پژوهش‌نامه انتقادی متون و برنامه‌های علوم انسانی

طرح مفهوم «مدرنیتۀ بحران‌زده» بر پایه نقد و تفسیر کتاب مدرنیتۀ بازاندیشانه: سیاست، سنت و زیبایی‌شناسی در نظم اجتماعی مدرن

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

سلمان صادقی زاده 1
مختار نوری 2

1 استادیار جامعه شناسی سیاسی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران، ایران

2 استادیار گروه علوم سیاسی در دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران

https://doi.org/10.30465/crtls.2025.50481.2892
چکیده
«مدرنیتۀ بازاندیشانه» مفهومی نوپدید است که دلالت­های نظری مهمی به­همراه دارد. این مفهوم نخستین بار در اثری با عنوان «مدرنیته بازاندیشانه: سیاست، سنت و زیبایی­شناسی در نظم اجتماعی مدرن» به قلم آنتونی گیدنز، اولریش بک و اسکات لش مطرح شد. مقاله حاضر میکوشد تا از خلال نقد و تفسیر ایدۀ کانونی این اثر سویه­های پنهان مدرنیتۀ نوپدید را بررسی کند و نشان دهد چگونه ایدۀ ایجابی مدرنیتۀ بازاندیشانه میتواند ناظر بر پیدایش مفهومی سلبی و بحران­زده از مدرنیته باشد. این نوشتار در سه سطح توصیف، تحلیل و نظرورزی سامان یافته است: نخست و در سطح توصیفی عناصر اصلی تشکیل­دهندۀ «مدرنیتۀ بازاندیشانه» را معرفی میکنیم. دوم و در سطح تحلیلی میکوشیم تا به تعبیر لئو اشتراوس نظری به «بین­سطور» بیفکنیم و سویه­های پنهان این ایده را آشکار سازیم. در اینجا نشان خواهیم داد که در مفهوم­پردازی­های صورت­گرفته همواره دو سناریوی رقیب وجود دارد: سناریویی ایجابی و آرمانی و سناریویی سلبی و پادآرمانی. به نظر میرسد سناریوی نخست رویۀ آشکار و سناریوی دوم رویۀ پنهان این ایده است. در انتها و در مقام نظرورزی به طرح ایدۀ «مدرنیتۀ بحران­زده» خواهیم پرداخت و نشان میدهیم که چگونه در سایۀ تقویت روزافزون مدرنیسم، شاهد تضعیف فزانیده مدرنیته هستیم.

کلیدواژه‌ها

مدرنیتۀ بازاندیشانه
بازاندیشگی نهادی
مدرنیته
مدرنیسم
مدرنیتۀ بحران­زده

موضوعات

عنوان مقاله English

Proposing the Concept of "Crisis Modernity" Based on the Critique and Interpretation of the Book “Reflexive Modernization: Politics, Tradition and Aesthetics in the Modern Social Order”

نویسندگان English

Salman Sadeghizadeh 1
Mokhtar Nouri 2
1 Assistant Professor of Political Sociology at IHCS, Tehran, Iran
2 Assistant Professor of Political Science at Razi university, Kermanshah, Iran
چکیده English

“Reflexive modernity” is a new concept that has important theoretical implications. This concept was first introduced in a work titled “Reflexive Modernity: Politics, Tradition, and Aesthetics in the Modern Social Order” by Anthony Giddens, Ulrich Beck, and Scott Lash. This article attempts to examine the hidden aspects of the new modernity through a critique and interpretation of the central idea of ​​this work and to show how the positive idea of ​​reflexive modernity can be a precursor to the emergence of a negative and crisis-ridden concept of modernity. This article is organized at three levels of description, analysis, and reflection: first, at the descriptive level, we introduce the main elements that constitute “reflexive modernity.” Second, at the analytical level, we try to look at “between the lines,” in Leo Strauss’s terms, and reveal the hidden aspects of this idea. Here, we will show that in the conceptualizations made, there are always two competing scenarios: a positive and ideal scenario and a negative and anti-ideal scenario. The first scenario seems to be the overt and covert approach of this idea. Finally, as a reflection, we will discuss the idea of ​​“crisis-ridden modernity” and show how, in the shadow of the increasing strengthening of modernism, we are witnessing the increasing weakening of modernity.  

