باستان شناسی
حامد وحدتینسب
چکیده
کارلتون استیونز کوون از شناختهشدهترین چهرههای باستانشناسیِ پیش از تاریخ ایران است که در حدود هفتاد سال پیش به نخستین پژوهشهایِ سازمانیافته در باستانشناسی ایران همت گماشت. برای سالیان متمادی باستانشناسان ایرانی آثار کوون را مطالعه کرده و استادان در کلاس درس آنها را تدریس کردهاند. اکنون و پس از گذشت هفت دهه لزوم بازبینی ...
بیشتر
کارلتون استیونز کوون از شناختهشدهترین چهرههای باستانشناسیِ پیش از تاریخ ایران است که در حدود هفتاد سال پیش به نخستین پژوهشهایِ سازمانیافته در باستانشناسی ایران همت گماشت. برای سالیان متمادی باستانشناسان ایرانی آثار کوون را مطالعه کرده و استادان در کلاس درس آنها را تدریس کردهاند. اکنون و پس از گذشت هفت دهه لزوم بازبینی کارهای کوون بیش از پیش احساس میشود. در این نوشتار این بازبینی از چندین نگاه انجام شده است: مبانی نظری کار میدانی، میزان تخصصگرایی (تطابق تخصص سرپرست با پژوهش)، رهیافت عملی کاوش، نحوۀ ثبت و ضبط مواد فرهنگی، و چگونگی آنالیز مواد فرهنگی. نتایج بازنگری کارهای میدانی کوون در ایران حاکی از این است که او در رهیافتهای نظری و عملی خود ضعفهای فراوانی داشت و بیش از آنکه دغدغۀ انجامدادن صحیح کار میدانی باستانشناسی داشته باشد، بیشتر درپی کشف بقایای اسکلتی انسان نئاندرتال بوده است. ازدیگرسوی، نگاهی به کارنامۀ انتشاراتی کوون عقاید بهغایت نژادپرستانه درکنار سابقۀ عضویت او در ارتش و آژانس اطلاعاتی ایالات متحده (سیا) در جنگ جهانی دوم و جنگ سرد و همچنین پرسشهای فراوان بیپاسخ دربارۀ چرایی انتخاب محوطههای موردکاوش قرارگرفته در ایران این فرض را قوّت میبخشد که باستانشناسی اولویت نخست کوون در ایران نبوده است.