نوع مقاله : پژوهشی

نویسنده

دانشجوی کارشناسی ارشد مدیریت راه‌بردی فرهنگ، دانشگاه باقرالعلوم قم و طلبۀ سطح عالی حوزۀ علمیۀ

چکیده

 
«جریان‌شناسی» پدیده‌ای جدید در ایران معاصر است که عنوان جلسات و کتب متعددی را در عرصه‌های علم، فرهنگ، و سیاست به‌خود اختصاص داده است. اما مشکل این مباحث فقر ادبیات و چهارچوب نظری مشخص و عدم حاکمیت انضباط‌های علمی بر آن است که باعث سوءتفاهم‌ها، تشتت‌آرا، و درهم‌ریختگی معرفتی شده و مخاطبان را دچار سردرگمی و تحیر کرده است. برای حل این مشکل، جریان‌شناسی نه درحد مباحث ژورنالیستی، بلکه به‌‌منزلۀ دانشی موردتحقیق و نگاه درجه‌دومی مطالعه شده است. بر این اساس، مطابق ضوابط حکمت‌ اسلامی در تعریف علوم به موضوعات، جریان‌شناسی دانشی است که یکی از حقایق اجتماعی به نام «جریان اجتماعی» را به‌منزلۀ موضوع خود برگزیده است. این مقاله درراستای تثبیت و تقویت هویت دانشی «جریان‌شناسی» با روش توصیفی و تحلیلی و با استفاده از منابع کتاب‌خانه‌ای، با‌توجه‌به اصل روش‌شناختی رابطه و تناسب میان «روش» و «موضوع موردمطالعه» در چهارچوب نظری علم در سنت اسلامی، با تحلیل ابعاد هویت جریان اجتماعی، لوازم روش‌شناسانۀ آن را بررسی و استخراج کرده و در قالب 30 عنوان ارائه داده است. این لوازم روش‌شناسانه پیش‌نیازهای طراحی و صورت‌بندی الگوی علمی مطلوب جریان‌شناسی را فراهم می‌آورد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

An Analytical Study of the Methodological Implications of the Concept of “Social Current”

نویسنده [English]

  • Ali Ebrahim Pour

MA of Strategic Management of Culture in Bagher Al-Olum University Qom and High-level Student and Researcher of Qom Seminary

چکیده [English]

