی و توجه هم‌زمان به ...
بیشتر
تاکنون روایت‌های متفاوتی درخصوص ماهیت علم و فعالیت علمی ارائه شده است. روی بسکار که از پیش‌گامان واقع‌گرایی انتقادی است، با انتشار کتاب نظریه‌ای واقع‌گرا دربارۀ علم درصدد ایجاد انقلابی کوپرنیکی در فلسفۀ علم است و به‌نظر می‌رسد به‌خوبی از پس آن برآمده است. او برای این منظور به برجسته‌سازی مباحث هستی‌شناسی و توجه هم‌زمان به ماهیت اجتماعی دانش میپردازد. بسکار در این کتاب، که کتابی اصیل و حاوی استدلال‌های قوی و نظریه‌های بدیع در فلسفۀ علم است، ضمن انتقاد از برخی مکاتب فلسفی و تبیین نظریۀ علم خود، به مقولات مهمی نیز در فلسفۀ علم اشاره می‌کند. این اشارات او که با پشتوانۀ فلسفی مطرح میشود، برای محقق حیطۀ فلسفۀ بسکار بسیار الهام‌بخش خواهد بود. از مهمترین این مقولات می‌توان به ملازم‌دانستن واقع‌گرایی هستی‌شناختی و نسبی‌گرایی معرفت‌شناختی و همچنین نقد نظریۀ صدق تارسکی توسط بسکار اشاره کرد. هدف از این مقاله، که به‌روش توصیفی ـ تحلیلی انجام شده، بررسی مهمترین اثر فلسفۀ علم طبیعی بسکار و یافتن نقاط ضعف و قوت این اثر است. این کار ضمن مروری مبسوط بر کل کتاب، در وجوه مختلف صوری، کیفی، و محتوایی انجام شده است. در پایان مقاله، چند پیش‌نهاد کاربردی نیز ارائه میشود.
مدیریت و سیاست‌گذاری
عبدالمؤمن حکیمی؛ علی اصغر شعاعی
چکیده
معرفتشناسی ترازو و معیار سنجش است. در دانش مدیریت عیار پدیده‌‌های سازمانی با علم سنجش و جایگاه خود علم نیز با معرفتشناسی سنجیده میشود. معرفتشناسی محورِ تحلیل بسیاری از فرایندهای مدیریتی است که بدون شناخت صحیح آن شاید سازمان‌ها با چالش جدی با افراد در سازمان مواجه شوند. بررسی و نقد معرفتشناسی نظریۀ داگلاس مک‌گرگور ...
بیشتر
معرفتشناسی ترازو و معیار سنجش است. در دانش مدیریت عیار پدیده‌‌های سازمانی با علم سنجش و جایگاه خود علم نیز با معرفتشناسی سنجیده میشود. معرفتشناسی محورِ تحلیل بسیاری از فرایندهای مدیریتی است که بدون شناخت صحیح آن شاید سازمان‌ها با چالش جدی با افراد در سازمان مواجه شوند. بررسی و نقد معرفتشناسی نظریۀ داگلاس مک‌گرگور است که از چهار مؤلفه به‌نام‌‌های «ماهیت»، «موضوع»، «ابزار»، و «منبع و اعتبار» شکل یافته است. نقد معرفتشناسی نظریۀ یادشده با کاربست روش کیفی تفسیر موضوعی برون‌قرآنی استنطاقی صورت گرفته است. یافتههای پژوهش نشان میدهد که قرآن تنها اتکا به عقل و یافتههای بشری را برای شناخت کافی ندانسته است و تجربه، حس، و استقرا را گام‌‌های مقدِمی برای شناخت کامل و مطمئن می‌داند که متکی بر ایمان قلبی و برهان‌‌های عقلی و نقلی (قرآن و سنت) هستند و ماهیت واقع‌‌نمایانه با دو نگاه عمودی (با خالق) و افقی (رفتارهای جوارحی و جوانحی مخلوق و تمام هستی) دارند. از نگاه قرآن، ابزارهای شناخت تنها استقرایی نظیر مشاهده و آزمایش مبتنی‌بر رفتارهای انسان نیست، بلکه منابع آن گسترۀ فراوانی هم‌چون وحی، عقل، قلب، حس، و تمام هستی دارند که اعتبار نامحدود و در مقایسه با مکتب مذکور، دیدگاه متفاوت دارند.
