نوع مقاله : پژوهشی

نویسنده

استادیار باستان‏شناسی، عضو هیئت‏علمی دانشگاه لرستان، خرم‏آباد، ایران

چکیده

سیمره از شهرهای مهم غرب ایران در سده‏های آغازین اسلامی است که از اواخر دورة قاجار تاکنون از زوایایی مختلف موردمطالعه قرار گرفته است. نوشتار حاضر به بررسی و نقد یکی ا‏ز جدیدترین مقاله‏های منتشرشده دربارة این شهر می‏پردازد. این مقاله با عنوان «نگاهی به حیات اجتماعی شهر باستانی سیمره از شکل‏گیری تا فروپاشی» به‏قلم محسن سعادتی و حسین ناصری صومعه در مجلة پژوهش‏های باستان‏شناسی ایران شمارة 22، دورة نهم، پاییز 1398 منتشر شده است. ارزیابی نقادانة مقاله نشان می‏دهد که، باوجود نقاط قوتی که دارد، از نظر شکلی و محتوایی دارای کاستی‏ها و اشکالات جدی است. ایرادهای محتوایی مقاله از دو جنبه قابل‏طرح است: نخست رعایت‏نکردن اصول اولیة تحقیق و دیگری ایرادهای عدیدة علمی که باعث شده است مقاله فاقد تحلیل‏ها و نتایج سنجیده‏ای از موضوع موردبررسی باشد. باوجود جدیدبودن، مقاله هیچ یافتة نو و حرف تازه‏ای ندارد و مطالب آن تکرار گزارش‏های پژوهش‏گران پیشین دربارة شهر سیمره است. دربارة زمان و دلیل انقراض شهر (که پرسش اصلی مقاله و محور شکل‏گیری آن بوده است) اطلاعات جدیدی ارائه نشده است. زمان و دلیل مطرح‏شده برای انقراض شهر همان فرضیة اشتباهی است که در پژوهش‏های پیشین آمده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

A Critique on the Article “A Glance at the Social Lifetime of the Ancient City of Saymarreh from Formation to Collapse”

نویسنده [English]

  • Younes Yousofvand

Assistant Professor of Archaeology, Faculty Member of Lorestan University, Khorramabad, Iran

چکیده [English]

