نگرش انسان‏شناختی فیشر به علم‌فناوری در دنیاهای جهان سیاسی قرن بیست‌ویکم

قاسمی, پروین

doi:10.30465/crtls.2024.36252.2235

نوع مقاله : پژوهشی

نویسنده

پروین قاسمی

استادیار انسان‏شناسی، گروه علوم اجتماعی، دانشکدۀ میراث فرهنگی، دانشگاه مازندران، بابلسر

https://doi.org/10.30465/crtls.2024.36252.2235

چکیده

در این نوشتار، موقعیت انسان‏شناسی در زمینۀ علم و فناوری موردپرسش قرار گرفته شده است. مایکل فیشر، از نظریه‏پردازان حوزۀ انسان‏شناسی به‌صورت عام و انسان‏شناسی علم و فناوری به‌صورت خاص، انسان‏شناسی علم و فناوری را در چهار تبارشناسی موردبحث قرار داده است. وی ضرورت مبرم توجه به این حوزه را فراتر از ادعاهای کلی چون ازخودبیگانگی بازار و نقدهای روشن‌فکرانه به مدرنیته تحت عنوان فناوری‏زدگی بیان می‏کند. این محقق انسان‏شناسی در تحلیل‏های خود درمورد ظهور جهان‏سیاسیِ‏ علم‏فناورانۀ قرن بیست‌ویکم از ایران به‌عنوان یکی از فعالان در عرصۀ علم‌‏فناورانه با اقتضائات خود نام می‏برد. اشاره به عناوین مراکز مطالعاتی و تحقیقاتی علم و فناوری در ایران و طرح موضوعات و میدان‏های پژوهش مدرن برای انسان‏شناسان ایرانی درجهت فهم عمیق تأثیرات این مراکز صنعت و نوآوری بر جامعه و جهان اهمیت دارد. ترجمۀ این دسته از آثارِ فیشر در دورۀ اخیر، باوجود نثر دشوار و جمله‏بندی‏های طولانی، نیازِ مبرمِ این شاخه از انسان‏شناسی در ایران است. آثار فیشر، به‌لحاظ هم جمله‏بندی و هم استفاده از اصطلاحات تخصصی علوم پایه و فنی، به مترجمانی از حوزۀ انسان‏شناسی علم و فناوری یا تیم‏های تخصصی متشکل از انسان‏شناس و فعالان حوزۀ فنی و علوم پایه به‌صورت مشارکتی نیاز دارد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

علوم اجتماعی

عنوان مقاله [English]

Anthropology of Technoscience of Michael Fisher to Cosmopolitical Technoscientific Worlds of the 21 st Century

نویسنده [English]

Parvin Ghasemi

Assistant Professor in Anthropology, Department of Social Sciences, Faculty of Cultural Heritage, University of Mazandaran, Babolsar, Iran

چکیده [English]

This article focuses on the article ‘Four Genealogies for a Recombinant Anthropology of Science and Technology’ by Michael Fisher, an American anthropologist and Iranologist, on the anthropology of science and technology from the 1930s to the present. He emphasizes the urgent need to pay attention to this area beyond public claims such as market alienation and the intellectual critique of modernity such as drowning in technology. In his analysis of the emergence of the techno-scientific worlds of the 21st century, the author repeatedly mentions Iran and its modern scientific and industrial centers after the Islamic Revolution of Iran until today. It is important to refer to the titles of science and technology study and research centers in Iran, to design modern research topics and fields for Iranian anthropologists in order to deeply understand the effects of these centers of industry and innovation on society and the world. The translation of Fisher's works in the recent period, despite the difficult prose and long sentences, is an urgent need of this branch of anthropology in Iran. Fisher's works, in terms of both phrasing and the use of specialized terms in basic and technical sciences, require translators from the field of anthropology of science and technology, or specialized teams consisting of anthropologists, technical technicians, and basic science specialists.

کلیدواژه‌ها [English]

Anthropology of Science and Technology
Tradition of Ethnography
Genealogy of Science and Technology
Reflection of Social Institutions
Translation of Humanities Texts

مراجع

لطیفیان، مازیار (1378)، «ابعاد جهانی انسان‏شناسی ایران: گفت‌وگویی با مایکل فیشر»، ترجمۀ جبار رحمانی، فصل‌نامۀ انسان‏شناسی جهاد دانشگاهی، ش 4.

