نوع مقاله : پژوهشی

نویسنده

استادیار تاریخ پژوهشگاه علوم انسانی

چکیده

مهم‌ترین رخداد تاریخی، که در پرتو آن رشد شهرنشینی و طبقه‌بندی اجتماعی ایران تحت ‌تأثیر قرار گرفت، انقلاب‌ مشروطه است. طرح مفاهیم جدیدی از جمله دولت ـ ملت، تأسیس مراکز آموزشی جدید با هدف توسعۀ دولتی آموزش نوین، تأسیس نهاد قانون‌گذاری و وارد شدن برخی گروه‌‌های اجتماعی به‌ عرصۀ کنش‌گری مدرن با هدف توسعۀ حوزۀ عمومی، شأن تاریخی پیدا کردن اجتماع، و رشد تاریخ‌نگاری توده‌ها و گروه‌‌های خاموش جامعه بر اثر نقش‌آفرینی درون تحولات مشروطه از نشانه‌‌های آغاز راهی جدید بود تا گروه‌‌های فعال اجتماعی در قالب گروه‌‌های شهری و تحصیل‌کرده با سطح اقتصادی متوسط در توسعۀ تحولات درونی نقش‌آفرینی کنند. با این‌ حال، عوامل توسعه‌بخش و گاه موانع ساختاری، فرهنگی، اقتصادی، و سیاسی در توسعه و تحدید نقش آنان و قبض و بسط توفیقات این لایۀ میانی جامعۀ جدید ایران مؤثر بوده‌اند. کتاب طبقة متوسط درصدد ارزیابی گفتمان‌‌های سیاسی موجود در قشرهای میانی جامعۀ ایران از 1320 تا 1380 با ره‌یافتی جامعه‌شناختی است که البته نقدهایی در عرصۀ روش‌شناسی، مبانی تاریخی، و ساختاری بر آن وارد است. با روشی انتقادی و از منظر تاریخی ـ جامعه‌شناختی به ارزیابی کتاب و آسیب‌شناسی مباحث آن و طرح این مسئله دقت‌شده است که چرا این کتاب نگاه جامعی به مسئلۀ‌‌ طبقۀ متوسط نداشته است؟

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Evaluation and criticism of "middle class" (A Book Critic)

نویسنده [English]

  • Mohamad Amir Ahmadzadeh

چکیده [English]

Constitutional revolution has been the most important historical event that influenced the growth of urbanization and social classification in contemporary Iran. Creating new concepts such as nation-state, establishment of new training centers with the aim of developing modern public education, the establishment of a legislative body and into some social groups with the aim of developing modern activism into the public domain, Historical position to find the social and historical development of the masses and the role of community groups off constitutional changes, all of these were some of components that Signaled the start of a new way to social activist groups in urban and educated groups having average economic level of development for doing the internal role of developments. However, development factors and some structural barriers such as cultural, economic and political Obstacles contributed in expansion and success of this new layer of society in different periods. The book named "middle class" has sought to analyze and assess the political discourse in the middle groups of Iranian society from 1941 to 2001 AD, with a sociological approach. But, it should be criticized its scientific evaluation from the methodological, theoretical and historical, and structural perspectives. I am going to analyze the content of this book with a critical method for finding this problem that:"why this book has not a comprehensive perspective at the middle class problems in Iran after constitutional revolution?"

