نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار زبان و ادبیات عربی، عضو هیئت علمی دانشگاه پیام نور. صندوق پستی،4697 19395، تهران، ایران

2 استادیار زبان و ادبیات عربی، عضو هیئت علمی دانشگاه پیام نور. صندوق پستی، 4697، 19395، تهران، ایران.

3 دانش آموخته کارشناسی ارشد دانشگاه پیام نور. صندوق پستی، 4697، 19395، تهران، ایران

چکیده

نقد و بررسی آثاری که به گونه‌های خاص انواع ادبی پرداخته و در میان اهل زبان مقبولیت بسیاری یافته‌اند از ارزش بالایی برخوردار است. در ‌این میان بررسی و نقد آثاری چون مجمع‌الأمثال ابوالفضل میدانی که در دوره‌های آغازین ادبیات عربی تدوین شده، قابل توجه می‌باشد؛ چه آنکه با هدف جلوگیری از تحریف و نابودی میراث ارزشمند ضرب‌المثل و تبیین آن گردآوری شده است. در این راستا پژوهش حاضر بر آن است تا در قالب نقد ساختاری و با شیوه‌ای توصیفی – تحلیلی، شناخت عمیق‌تر و علمی‌تری از این اثر ارائه دهد. نتایج پژوهش از وجود طرحی منسجم در چارچوب‌بندی ساختار درونی و متناسب با موضوع، حکایت دارد. همچنین شرح و تبیین ضرب‌المثل‌ها با استفاده از شواهد قرآنی، اشعار، روایت، داستان و معاجم لغوی، گویای قوت جنبه‌ی علمی و استنادی کتاب می‌باشد و بیانگر تألیفی مبتنی بر تخصص زبانی در متناسب ساختن آن با تنوع سلایق مخاطبان است که با بهره‌گیری از بن‌مایه‌های زبانی و فرهنگی نقش قابل توجهی در استحکام میراث زبانی، تاریخی و فرهنگی قوم عرب ایفا نموده است. علیرغم این امتیازات، کاستی‌هایی همچون: وجود ابهام در شرح برخی ضرب‌المثل‌ها و تکرار مکررات، اهتمام به تحقیق و تعلیقی علمی متناسب با تحولات زبانی بر چنین اثری را ضروری می‌سازد.
 

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

The Structural Critique on the Book "Mjm'a Al'amthal"

نویسندگان [English]

  • leila jamshidi 1
  • Isa Zare Darniani 2
  • Khadije Hasanpoor 3

1 Assistant Professor in Arabic Language and Literature, Payame Noor University, Tehran, Iran

2 Assistant Professor in Arabic Language and Literature, Payame Noor University, Tehran, Iran

3 M.Sc. Payame Noor University, Tehran, Iran

چکیده [English]

Criticism and study of literary works, especially those that deal with specific types of literary types and have gained a lot of acceptability among linguists, is of great value. In the meantime, reviewing and criticizing valuable works such as "Mjm'a Al'amthal" Book by Abolfazl Meydani, which was written in the early periods of compiling Arabic literature, to prevent the change, distortion, and destruction of the valuable heritage of proverbs, to collect, describe and explaining such language becomes double. In this regard, the present study intends to provide a more profound and scientific knowledge of this valuable work in structural critique and the descriptive-analytical method. Existence of a coherent plan in arranging this work and paying attention to the expertise and scientific and linguistic ability of the author in framing the internal structure, selection, description, and explanation of proverbs using Quranic evidence, poems, narrations, stories, lexical dictionaries, show the strength of the scientific and citation aspect of the book and a unique style and awareness in arranging the book following the diversity of tastes of the audience and it has justified ignorance of some shortcomings of this work. It has made it a unique work among its peers using its linguistic and cultural backgrounds in strengthening the linguistic, historical, and cultural heritage of the Arab people.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Arabic Language
  • Critique
  • Literature
  • Proverbs
  • Structure
قرآن کریم
ابن‌الأنباری، عبدالرحمن بن محمد ( 1985)، نزهة الأدباء، المحقق ابراهیم سامرائی، الأردن: مکتبة المنار.
إبن ندیم، مجمد بن إسحاق ( 1998)، الفهرست، ترجمه محمدرضا تجدد، تهران: چاپخانه بانک بازرگانی ایران.
حموی، یاقوت (بی‌تا)، معجم‌الأدباء ارشادالأریب الی معرفة‌الأدیب، ج 2، اصفهان: مؤسسۀ تحقیقات و نشر معارف اهل‌البیت.
دهخدا، علی اکبر (1377) أمثال‌وحکم، تهران: دانشگاه تهران.
الراغب الأصفهانی، ابوالقاسم الحسین بن محمد (1412 )، المفردات فی غریب القرآن، المحقق صفوان عدوان الداودی، بیروت: دارالقلم.
الزرکلی، خیرالدین (بی‌تا)، الأعلام، بیروت: دارالعلم للملایین.
سالاروند، غلامعلی (1377) ترجمه و تحقیق بخشی از کتاب مجمع‌الأمثال میدانی (از مثل شماره 1 تا مثل شماره 427)، پایان نامه کارشناسی ارشد، آبادان: گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه آزاد اسلامی.
سبزیان پور، وحید و هدیه جهانی ( 1393)، « بررسی وام واژه های فارسی امثال مولد در مجمع الأمثال میدانی »، نشریه ادبیات تطبیقی، س6، ش 10.
سبزیان پور، وحید و هدیه جهانی ( 1395)، « داستان های امثال در امثال مولد»، فصلنامه فرهتگ و ادبیات عامه، س 4، ش 10.
الشافعی، أحمد بن إبراهیم (1948)، وفیات‌الأعیان، ترجمۀ محمد محیی‌الدین عبدالحمید، ج1، القاهرة: مکتبة‌النهضة‌العربیة.
شاهد، امیر (1379)، ضرب‌المثل های رایج در زبان عربی، اصفهان: جهاد دانشگاهی.
شکورزاده. ابراهیم (1377)، ده هزار ضرب‌المثل فارسی و بیست‌وپنج هزار معادل آن‌ها، مشهد: آستان قدس رضوی.
صینی، محمود اسماعیل، و ناصف مصطفی عبدالعزیز، و سلیمان مصطفی احمد (1992)، معجم الأمثال العربیة، بیروت: مکتبة لبنان.
طبری، محمد بن جریر (1394)، تاریخ طبری تاریخ الرسل و الملوک، ترجمه ابوالقاسم پاینده، ج2، تهران: اساطیر.
الفاخوری، حنا (1985)، الجامع فی تاریخ الأدب العربی، الأدب القدیم، بیروت: دارالجیل.
فروخ، عمر ( 1989)، تاریخ الأدب العربی من مطلع القرن الخامس الهجری إلی الفتح العثمانی، بیروت: دارالعلم للملایین.
القفطی، جمال الدین أبوالحسن علی بن یوسف (1982)، أنباه الرواة علی أنباه النحاة، المحقق: محمد أبوالفضل ابراهیم، ج1، القاهرة: دارالفکر العربی.
مدرس تبریزی، میرزا محمد علی (1374)، ریحانة‌الادب فی تراجم‌المعروفین بالکنیة واللقب، ج 6، تهران: انتشارات کتاب‌فروشی خیام.
موسوی بجنوردی، سید محمد کاظم (1367)، دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج 3، تهران: مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی.
المیدانی، أبوالفضل أحمد بن محمد بن (1996)، مجمع‌الأمثال، حققه ابوالفضل ابراهیم، بیروت: دارالجیل.