باستان شناسی
رضا مهرآفرین؛ شاهین آریامنش
چکیده
یکی از نقش‌های خدابانوان که در آثار دورۀ اشکانی و ساسانی بسیار به‌کار رفته نقش «نیکه» است. این نقش در دورۀ اشکانی بر سکه‌ها و نقش‌برجسته‌های اشکانی به‌کار رفته است. دیدگاه‌های گوناگونی دربارۀ این نقش بیان شده است، چنان‌که برخی بر این باورند که اشکانیان با بهره‌بردن از شمایل‌نگاری یونانی ایزدان ایرانی را تجسم می‌بخشیدند ...
بیشتر
یکی از نقش‌های خدابانوان که در آثار دورۀ اشکانی و ساسانی بسیار به‌کار رفته نقش «نیکه» است. این نقش در دورۀ اشکانی بر سکه‌ها و نقش‌برجسته‌های اشکانی به‌کار رفته است. دیدگاه‌های گوناگونی دربارۀ این نقش بیان شده است، چنان‌که برخی بر این باورند که اشکانیان با بهره‌بردن از شمایل‌نگاری یونانی ایزدان ایرانی را تجسم می‌بخشیدند و خدابانو «نیکه» را بازتابی از ایزدبانو «اشی» یا ایزد «ونند» در سکههای اشکانی قلمداد کردهاند. بااینحال، پادشاهی چون بلاش یکم هنگامی که بر اریکۀ پادشاهی نشست، در باززندهسازی فرهنگ و آیینهای ایرانی تلاش بسیاری کرد و نیز کوشش او بر آن بود تا بازماندۀ گرایشهای یونانی را در ایران از میان ببرد. نگارندگان در این مقاله پیشینۀ این نقش را مطرح میکنند و سپس، دیدگاه‌های بیانشده دربارۀ آن را بررسی میکنند و به این برایند میرسند که نقش خدابانو نیکه در دورۀ اشکانی همسانِ ایزدبانو اشی یا ایزد ونند نبوده است. ازهمینرو، بلاش یکم با هدف ایرانیگرایی و کنارگذاشتن نقش و نمادهای انیرانی همراه با شور و شوق و تبوتاب ایرانخواهی در دربار همایونی و نیز درمیان خاندانهای بزرگ اشکانی نقش و نگارۀ خدابانو نیکه را نیز از سکههایش زدود.