کلیدواژه‌ها [English]

  • middle class
  • Political discourse
  • Social stratification
  • constitutional system
  • Urbanization
آبراهامیان، یرواند (1378). ایران بین دو انقلاب، ترجمۀ کاظم فیروزمند و محسن مدیرشانه‌چی، تهران: نشر مرکز.
آدمیت، فریدون (1385). اندیشة ترقی و حکومت قانون؛ عصر سپهسالار، تهران: خوارزمی.
آفاری، ژانت (1379). انقلاب مشروطیت ایران 1906-1911م/ 1285-1290، ترجمۀ رضا رضایی، تهران: بیستون.
اتحادیه، منصوره (1375). مجلس و انتخابات از مشروطه تا پایان قاجاریه، تهران: نشر تاریخ.
اشرف، احمد و علی بنوعزیزی (1372). «طبقات اجتماعی در دوره پهلوی»، ترجمۀ عماد افروغ، راه‌برد، زمستان، ش 2.
بحرانی، محمدحسین (1388). طبقة متوسط و تحولات سیاسی در ایران معاصر 1320-1380، پژوهشی در گفتمان‌‌های سیاسی قشرهای میانی ایران، تهران: آگاه.
بشیریه، حسین (1381). دیباچه‌ای بر جامعه‌شناسی سیاسی ایران دوره جمهوری اسلامی، تهران: نگاه معاصر.
بهنام، جمشید و شاپور راسخ (1349). طرح مقدماتی جامعه سیاسی ایران، تهران: اندیشه.
پیوزی، مایکل (1379). یورگن هابرماس، ترجمۀ احمد تدین، تهران: هرمس.
رفیع‌‌پور، فرامرز (1377). توسعه و تضاد، تهران: انتشارات دانشگاه شهید بهشتی.
روسو، ژان ژاک (1341). قرارداد اجتماعی، ترجمۀ غلامحسین زیرک‌زاده، تهران: انتشارات چهر.
شجیعی، زهرا (1327). نخبگان سیاسی از انقلاب مشروطیت تا انقلاب اسلامی، چاپ چهارم، تهران: انتشارات سخن.
عیسوی، چارلز (1362). تاریخ اقتصادی ایران عصر قاجار (1332-1215 ق)، ترجمۀ یعقوب آژند، تهران: گستره.
عیوضی، محمدرحیم (1382). تئوری‌‌های ساخت قدرت و رژیم پهلوی دوم، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
فوران، جان (1380). مقاومت شکننده: تاریخ تحولات اجتماعی ایران از ص‍ف‍وی‍ه ‌ت‍ا س‍ال‍‌ه‍ای ‌پ‍س ‌از ان‍ق‍لاب‌ اس‍لام‍ی‌، ترجمۀ احمد تدین، تهران: رسا.
قائم‌مقام فراهانی، میرزاعیسی (1324). جهادیه‌ با مقدمة جهانگیر قائم‌مقامی، ‌تهران: ‌انتشارات فرهنگ ایران‌زمین.
کاتوزیان، محمدعلی همایون (1372). اقتصاد سیاسی ایران، از مشروطیت تا پایان سلسله پهلوی، ترجمة محمدرضا نفیسی و کامبیز عزیزی، تهران: نشر مرکز.
کاتوزیان، محمدعلی همایون (1380). تضاد دولت و ملت، نظریه تاریخ و سیاست در ایران، ترجمۀ علیرضا طیّب، تهران: نشر نی.
کسروی، احمد (1353). تاریخ مشروطة ایران، تهران: امیرکبیر.
کسروی، احمد (1357). تاریخ هجده‌سالة آذربایجان، تهران: امیرکبیر.
کرزن، جرج (1349). ایران و قضیه ایران،‌ ترجمۀ وحید مازندرانی، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
ملکزاده، مهدی (1371). تاریخ انقلاب مشروطیت ایران، ج 1، تهران: انتشارات علمی.
ناظم‌الاسلام کرمانی، محمد (1384). تاریخ بیداری ایرانیان، تصحیح علی‌اکبر سعیدی سیرجانی، ج 1، تهران: امیرکبیر.
وطن‌‌خواه، مصطفی (1380). موانع تاریخی و توسعه‌نیافتگی در ایران، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، سازمان چاپ و انتشارات.
ولی، عباس (1380). ایران پیش از سرمایه‌‌داری، ترجمۀ حسن شمس‌‌آوری، تهران: نشر مرکز.