 “Study of (Social) Currents (Currentology)” has been a new concept in recent decades in the Iranian intellectual, cultural, and political literature. Due to its influential and efficient literature, it has become popular. However, the lack of a scientific and methodological discipline has made this literature extremely chaotic, shaky, and turbulent. Therefore, in order to get rid of these misunderstandings, it is necessary to provide a clear theoretical framework for this literature. Currentology seems to have to be studied with a second-rate perspective. Its purpose is to introduce "Studies of Currents" as a science, not a journalistic and rhetorical model. It is a science, the subject of which is "(Social) Currents". This article is written using a descriptive-analytical method and using library resources. Also, this article focuses on the methodological principle of the relation and proportion between 'method' and 'object' (in the theoretical foundations of science in Islamic tradition). By analyzing the components of the "(Social) Current" definition, it derives its methodological implications. Finally, it offers them in 30 titles. These methodological implications underlie the design of a scientific model favorable to “Study of (Social) Currents (Currentology)”.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Social Current
  • Currentology
  • Studies of Social Currents
  • Methodology
  • Common Semantic System
قرآن کریم.
ابراهیم‌پور، علی (1397)، «تحلیل عناصر و ابعاد حقیقت چندبعدی اجتماعی ـ معرفتی ’جریان‘ به‌مثابۀ موضوع دانش جریان‌شناسی»، در: مجموعه‌مقالات همایش بین‌المللی جریان‌شناسی فرهنگی در عرصۀ بین‌الملل، قم: جامعۀ ‌المصطفی.
ابراهیم‌پور، علی (1398)، «بررسی تحلیلی نظریه‌های مطرح در مفهوم‌شناسی ’جریان‘ و ’جریان‌شناسی‘»، مطالعات معرفتی در دانشگاه اسلامی، آمادۀ انتشار.
ابن‌سینا (1404الف)، الاهیات شفا، تصحیح سعید زاید، قم: مرعشی نجفی.
ابن‌سینا (1404ب)، الشفاء (الطبیعیات)؛ السماع‌الطبیعی، ج ‏1، تصحیح سعید زاید، قم: مرعشی نجفی.
ابن‌سینا (1379)، النجاة من الغرق فی بحر الضلالات، تصحیح محمدتقی دانش‌پژوه، تهران: دانشگاه تهران.
اسکات، ریچارد (1393)، سیستم‌های عقلایی، طبیعی و باز، ترجمۀ حسن میرزایی اهرنجانی، تهران: سمت.
الوانی، سیدمهدی (1388)، مدیریت عمومی، تهران: نشر نی.
انصارى، مرتضى‌بن محمدامین (1428)، فرائد الأصول‏، ج ۴، قم: مجمع الفکر الاسلامی.
برازو، ژاک (1387)، «دانش میان‌رشته‌ای و تحصیلات عالیه»، ترجمۀ توحیده ملاباشی، در: چالش‌ها و چشم‌اندازهای مطالعات میان‌رشته‌ای، لیسا لاتوکا و دیگران، ترجمه و تدوین سیدمحسن علوی‌پور و دیگران، تهران: نشر پژوهشکدۀ مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
پارسانیا، حمید (1390)، روش‌شناسی انتقادی حکمت صدرایی، قم: کتاب فردا.
پارسانیا، حمید (1391)، جهان‌های اجتماعی، قم: کتاب فردا.
پاکتچی، احمد (1391)، روش تحقیق با تکیه بر حوزۀ علوم قرآن و حدیث، تهران: دانشگاه امام صادق (ع).
پیغامی، عادل (18/02/1393)، درس‌گفتار جریان‌شناسی اقتصادی ایران قبل و بعد از انقلاب اسلامی، قم: چهارمین دورۀ آموزشی جریان‌شناسی فرهنگی سیاسی تاریخ معاصر، مؤسسۀ ولای منتظر و دفتر پژوهش‌های خاص دفتر تبلیغات اسلامی.
چاندراموهان، بالاساب رامانیام (1389)، یادگیری و تدریس میان‌رشته در آموزش عالی؛ نظریه و عمل، ترجمۀ محمدرضا دهشیری، تهران: پژوهشکدۀ مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
حبیبی، رضا (1386)، درآمدی بر فلسفۀ علم، قم: مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره).
خورسندی طاسکوه، علی (1396)، گفتمان میان‌رشته‌ای دانش، تهران: پژوهشکدۀ مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
