بررسی و نقد کتاب اخلاق پروتستان و روح سرمایه‌‌داری

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیئت علمی دانشگاه فردوسی

2 دانشجوی دکتری جامعه‌‌شناسی‌شهید بهشتی

چکیده
چکیده
در این مقاله، هدف نگارنده این است که گزاره‌‌های اصلی ماکس وبر در کتاب اخلاق پروتستان و روح سرمایه‌‌داری مشخص شود و پس از آن نکات مورد توجه به صورت انتقاد مطرح شود.
در کتاب با جمله‌ها و استدلال‌‌هایی جزئی روبه‌رو می‌‌شویم که در گام اول با ادعای کلی مطرح‌شدة وبر متناقض یا متضاد به نظر می‌‌رسند و یا به نوعی آن را محدود می‌کنند و از دایرة شمول آن می‌‌کاهند. به این معنی که وبر ادعا کرده است که باورهای مذهبی کالوینی، از طریق تجاذب و رشد روح سرمایه‌‌داری، تسهیل‌کنندة پیدایش و رشد نظام سرمایه‌داری غربی شده‌اند، اما در برخی از جمله‌ها و استدلال‌ها مواردی به چشم می‌‌خورد که به نظر می‌‌رسد این رابطه همیشه برقرار نبوده است. در این مقاله سعی می‌شود به طور خلاصه برخی از این مضامین مرور و جایگاه آن‌ها در زمینۀ کلی استدلال وبر یافت شوند و با دقت بیشتری دربارة آن‌ها اظهار نظر شود.
نکتة دیگر این‌که در تحلیل وبر مؤلفة «زمان» نقش مهمی دارد و نباید بدون درنظرگرفتن آن به ارزیابی پرداخت؛ یعنی باید توجه داشت که روحیة سرمایه‌داری و اخلاق پروتستانی به طور هم‌زمان با هم وجود داشتند و تعامل و تجاذب بین این دو عامل برقرار بوده است. بدون درنظرگرفتن این نکته برخی از خوانندگان در دام این اشتباه می‌‌افتند که محقق دچار خطای منطقی شده و گاه و بی‌‌گاه علت را معلول فرض کرده است.
وبر در مواضع متعددی از کتاب، عبارت‌‌هایی نوشته است که شبهۀ اندیشة تک‌‌علتی را بزداید؛ چه آن تک‌‌علت مادی باشد و چه علل ذهنی و فرهنگی.
به نظر نگارنده، اگر محتوای کتاب با ترتیب کاملاً منطقی بازنویسی شود، تا حد بسیاری از ابهام آن کاسته خواهد شد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله English

An Introduction to “The Protestant Ethic and the Spirit of Capitalism”

نویسندگان English

Gholamreza Seddigh Ouraee 1
Mohammadsadiq Tuloua Barkati 2
منابع
آرون، ر. (1363). مراحل اساسی اندیشه در جامعه‌شناسی، ترجمة ب. پرهام، ج 2، تهران: سازمان انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی.
پارکین، ف. (1389). ماکس وبر، تدوین پ. همیلتون، ترجمة ش. مسمی‌پرست، تهران: ققنوس.
ترابی‌نژاد، م.، م. عمادزاده، و ع. منوچهری (1384). «مقدمة مترجمان»، در م. وبر، اقتصاد و جامعه، تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت).
ترنر، ج. (1384). پیدایش نظریة جامعه‌شناسی، شیراز: نوید شیراز.
حیدری، داوود (۱۳۸۹). «نظریة قیاس ارسطویی از دیدگاه کوکاسیه ویچ»، پژوهش‌های فلسفی، نشریة دانشکدة ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تبریز، س ۵۳، ش ۲۱۶.
خوشرو، غ. (1372). «نقدی بر کتاب اخلاق پروتستانی و روحیة سرمایه‌داری»، اطلاعات سیاسی و اقتصادی.
دورکیم، امیل (1387). قواعد روش جامعه‌شناسی، ترجمة محمدعلی کاردان، تهران: دانشگاه تهران.
فروند، ژ. (1383). جامعه‌شناسی ماکس وبر، ترجمة ع. نیک‌گهر، تهران: توتیا.
کرایب، ی. (1384). نظریة اجتماعی کلاسیک: مقدمه‌ای بر اندیشة مارکس، وبر، دورکیم، زیمل، ترجمة ش. مسمی‌پرست، تهران: نشر آگه.
کلمن، ج. س. (1377). بنیادهای نظریة اجتماعی، ترجمة م. صبوری، تهران: نشر نی.
کوزر، ل. (1385). زندگی و اندیشة بزرگان جامعه‌شناسی، ترجمة م. ثلاثی، تهران: علمی.
نام‌آور، ف. و ع. کشفی (1388). «روش اصل موضوعی و روایت پلانتینگا از برهان آنسلم»، فصل‌نامة اندیشة دینی، دانشگاه شیراز.
وبر، م. (1371). اخلاق پروتستان و روح سرمایه‌داری، تدوین ع. هاشمی گیلانی، ترجمة ع. ا. انصاری، تهران: سمت.
وبر، م. (1384). اقتصاد و جامعه، ترجمة م. ترابی نژاد و م. عمادزاده و ع. منوچهری، تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت).
وبر، م. (1385). اخلاق پروتستانی و روح سرمایه‌داری، ترجمة ع. رشیدیان و پ. منوچهری کاشانی، تهران: علمی و فرهنگی.
وبر، م. (1389). اخلاق پروتستانی و روح سرمایه‌داری، ترجمة م. ثاقب‌فر، تهران: جامی.
الشریف، محمدمهدی (۱۳۸۶). «صورت‌گرایی در استدلال قضایی» (پژوهشی در نسبت بین قیاس قضایی و قیاس صوری)، فصل‌نامة حقوق، مجلة دانشکدة حقوق و و علوم سیاسی، س ۳۷، ش 2.
موسوی، زهرا (۱۳۷۷). «فرانظریه و فراقضایا در سیستم اصل موضوعی منطق گزاره‌ها»، پایان‌نامة کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت مدرس، دانشکدة علوم انسانی، رشتة فلسفه و کلام اسلامی.
 
HWC. (2013). Guidelines for Writing a Book Review, Washington: History Writing Center at the Washington University.
Wylie, Sarah (2005(. The Axiomatic Method in Sociology, HON 213.

  • تاریخ دریافت 03 خرداد 1392
  • تاریخ بازنگری 04 تیر 1393
  • تاریخ پذیرش 12 شهریور 1392