فاضلی، محمد (1382)، «تحلیل انسان‏شناختی انقلاب ایران»، نشریۀ کتاب ماه علوم اجتماعی، پیاپی 75 و 76، 113-117.

فوکو، میشل (1377)، ایرانی‏ها چه رؤیایی در سر دارند، ترجمۀ حسین معصومی همدانی، تهران: هرمس.

فیشر، مایکل (1396)، انسان‏شناسی علم و تکنولوژی، ترجمۀ لیلا اردبیلی، تهران: پژوهشگاه مطالعات فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم، تحقیقات، و فناوری.

فیشر، مایکل و جورج مارکوس (1402)، انسان‏شناسی به‌مثابۀ نقد فرهنگی، ترجمۀ مهدی اکبری گلزار، تهران: اندیشۀ احسان.

قانعی‌راد، محمدامین، حمیدرضا فرتوکزاده، و محمدرضا آذرآئین (1397)، «تحلیل ناهم‌زمانی توسعۀ فناوری با رویکرد گفتمانی در حوزۀ بالادستی صنعت نفت جمهوری اسلامی ایران»، نشریۀ علمی ـ پژوهشی بهبود مدیریت، س 12، ش 1، پیاپی 39، 1-25، دست‌رسی در:

<http://www.ensani.ir/file/download/article/1611394970-10359-99-182.pdf>.

قانعی‏راد، محمدامین (1388)، «دوگانگی‏های فرهنگی تکنولوژی (رویکرد جامعه‏شناسی فرهنگی در تحلیل تکنولوژی)»، فصل‌نامۀ تحقیقات فرهنگی، س 8، ش 2، 107-145، دست‌رسی در:

<http://www.ensani.ir/file/download/article/20101004105022>.

قانعی‏راد، محمدامین، معصومه قاراخانی، و آیت‌الله میرزایی (1397)، «سیاست‏ انجمن‏های علمی در صیانت از اخلاق علم: تجربه‏های جهانی، تلاش‏های ملی»، مجلۀ مطالعات اجتماعی ایران، س 12، ش 2، 83-110، دست‌رسی در:

<http://www.ensani.ir/file/download/article/1559123404-9571-97-2-4.pdf>.

قمرتبریزی، شارون (1398)، جهان‏های هرمان‏کان: علم شهودی جنگ گرماهسته‏ای، تهران: دانشگاه عالی دفاع ملی.

موسوی درچه، سیدمسلم و دیگران (1397)، «ارائۀ چهارچوب توصیف گذار حوزه‏های فناورانه براساس رویکرد تحلیلی چندسطحی (مطالعۀ موردی: گذار انرژی‏های بادی و خورشیدی در ایران)»، نشریۀ علمی ـ پژوهشی بهبود مدیریت، س 12، ش 2، پیاپی 40، 141-171، دست‌رسی در:

<http://www.ensani.ir/file/download/article/1611395072-10359-99-193.pdf>.

مهرآیین، مصطفی و محمد فاضلی (1386)، «دیدگاه‏های مایکل فیشر دربارۀ انقلاب اسلامی ایران»، فصل‌نامۀ علمی ـ پژوهشی متین، پیاپی 34 و 35، 151-174، دست‌رسی در:

<http://www.matin.ri-khomeini.ac.ir/article_65308_8b1b200995e64e259989fd35868622bf.pdf>.

ودادهیر، ابوعلی و امیرحسین صالحی (1396)، «دلالت‏های فرهنگی تکنولوژی‏های ارتباطی اطلاعاتی هوشمند روی طبقۀ متوسط شهر تهران»، فصل‌نامۀ انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات، س 48، پیاپی 13، 13-34، دست‌رسی در:

<http://www.ensani.ir/file/download/article/1604470250-10323-99-223.pdf>.

Fischer, Michael M. J. (1973), Zoroastrian Iran Between Myth and Praxis, PHD Thesis, Chicago: University of Chicago Press.

Fischer, Michael M. J. (1980 b), Iran: From Religious Dispute to Revolution, Harvard University Press.

Fischer, Michael M. J. (1990), The Khuzistan Irrigation Development In The Social Impact of Development on Ethnic Minorities: Iran, Afghanistan, the Sudan, Brazil (with D. Maybury-Lewis,T. J. Barfield, J. Clay, R. Huntington, B. Pajackowski), Cambridge: CulturalSurvival.