زبان و ادبیات عربی
عبدالرزاق رحمانی
چکیده
روش تحقیق از دروس بنیادی است که در دهه‌های اخیر رشد مناسبی کرده و مورداقبال خوبی قرار گرفته است، اما متأسفانه، بااین‌که امروزه بر روش تحقیق و به‌کارگیری صحیح آن در حوزه‌های مختلف علوم تأکید میشود، با بی‌توجهی و کم‌تر پرداخته‌شدن به این مبحث و شیوه‌ها و اصول آن در تحقیقات دانشجویی مواجهیم. ازآنجاکه اغلب دانشگاه‌ها به پژوهش ...
بیشتر
روش تحقیق از دروس بنیادی است که در دهه‌های اخیر رشد مناسبی کرده و مورداقبال خوبی قرار گرفته است، اما متأسفانه، بااین‌که امروزه بر روش تحقیق و به‌کارگیری صحیح آن در حوزه‌های مختلف علوم تأکید میشود، با بی‌توجهی و کم‌تر پرداخته‌شدن به این مبحث و شیوه‌ها و اصول آن در تحقیقات دانشجویی مواجهیم. ازآنجاکه اغلب دانشگاه‌ها به پژوهش و برنامه‌های پژوهشی می‌پردازند، سعی بر آن دارند که آگاهی و شناخت دانشجو را از روش‌های تحقیق در زمینه‌های تخصصی افزایش دهند. کتاب الموجز فی المنهج البحث العلمی فی التربیة والعلوم الانسانیة، نوشتة سیف‌الاسلام سعد، کتابی است که در آن سعی شده است تا روش پژوهش علمی و اصول پایان‌‌نامه‌نویسی برای دانشجویان تبیین شود. پژوهش حاضر با روش توصیفی ـ تحلیلی به بررسی و نقد این کتاب پرداخته و برخی از امتیازها و کاستیهای آن را برشمرده است. براساس یافتههای این پژوهش، توانایی نویسنده در تبیین مطالب، انسجام و ترتیب موضوعات، تأکید لزوم استفاده از رایانه در پژوهش‌های علمی، و رعایت علائم نگارشی از مهمترین نقاط قوت کتاب مذکور است، اما ایراداتی چون کم‌‌‌توجهی به ارجاع‌دهی درون‌متنی، استفاده‌نکردن از منابع، و جامع‌‌نبودن برخی مطالب، و تبیین‌نکردن تفاوت روش‌شناسی و روش پژوهش از کاستی های کتاب به‌شمار می‌رود.
فقه و حقوق
باقر انصاری
چکیده
رشتۀ کارشناسی ارشد حقوق بشر در ایران در چهاردهم اسفند 1379 تصویب شد و از سال 1382 ش در این رشته در چهار دانشگاه کشور دانشجو پذیرش شد. یکی از پرسش‌هایی که پس از گذشت چند سال از اجرای این رشته در کشور مطرح میشود آن‌که نسبت این رشته با اندیشه‌های اسلامی چگونه بوده است؛ آیا وضعیت واحدهای درسی، دانشجویان، تحقیقات، مدرسان، و منابع حاکی از ...
بیشتر
رشتۀ کارشناسی ارشد حقوق بشر در ایران در چهاردهم اسفند 1379 تصویب شد و از سال 1382 ش در این رشته در چهار دانشگاه کشور دانشجو پذیرش شد. یکی از پرسش‌هایی که پس از گذشت چند سال از اجرای این رشته در کشور مطرح میشود آن‌که نسبت این رشته با اندیشه‌های اسلامی چگونه بوده است؛ آیا وضعیت واحدهای درسی، دانشجویان، تحقیقات، مدرسان، و منابع حاکی از آن است که نسبت مناسبی بین رشتۀ حقوق بشر و اندیشه‌های اسلامی برقرار شده است؟ باتوجه‌به اهمیت طرح و بسط اندیشه‌های اسلامی درباب حقوق بشر چه راهکارهایی را برای تقویت مناسبات رشتۀ حقوق بشر و اندیشه‌های اسلامی می‌توان دنبال کرد؟ نگارنده در این مقاله درصدد است تا به این پرسش‌ها پاسخ دهد. بدین منظور، درابتدا با نگاه توصیفی و ازنظر شکلی، به معرفی رشتۀ حقوق بشر و جایگاه اندیشه‌های اسلامی در آن میپردازد (بخش اول). سپس، باتوجه‌به مهمترین مشخصههای اندیشه‌های اسلامی درباب حقوق بشر، وضعیت رشتۀ حقوق بشر را ازنظر محتوایی یا ماهوی با اندیشه‌های یادشده تطبیق میدهد (بخش دوم) و درپایان، راهکارهایی برای تقویت مناسبات این دو به‌دست میدهد.
