نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، پردیس فارابی دانشگاه تهران

2 استادیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشکدۀ الهیات پردیس فارابی دانشگاه تهران

3 *** کارشناس ارشد علوم قرآن و حدیث، دانشکدۀ اصول‌الدین، قم

چکیده

دایرۀ‌المعارف قرآن لیدن (Encyclopedia of the Quran) جدیدترین اثر جامع پژوهشی در غرب در حوزۀ مطالعات قرآنی و تفسیری است که در سال‌های 2000 تا 2006 با سرویراستاری جین‌ دمن ‌مک‌اولیف (Jane Dammen McAuliffe) در شهر لیدن (Leiden) و در انتشارات بریل (Brill) منتشر شد. مقالۀ «زکات» (Alms-giving) نوشتۀ پژوهش‌گری به‌نام عظیم نانجی در جلد اول دایرۀ‌المعارف قرآن لیدن در صفحه‌های 64 تا 70 به‌چاپ رسیده است. این مقاله باوجود کوشش نویسنده ایرادهای بنیادینی دارد. مهم‌ترین مباحثی که در این مقاله مورد نقد و بررسی قرار گرفته‌اند چیستی صدقه، ایده‌آل بخشش از نگاه قرآن، رابطۀ پرهیزکاری و بخشش، مفاهیم مرادف صدقه، شئون و جهات صدقه، معناشناسی زکات، و روند شکل‌گیری نهاد تولیت امر صدقه است که ضمن تأکید بر منابع اصلی از دو نظرگاه برداشت‌ها و خوانش‌های ناتمام نویسنده و ارائۀ تفسیری غیرمستند و متفاوت با آموزه‌های متون اسلامی و نصوص قرآنی موردبررسی انتقادی قرار گرفته‌ است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

A Review of Article "Alms-giving" in Encyclopedia of the Quran

نویسندگان [English]

  • Seyed Abdolrahim Hosseini 1
  • Seyyed Mohammad Musavi Moqaddam 2
  • Omolbanin Soleymani Baghshah 3

1 Associate Professor of Jurisprudence and Fundamentals of Islamic Law, Farabi Campus, University of Tehran, Iran

2 ** Assistant Professor, Quran and Hadith Sciences Department, Faculty of Theology, College of Farabi, University of Tehran

3 MA in Quran and Hadith Sciences, Faculty of Osul Al-Din, Qom,

چکیده [English]

Leiden Encyclopedia of the Quran is the newest comprehensive research work in the West about the interpretive studies of the Quran accomplished from 2000 to 2006 by the Chief Editor, Jane Dammen McAuliffe, in the city of Leiden in the Netherland and published by Brill Publishers. The article Zakat (alms-giving) written by a researcher named Azim Nanji has been published in the first volume of the Leiden Encyclopedia of the Quran (pp. 64 -70). The most important issues and themes that have been criticized and reviewed in the view of the authors of the article include the essence and the constitutive elements of sadaqah (charity), the ideal donation and its aspects in the view of the Holy Quran, the relationship between piety and donation, the synonymous concepts of sadaqah, the status and the aspects of sadaqah, the semantics and the conditions for the payment of zakat, and the process of formation of the institution of sadaqah and its distribution. The above-mentioned issues, while focusing on the original and valid sources in the two perspectives of unfinished, biased perceptions and presenting a different and undocumented interpretation of the teachings of the Islamic traditions, interpretation, and the clear texts of the Quran, have been critically reviewed with a look on their different aspects

کلیدواژه‌ها [English]