رابینز، استیفن (1396)، تئوری سازمان: ساختار و طرح سازمانی، ترجمۀ سیدمهدی الوانی و حسن دانایی فرد، تهران: صفار.
رپکو، آلن (1396)، پژوهش میان‌رشته‌ای: نظریه و فرایند، ترجمۀ محسن علوی‌پور و دیگران، تهران: پژوهشکدۀ مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
رضائیان، علی (1377)، «شالودۀ خلاقیت و نوآوری: مطالعات میان‌رشته‌ای»، مجلۀ پژوهش و نگارش کتب دانشگاهی (سخن سمت)، ش 4.
رضائیان، علی (1387)، تجزیه‌و‌تحلیل و طراحی سیستم، تهران: سمت.
رضائیان، علی (1395)، مبانی سازمان و مدیریت، تهران: سمت.
سبزواری، ملاهادی (1369ب - 1379)، شرح المنظومة، ج 4، تصحیح علامه حسن‌زاده، تهران: ناب.
سهروردی، شیخ شهاب‌الدین (1375)، مجموعه مصنفات شیخ اشراق، ج 4، تصحیح و مقدمۀ هانرى کربن و سیدحسین نصر و نجفقلى حبیبى، تهران: مؤسسۀ مطالعات و تحقیقات فرهنگى‏.
طباطبایی، علامه سیدمحمدحسین (1430)، نهایة الحکمة، ج 2، تعلیق عباسعلی زارعی سبزواری، قم: نشر اسلامی جامعۀ مدرسین.
عبودیت، عبدالرسول (1389)، فلسفۀ مقدماتی برگرفته از آثار استاد شهید مرتضی مطهری، تهران: سمت و مؤسسۀ امام خمینی (ره).
فخر رازی، محمد (1411ق)، المباحث المشرقیة فى علم الالهیات و الطبیعیات، ج 1، قم: بیدار.
فرامرز قراملکی، احد و سعیده سیاری (1389)، «مطالعات میان‌رشته‌ای: مبانی و ره‌یافت‌ها»، فلسفه و کلام اسلامی، س 43، ش 2.
فقیه، نظام‌الدین (1393)، سیستم‌های پویا (اصول و تعیین هویت)، تهران: سمت.
فوردمن، رابرد و دیگران (1387)، «پرسش از میان‌رشتگی»، ترجمۀ ارکان شریفی، چالش‌ها و چشم‌اندازهای مطالعات میان‌رشته‌ای، لیسا لاتوکا و دیگران، ترجمه و تدوین سیدمحسن علوی‌پور و دیگران، تهران: نشر پژوهشکدۀ مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
کلینى، محمدبن یعقوب‌بن اسحاق‏ (1429)، الکافی، ج 1، قم: دارالحدیث.
کوشکی، صادق (04/02/1393)، درس‌گفتار جریان‌شناسی احزاب و گروه‌های سیاسی قبل و بعد از انقلاب اسلامی، قم: چهارمین دورۀ آموزشی جریان‌شناسی فرهنگی سیاسی تاریخ معاصر (مؤسسۀ ولای منتظر و دفتر پژوهش‌های خاص دفتر تبلیغات اسلامی).
متین، منصور (1388)، تفکر میان‌رشته‌ای، قم: بوستان کتاب.
مجلسى، محمد باقربن محمدتقى (1403)، بحار الأنوار، ج 40، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
محمدی، داوود، مجید رمضان، و محمدرضا ابراهیمی (1389)، تجزیه‌و‌تحلیل سیستم‌ها؛ تفکر سیستمی، تهران: ققنوس.
مصباح یزدی، محمدتقی (1394)، آموزش فلسفه، ج 2، قم: مؤسسۀ آموزشى و پژوهشى امام خمینى (ره).
مطهری، مرتضی (1377الف)، مجموعه آثار؛ وحی و نبوت، ، ج 2، قم و تهران: صدرا.
مطهری، مرتضی (1377ب)، مجموعه آثار، ج 12، قم و تهران: صدرا.
مطهری، مرتضی (1377ج)، مجموعه آثار؛ جاذبه و دافعۀ علی (ع)، ج 16، قم و تهران: صدرا.
مطهری، مرتضی و علامه سیدمحمدحسین طباطبایی (1377)، مجموعه‌ آثار؛ اصول فلسفه و روش رئالیسم، ج 6، قم و تهران: صدرا.
مظفر، محمدرضا (1387)، أصول الفقه، تعلیق زارعی سبزواری، قم: بوستان کتاب.
مکارم شیرازى، ناصر (1428)، انوار الأصول،‏ ج 3، تقریرات احمد قدسی، قم: مدرسۀ الامام علی‌بن ابی‌طالب.
ملاصدرا (1360)، الشواهد الربوبیة فى المناهج السلوکیة، تصحیح و تعلیق سید‌جلال‌الدین آشتیانى، مشهد: المرکز الجامعى للنشر.
ملاصدرا (1981)، الحکمة المتعالیة فى الاسفار العقلیة الاربعة، ج 3‏، بیروت: دار احیاء التراث‏.
مورن، جو (1387)، میان‌رشتگی، ترجمۀ داوود حاتمی، تهران: پژوهشکدۀ مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
مولر، هارو و دیگران (1390)، نظریۀ سیستم‌ها (مجموعه مقالات)، تهران: سازمان چاپ و انتشارات.
واسطی، عبدالحمید (1391)، نگرش سیستمی به دین، مشهد: مؤسسۀ مطالعات راه‌بردی علوم و معارف اسلام.
واسطی، عبدالحمید (1394)، راه‌نمای تحقیق با اقتباس از نگرش اسلام به علم و هستی، مشهد: مؤسسۀ مطالعات راه‌بردی علوم و معارف اسلام.