Fischer, Michael M. J. (2000), “Calling the Future(s) with Ethnografics and Historiographic Legacy Disciplinesˮ, in: Doing Sience + Culture, Sharon Traweek and Roddey Reid (eds.), New York: Routlledge.

Fischer, Michael M. J. (2001), “Filmic Judgment and Cultural Critique: The Work of Art, Ethics, and Religi in Iranian Cinema”, in: Religion and Media, Hent de Vries and Samuel Weber (eds.), Stanford: Stanford University Press.

Fischer, Michael M. J. (2003), Emergent forms of life and the anthropological voice, Durham, North Carolina: Duke University Press.

Fischer, Michael M. J. (2004), Mute Dreams, Blind Owls, and Dispersed Knowledges: Persian Poesis in the Transnational Circuitry, Durham, NC: Duke University Press.

Fischer, Michael M. J. (2006), “Changing Palestine-Israel Ecologies: Narratives of Water, Land, Conflict and Political Economy, Then, Now and Life to Come”, Cultural Politics, vol. 2, no. 2, 159-191.

Fischer, Michael M. J. (2007), “Four Genealogies for a Recombinant Anthropology of Science and Technology, Cultural Anthropology”, vol. 22, no. 4, 539-615: <https://www.doi:10.1525/can.2007. 22.4.539>.

Fischer, Michael M. J. (2009), Anthropological futures, Durham, North Carolina: Duke University Press.

Ghamari-Tabrizi, Sharon (2001), Why Is Validation of Defense Military and Simulation So Hard to Do? Paper presented at the Society for the Social Studies of Science, Cambridge, Massachusettes.

Ghamari-Tabrizi, Sharon (2005), Worlds of Herman Kahn: The Intuitive Science of Thermonuclear War, Cambridge, MA: Harvard University Press.

Ghods, A. J. )2004), “Changing Ethics in Renal Transplanation: Presentation of Iran Model”, Transplantation Proceedings, vol. 36, no. 1, 11-13.

Hedayat, Sadegh (1967), The Blind Owl, D. P. Costello (trans.), London: J. Calder.

Lotfalian, Mazyar (2004), Islam, Technoscientific Identities, and the Culture of Curiosity, Lanham, MD: University Presses of America.

Nasr, S. Hossein (1964), Three Muslim Sages, Cambridge, MA: Harvard University Press.

Zargooshi, J. (2000), “Unconsummated Marriage: Clarification of Aetiology; Treatment with Intracorporeal Injection”, BJU Int, vol. 86, no. 1, 75-79: <https://www.doi: 10.1046/j.1464-410x. 2000.00727.x. PMID. 10886087>.

Zargooshi, J. (2000), “Penile fracture in Kermanshah, Iran: Report of 172 Cases”, Journal of Urology, vol. 164, no. 2, 364-366.

Zargooshi, J. (2001), “Iranian Kidney Donors: Motivations and Relations with Recipients”, Journal of Urology, vol. 165, no. 2, 386-392: <https://www.doi.10.1097/00005392-200102000-00008>.

Zargooshi, J. (2001), “Quality of Life of Iranian Kidney ‘Donors’ ”, Journal of Urology, vol. 166, no. 5, 1790-1799.

Zargooshi, J. (2008), “Male Sexual Dysfunction in Unconsummated Marriage: Long-Term Outcome in 417 Patients”, J Sex Med, vol. 5, no. 12, 2895-2903: <https://www.doi.10.1111/j.1743-6109.2008. 01004.x>.

Ziai, Hosein (1990), Knowledge and Illumination: A Study of Suhrawardi’s Hikmat al-Ishraq, Atlanta: Scholars Press.

پژوهش‌نامه انتقادی متون و برنامه‌های علوم انسانی

نگرش انسان‏شناختی فیشر به علم‌فناوری در دنیاهای جهان سیاسی قرن بیست‌ویکم

مراجع

مراجع

دوره 24، شماره 4 - شماره پیاپی 118
زمستان 1403
اسفند 1403
صفحه 107-133

نگرش انسان‏شناختی فیشر به علم‌فناوری در دنیاهای جهان سیاسی قرن بیست‌ویکم

مراجع

مراجع

دوره 24، شماره 4 - شماره پیاپی 118زمستان 1403اسفند 1403صفحه 107-133

دوره 24، شماره 4 - شماره پیاپی 118
زمستان 1403
اسفند 1403
صفحه 107-133