زبان و ادبیات فارسی
سیدعلی قاسم‌زاده
چکیده
از پرسش‌های بنیادین در عرصة ادبیات داستانی جدید در ایران میزان پیوند این حوزه با ادبیات کلاسیک فارسی است. اهمیت این پرسش زمانی آشکار می‌شود که در نظر داشته باشیم قاطبة منتقدان و محققان حوزة ادبیات داستانی رمان و داستان کوتاه را محصول هنری وارداتی (غربی) می‌دانند و بر این باورند که ورود و گسترش داستان‌نویسی جدید به ایران را بایست ...
بیشتر
از پرسش‌های بنیادین در عرصة ادبیات داستانی جدید در ایران میزان پیوند این حوزه با ادبیات کلاسیک فارسی است. اهمیت این پرسش زمانی آشکار می‌شود که در نظر داشته باشیم قاطبة منتقدان و محققان حوزة ادبیات داستانی رمان و داستان کوتاه را محصول هنری وارداتی (غربی) می‌دانند و بر این باورند که ورود و گسترش داستان‌نویسی جدید به ایران را بایست به همان نگرش هنری غرب و پدیده‌ای غیربومی معطوف دانست. روشن است در پرتو چنین نگرشی، انتظار بهره‌مندی و ارتباط داستان‌نویس ایرانی با گذشتة ادبی خود انتظاری شگفت و نابه‌جا می‌نماید. تألیف کتاب تأثیر ادبیات کلاسیک فارسی در داستان‌نویسی معاصر، نوشتة معصومه صادقی، پاسخی است در رد یا ایجاد تردید جدی درباب غربی‌بودن رمان و داستان جدید ایرانی که با تکیه بر سه رمان سووشون، جای خالی سلوچ، و آتش بدون دود می‌کوشد تا، ضمن رد نگاه غالب یادشده، اثرپذیری نویسندگان ایرانی را از سبک و زبان ادب کلاسیک فارسی آشکار سازد. جستار حاضر، با بازخوانی اثر یادشده به شیوة توصیفی ـ تحلیلی، به این نتیجه دست یافته است که باوجود تلاش ستودنی نویسنده در مقدمات و گردآوری اطلاعات قابل‌تأمل و بازنمایی بینامتنی رمان‌های برگزیده، برخی ایرادات اساسی و گزاره‌های موضوعی نامتوازن در تحلیل داده‌ها و تفسیر نهایی رمان‌ها دیده می‌شود. رویکرد مغالطه‌آمیز جزء‌و‌کل و غث‌وسمین ناشی از این نگرش بازنگری جدی در کتاب را ضروری می‌کند.