Saymarreh has been one of the important cities of western Iran in the early Islamic centuries. Saymarreh City has been investigated in different aspects by scholars from the Qajar era. The result of this research has been published in many books and articles. This document criticizes and reviews one of the newest articles in regard to Saymarreh City. This article has been written by Mohsen Saadati and Hossein Naseri Someah under the name “A Glance at the Social Lifetime of the Ancient City of Saymarreh from Formation to Collapse” that has been published in the Journal of Pazhohesh-ha-ye Bastanshenasi, Iran No. 22, fall 1398. A precise review and critical evaluation of this article show that despite its strengths, it has serious shortcomings and drawbacks in terms of form and content. Despite being new, the article has no new findings and it is a repetition of previous researchers' comments about the City of Saymarreh. The time and reason for the extinction of Saymarreh City in this article is the same false hypothesis that has been expressed in the previous research.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Archaeological Evidence
  • Critical Review
  • Historical Texts
  • Saymarreh
ابن‏اثیر، (1385)، الکامل فی التاریخ، بیروت: دارصادر.
احمدوند، عباس (1397)، دانش‏نامة جهان اسلام، ج 25، زیرنظر غلام‏علی حداد عادل، ذیل مدخل «سیمره»، تهران: بنیاد دایرة‏المعارف بزرگ اسلامی.
اسدی اُوجایی، سیدکمال و دیگران (1398)، «تحلیل پیچیدگی‏های اجتماعی ـ اقتصادی جوامع فلات مرکزی ایران در هزارة پنجم ق م برپایة فناوری سفال»، پژوهش‏های باستان‏شناسی ایران، س ۹، ش 20، ص 21-36.
اسماعیلی، مژگان و حسین علی‏بیگی (1393)، «جغرافیای تاریخی دو ایالت ساسانی ماسبذان و مهرجان‏قذق و چگونگی فتح آن‏ها به‏دست اعراب مسلمان»، مزدک‏نامه، ش ۶، ص 391-403.
اکبری، مرتضی (1394)، «بررسی و تحلیل جایگاه ایالات ماسبذان و مهرجان‏قذق (ایلام) در دورة خلافت عباسی»، فرهنگ ایلام، س 16، ش 46-47، ص 55-74.
ایزدپناه، حمید (1350)، آثار باستانی و تاریخی لرستان، ج ۱ و ۲، تهران: انجمن آثار ملی.
چریکف، نیل (1358)، سیاحت‏نامه، ترجمۀ آبکار مسیحی، به‏کوشش علی‏اصغر عمران، تهران: شرکت سهامی کتاب‏های جیبی.
حسین‏زاده ساداتی، جواد (1398)، «نقدی بر کتاب مقدمه‏ای بر ژنتیک باستان‏شناسی»، پژوهش‏نامة انتقادی متون و برنامه‏های علوم انسانی، س 19، ش ۴، ص 45-62.
حسینی، سیدهاشم، یونس یوسف‏وند، و فرشاد میری (1394)، «مطالعة تطبیقی نقوش گچ‏بری‏های مکشوفه از شهر تاریخی سیمره با نمونه‏های مسجد جامع نایین»، دوفصل‏نامة علمی ـ ترویجی پژوهش هنر، س ۵، ش 9، ص 71-85.
حموی، یاقوت ‏بن عبدالله (1376)، معجم‏البلدان، ج 3، بیروت.
خزرجی، ابودلف (1960)، الرسالة‏الثانیه، ترجمه و تعلیق از بولگاکف و أنس خالدوف، مسکو.
دومرگان، ژاک (1339)، جغرافیای غرب ایران، ترجمه و توضیح کاظم ودیعی، تبریز: چهر.
راولینسون، هنری (1336)، سفرنامۀ هنری راولینسون به لرستان ـ خوزستان و بختیاری، ترجمۀ سکندر امان‏الهی، لرستان: انجمن ادب و قلم.
عبدی، کامیار (1395)، «شیون بر یک کتاب؛ چگونه توهمِ دانش بر جامعة ما سیطره یافته است!»، باستان‏پژوهی، س 9، ش 18-19، ص 147-156.
علی‏بیگی، سجاد (1399)، «کوره‏های سفال‏گری، تولید تخصصی، محوطة صنعتی، جامعة خان‏سالار»، پژوهش‏نامة انتقادی متون و برنامه‏های علوم انسانی، س 20، ش 6، ص 243-272.
زارعی، محمدابراهیم و اکبر شریفی‏نیا (1398)، «بازشناسی و مکان‏یابی شهرهای سیمره، ابن‏هیبره، و هاشمیه (نقدی بر یک مکان‏یابی)»، دوفصل‏نامة سخن تاریخ، س 13، ش 29، ص 67-92.
زارعی، محمدابراهیم، پیمان منصوری، و سعید منصوری (1391)، «مکان‏یابی ایالت‏های ماسبذان و مهرجان‏قذق براساس متون دورة اسلامی و داده‏های باستان‏شناسی»، مزدک‏نامه، تهران: پروین استخری.
سعادتی، محسن (1394)، ویژگی‏های شهرسازی دوران تاریخی استان ایلام؛ مکانیزم گذر از دوران ساسانی به دوران اسلامی، پایان‏نامة کارشناسی ارشد، تهران: گروه باستان‏شناسی دانشگاه تهران.
