مطالعات علم و فناوری
سید محمد تقی موحد ابطحی
چکیده
در سالهای اخیر موضوعاتی مانند مطالعات فلسفی، تاریخی، جامعهشناختی دربارۀ علم، علوم انسانی، و تکنولوژی و نقش آنها در فرایند توسعه و پیشرفت کشور با استقبال بسیاری همراه شده است. بحث فلسفی دربارۀ نسبت علم و تکنولوژی و بهخصوص علوم انسانی و سیاستگذاریها، برنامهها، و نهادها بهعنوان تکنولوژیهای نرم/ انسانی/ اجتماعی ...
بیشتر
در سالهای اخیر موضوعاتی مانند مطالعات فلسفی، تاریخی، جامعهشناختی دربارۀ علم، علوم انسانی، و تکنولوژی و نقش آنها در فرایند توسعه و پیشرفت کشور با استقبال بسیاری همراه شده است. بحث فلسفی دربارۀ نسبت علم و تکنولوژی و بهخصوص علوم انسانی و سیاستگذاریها، برنامهها، و نهادها بهعنوان تکنولوژیهای نرم/ انسانی/ اجتماعی میتواند ما را در چگونگی سیاستگذاری و برنامهریزی بهینۀ علمی و فناوری در عالم انسانی و اجتماعی یاری دهد. کتاب علوم انسانی بهمثابۀ تکنولوژی میکوشد به این پرسش اساسی پاسخ دهد که آیا علوم انسانی را میتوان بهمثابۀ تکنولوژی فهم کرد؟ و از این فهم در سیاستگذاری علوم انسانی و تکنولوژیهای انسانی و اجتماعی بهره برد؟ و این بحث را با انجام مطالعاتی موردی در عرصۀ فناوریهای اطلاعاتی و فقه، با بهرهگیری از رویکرد عقلانیت نقاد، بهشکل ملموسی شرح و بسط میدهد. در این مقاله، پس از معرفی کتاب، ملاحظاتی انتقادی درمورد برخی از مدعیات اصلی کتاب مطرح میشود، بهویژه این دیدگاه که فقه را باید بهمثابۀ تکنولوژی فهم کرد. در پایان پیشنهاداتی برای اصلاح و تکمیل این کتاب و تبدیل آن به کتابی درسی ارائه میشود.
فلسفه
مزدک رجبی
چکیده
کتاب آسیادربرابرغرب، نوشتۀ داریوش شایگان، از منظری آغاز میشود که پیشازآن درک نشده بود و آن مفهوم بنیادی «غربزدگی» چونان «نیهیلیسم مضاعف یا «توهم مضاعف» است. البته پیش از این کتاب، متون منتشرشدۀ دیگری بر بنیاد غربزدگی آشکارا بیانشده یا نهان در متن وجود داشت: یکی کتاب فخرالدین شادمان با نام تسخیر تمدن فرنگی بود ...
بیشتر
کتاب آسیادربرابرغرب، نوشتۀ داریوش شایگان، از منظری آغاز میشود که پیشازآن درک نشده بود و آن مفهوم بنیادی «غربزدگی» چونان «نیهیلیسم مضاعف یا «توهم مضاعف» است. البته پیش از این کتاب، متون منتشرشدۀ دیگری بر بنیاد غربزدگی آشکارا بیانشده یا نهان در متن وجود داشت: یکی کتاب فخرالدین شادمان با نام تسخیر تمدن فرنگی بود که در سال 1326 منتشر شد و دیگری کتاب مشهور غربزدگی بود که نخستینبار در سال 1341 انتشار یافت. نخستین متن از ایرانی خودباخته دربرابر فرهنگ غربی سخن میگوید. در دومین متن، از مفهوم غربزدگی متأثر از آرای سیداحمد فردید، البته با فهمی متفاوت از درک هستیشناسانۀ او برای آسیبشناسی هستی و زبان ایرانی خودباخته دربرابر فرهنگ غربی، سخن بهمیان میآید. اما کتاب داریوش شایگان، پیرو مایۀ هستیشناسانۀ آرای سیداحمد فردید، متنی است که رویارویی هستی ایرانی و غربی را چونان دو هستی متفاوت بر بنیاد دو مفهوم «نیهیلیسم» و «نیهیلیسم مضاعف» میفهمد. بنابراین، ضروری است که برای بازخوانی نسبت آگاهی معاصر ایران با جهان نو به این متن و مضمون بنیادینش توجه شود.