  • Alms-giving
  • Charity
  • Leiden Encyclopedia of the Quran
ابن فارس، ابوالحسین احمد بن فارس (1404 ق)، معجم مقائیس اللّغة، قم: بی‌نا.
ابن منظور، ابوالفضل جمال‌الدین محمد بن مکرم (1414 ق)، لسان العرب، بیروت: دارالفکر للطباعة و النشر و التوزیع؛ دار صادر.
ابوالفتوح رازی، حسین بن علی (1408 ق)، روض الجنان فی تفسیر القرآن، مشهد: بنیاد پژوهش‌های اسلامی.
اصفهانی، محمدباقر (1410 ق)، بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار علیهم‌السّلام، بیروت: مؤسسة الطّبع و النّشر.
انصاری، مرتضی (1415 ق)، صراة النجاة (محشی)، قم: کنگرۀ بزرگ‌داشت شیخ اعظم انصاری.
جرجانی، سیدامیر ابوالفتح حسینی (1404 ق)، تفسیر شاهی، تهران: بی‌نا.
جوهری، اسماعیل بن حماد (1410 ق)، تاج اللغة و صحاح العربیة، بیروت: دارالعلم للملایین.
حرّ عاملی، محمد بن حسن (1409 ق)، وسائل الشیعة، قم: مؤسسۀ آل‌البیت.
حلّى، مقداد بن عبدالله سیورى (بی‌تا)، کنز العرفان فی فقه القرآن، ترجمۀ عبدالرحیم عقیقى بخشایشى، قم: بی‌نا.
خمینی، سیدروح‌الله موسوی (1425 ق)، تحریرالوسیله، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
‌خمینی، سیدروح‌الله موسوی (بی‌تا)، تحریرالوسیله، قم: مؤسسة مطبوعات دارالعلم.
راغب اصفهانی، حسین بن محمد (1410 ق)، المفردات فی غریب القرآن، سوریه: الدار الشامیة.
راوندی، قطب‌الدین (1405 ق)، فقه القرآن، قم: مکتبة آیة الله العظمی النجفی المرعشی.
زبیدی، سیدمحمدمرتضی حسینی (1414 ق)، تاج‌العروس من جواهر القاموس، بیروت: دارالفکر.
شهابی خراسانی، محمود (1417 ق)، ادوار فقه، تهران: سازمان چاپ و انتشارات.
شهید ثانی (1410 ق)، الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة، بی‌جا: منشورات جامعة النجف الدینیة.
طباطبایی، سیدمحمدحسین (بی‌تا)، المیزان فی تفسیر القرآن، قم: مؤسسة النّشر الإسلامی التابعة لجماعة المدرسین بقم المشرفه.
طبری، ابوجعفر محمد بن جریر (1412 ق)، جامع البیان فی تفسیر القرآن، بیروت: دارالمعرفة.
طوسی، محمد بن حسن (بی‌تا)، التبیان فی تفسیر القرآن، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
عاملی، ابراهیم (بی‌تا)، تفسیر عاملی، تهران: کتاب‌خانۀ صدوق.
عاملی، علی بن حسین (1413 ق)، الوجیز فی تفسیر القرآن العزیز، قم: دارالقرآن الکریم.
قرشى، سیدعلى‌اکبر (1412 ق)، قاموس قرآن، تهران: دارالکتب الإسلامیة.
قمی، محمد بن محمدرضا (1368 ق)، تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب، تهران: سازمان چاپ و انتشارات.
کاشانی، محمدمحسن فیض (1429 ق)، رسائل فیض کاشانی، تهران: بی‌نا.
کلینی، ابوجعفر محمد بن یعقوب (1407 ق)، الکافی، تهران: دارالکتب الإسلامیة.
گیلانی، ابوالقاسم میرزای قمی (1413 ق)، جامع الشتات فی أجوبة السؤالات، تهران: کیهان.
محقق داماد، سیدمصطفی (1406 ق)، قواعد فقهی، تهران: مرکز نشر علوم اسلامی.
محمودی، محمدرضا (1429 ق)، مناسک حج (محشی)، تهران: بی‌نا.
مصطفوی، حسن (1430 ق)، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، بیروت: دارالکتب العلمیة.
مقدس اردبیلی، احمد بن محمد (بی‌تا)، زبدة البیان، تهران: المکتبة الجعفریة.
مکارم شیرازی، ناصر (بی‌تا)، الأمثل فی تفسیر کتاب‌الله المنزل (تفسیر نمونه)، بی‌جا: بی‌نا.
یزدی طباطبایی، سیدمحمد‌کاظم (1415 ق)، سؤال و جواب (للسید یزدی)، تهران: مرکز النشر العلوم الإسلامی.
 
Jane Dammen McAuliffe (2001- 2006), Encyclopedia of the Quran, Leiden: Brill