سعادتی، محسن و حسین ناصری صومعه (1398)، «نگاهی به حیات اجتماعی شهر باستانی سیمره از شکل‏گیری تا فروپاشی»، مجلة پژوهش‏های باستان‏شناسی ایران، س 9، ش 22، ص 163-180.
شریفی‏نیا، اکبر و طبیه شاکرمی (1396)، باستان‏شناسی و تاریخ دره‏شهر (سیمره)، تهران: پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری.
عباسی، ایوب (1383)، «از مهرگان‏کدک تا سیمره؛ بررسی تحولات فرهنگی و اجتماعی ناحیة مهرگان‏کدک از ورود اسلام تا سال 350 ق»، فرهنگ ایلام، ش 18-1۹، ص 87 -93.
فریادیان، بهزاد (1388)، گزارش کاوش در شهر سیمره، تهران: آرشیو پژوهشکدۀ باستان‏شناسی (گزارش منتشرنشده).
فیضی، مهسا، نسیم فیضی، و یدالله حیدری باباکمال (1391)، «بررسی تأثیر جریان‏های فرهنگی حاکم بر شکل‏گیری نقوش سفال‏های صدر اسلام سیمره، نمونة موردی: سفال بدون لعاب»، پژوهش‏های باستان‏شناسی ایران، س ۲، ش 2، ص 131-152.
قره‏چانلو، حسین (1360)، «استان ایلام و عیلام؛ پژوهشی در جغرافیای تاریخی ماسبذان و مهرجان‏قذق»، مجلة مقالات و بررسی‏ها، دفتر 35-36، ص 31- 52.
قوچانی، عبدالله (1373)، «قلمرو حکومت ابونجم بدربن حسنویه با استناد بر سکه‏ها»، مجلة باستان‏شناسی و تاریخ، س 8، ش ۲، ص 46-65.
کام‏بخش‏فرد، سیف‏الله (1368)، دره‏شهر، مجموعه‏مقالات شهرهای ایران، ج 3، تهران: جهاد دانشگاهی، ص 34-65.
گراوند، مرتضی و محسن زینی‏وند (1392)، «پیش‏نهادی برای محل شهر ساسانی سیمره براساس متون تاریخی و مدارک باستان‏شناختی»، مجموعه‏مقالات همایش بین‏المللی باستان‏شناسان جوان، تهران: دانشگاه تهران، ص 473-484.
لباف‏خانیکی، میثم (1396)، «بررسی و نقد کتاب شهرهای ساسانی از منظر تاریخ و باستان‏شناسی»، پژوهش‏نامة انتقادی متون و برنامه‏های علوم انسانی، س 17، ش 4، ص 67-80.
لک‏پور، سیمین (1378)، «معرفی خانۀ اربابی»، در: مجموعه‏مقالات دومین کنگرۀ تاریخ معماری و شهرسازی ایران، ارگ بم، ج 1، به‏کوشش باقر آیت‏الله‏زاده، تهران: سازمان میراث فرهنگی کشور، ص 187-218.
لک‏پور، سیمین (1389)، کاوش‏ها و پژوهش‏های باستان‏شناسی دره‏شهر، تهران: پازینه.
مبینی، مهتاب، طیبه شاکرمی، و اکبر شریفی‏نیا (1396)، «بررسی تطبیقی تزیینات گچ‏بری مسجد سیمره با مسجد نه‏گنبد بلخ و سامرا از دورة عباسی»، نشریة هنرهای زیبا ـ هنرهای تجسمی، س 23، ش 1، ص 61-72.
مسعودی (1344)، مروج‏الذهب و معادن‏الجوهر، ج 2، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
مظاهری، خداکرم، محسن زینی‏وند، و بهرام کریمی (1393)، «زوال ولایت مهرجان‏قذق براساس متون تاریخی و داده‏های باستان‏شناسی»، مجلۀ پژوهش‏های ایران‏شناسی، س 4، ش 2، ص 85-102.
مقدسی، محمد بن احمد (1906)، احسن‏التقاسیم فی معرفة‏الاقالیم، لیدن: بریل.
همو، علی‏ بن حسین (1346)، التنبیه و الاشراف، لیدن: بریل.
یعقوبی (1343)، البلدان، ترجمة محمدابراهیم آیتی، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
یوسف‏وند، یونس (1389)، بررسی باستان‏شناختی شهرهای صدر اسلام در استان ایلام، پایان‏نامة کارشناسی ارشد، اردبیل: گروه باستان‏شناسیِ دانشگاه محقق اردبیلی.
یوسف‏وند، یونس و فرشاد کرم‏زاده (1399)، «شهر سیمره از شکل‏گیری تا انقراض؛ مطالعة عوامل مؤثر در مکان‏گزینی، گسترش، و انقراض شهر سیمره»، مجلة پژوهش‏های باستان‏شناسی ایران، س 10، ش 27، ص 151-172.
یوسف‏وند، یونس و فرشاد میری (1395)، «مطالعۀ تطبیقی گچ‏بری‏های مکشوفه از شهر تاریخی دره‏شهر با نمونه‏های مسجد جامع نایین»، فصل‏نامۀ علمی ـ پژوهشی نگره، ش 39، ص 35-45.
 
De Morgan, J. (1896), Recherches Archeologiques I, Paris: Ernest Leroux.
Kerman: Summary of Field-Seasons 2016-2017”, Archaeology, vol. 3, no. 4, pp. 93-106.
Mutin, B. and O. Garazhian (2019), “Iranian-French Archaeological Mission in Bam, Roberts, N. J. and S. G. Evans (2013), “The Gigantic Seymareh (Saidmarreh) Rock Avalanche, Zagros -Fold–Thrust Belt, Iran”, Journal of the Geological Society, London, vol. 170, pp. 685–700.
Schmidt, E. (1940), Flights over Ancient Cities of Iran, Chicago: The University of Chicago Press.
Schmidt, E., M. van Loon, and H. H. Curvers (1938), “The Holmes Expedition to Luristan”, Bulletin of the American-Institute for Iranian Art Archaeology, vol. V, pp. 205-216.
Stein, S. A. (1940), Old Roudes of Western Iran, London.