روششناسی
سید محمدرضا حسینی بهشتی
چکیده
با بنیانگذاری نوین فلسفه و علم، مفهوم روش جایگاهی محوری در اندیشة عصر جدید پیدا کرد. آغازگران فلسفه و علم جدید بر آن بودند که راه خروج از شکاکیت برآمده از مناقشات پایانناپذیر بر سر کلیها و امکان شناخت عقلی فلسفی از طبیعت در تفکر مدرسی یافتن روشی است برای کشف، تبیین، و پیشبینی ساختارها، پدیدهها، و جریانهای پیچیدۀ طبیعت. ...
بیشتر
با بنیانگذاری نوین فلسفه و علم، مفهوم روش جایگاهی محوری در اندیشة عصر جدید پیدا کرد. آغازگران فلسفه و علم جدید بر آن بودند که راه خروج از شکاکیت برآمده از مناقشات پایانناپذیر بر سر کلیها و امکان شناخت عقلی فلسفی از طبیعت در تفکر مدرسی یافتن روشی است برای کشف، تبیین، و پیشبینی ساختارها، پدیدهها، و جریانهای پیچیدۀ طبیعت. بیکن، بهعنوان یکی از بانیان این اندیشه، در تلاش برای بهدستآوردن فهم جدیدی از روش، گذشته از جستوجوی تعاریف دقیق برای روش تجربی در علم طبیعت، از استعارههایی برای فهم و تبین روش بهره گرفته است که نقشی مهم در روشنساختن ابعاد تفکر او درباب علم جدید و روش دارند. بهکارگیری استعارهها در دورههای گذار از مفهوم تعریفشدهای که بهنظر میرسد دیگر تکافوی دلالتهای جدید را نمیکند به مفهوم آیندهای که هنوز بهتثبیت نرسیده است نقشی تعیینکننده در شناسایی دلالتهای مفاهیم درحال تطور دارد که استعارههای مربوط به روش نزد بیکن بهوجه بارزی نمایانگر آناند. مقالة حاضر بر آن است تا با تحلیل استعارۀ کشتی، سرنخ، و محکمه، که بیکن آنها را درخصوص روش بهکار برده است، این دلالتها را شناسایی و بهمدد آنها مفهوم روش در اندیشة علمی آغاز عصر جدید را بازیابی کند.