کلیدواژه‌ها English

Reflexive Modernity
Institutional Reflexivity
Modernity
Modernism
Crisis-Ridden Modernity
برمن، مارشال (1379) تجربه مدرنیته، ترجمه مراد فرهادپور.تهران: طرح‌نو.
بک، اولریش (1395)، جامعه‌شناسی کار: (دنیای شگفت‌انگیز کار در مدرنیته بازاراندیشانه). ترجمه آیت نباتی‌حصارلو و سعید صادقی‌جقه. تهران: نشر جامعه شناسان.
بک، اولریش (1397)، جامعۀ خطر، ترجمۀ رضا فاضل و مهدی فرهمندنژاد. تهران: نشر ثالث.
بک، اولریش (1402)، بازآفرینی سیاست: به سوی نظریه­ای از مدرنیتۀ بازاندیشانه؛ مدرنیته بازاندیشانه: سیاست، سنت و زیبایی­شناسی در نظم اجتماعی مدرن. ترجمه سلمان صادقی زاده. تهران: نشر ثالث.
بک، اولریش، آنتونی گیدنز و اسکات لش (1402). مدرنیته بازاندیشانه: سیاست، سنت و زیبایی­شناسی در نظم اجتماعی مدرن. ترجمه سلمان صادقی زاده. تهران: نشر ثالث.
تورن، آلن (1396)، پارادایم جدید، ترجمۀ سلمان صادقی­زاده. تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
تورن، آلن (1398)، برابری و تفاوت: آیا می­توانیم با هم زندگی کنیم؟، ترجمۀ سلمان صادقی­زاده. تهران: نشر ثالث.
تورن، آلن (1399)، دموکراسی چیست؟، ترجمۀ سلمان صادقی­زاده، تهران: نشر ثالث.
تورن، آلن (1400)، بازگشت کنشگر: نظریه اجتماعی در جامعه پساصنعتی. ترجمۀ سلمان صادقی زاده. نشر ثالث.
دکارت، رنه (1392)، تأملاتی درباره فلسفه اولی، ترجمه عبدالکریم رشیدیان؛ لارنس کهون، از مدرنیسم تا پست مدرنیسم، ویراستار: عبدالکریم رشیدیان. تهران: نشر نی.
ریتزر، جرج (1374)، نظریۀ جامعه­شناسی در دوران معاصر، ترجمۀ محسن ثلاثی، تهران: نشر علمی.
صادقی­زاده، سلمان (1399)، جامعه­شناسی گذار به سیاست سوژه در عصر جهانی­شدن؛ با نگاهی کوتاه به وضعیت ایران. فصلنامۀ جامعه­پژوهی فرهنگی، سال یازدهم. شمارۀ چهارم. زمستان 1399. 87-105.
صادقی­زاده، سلمان (1402)، مدرنیته بحران­زده؛ تضعیف فزاینده مدرنیته در سایه تقویت روزافزون مدرنیسم؛ مدرنیته بازاندیشانه: سیاست، سنت و زیبایی­شناسی در نظم اجتماعی مدرن. ترجمه سلمان صادقی زاده. تهران: نشر ثالث.
کانت، ایمانوئل (1392) در پاسخ به پرسش روشنگری چیست؟، ترجمه سیروس آرین پور؛ لارنس کهون، از مدرنیسم تا پست مدرنیسم، ویراستار: عبدالکریم رشیدیان. تهران: نشر نی.
کاستلز، مانوئل ‌(1394)، شبکه های خشم و امید: جنبشهای اجتماعی در عصر اینترنت. ترجمۀ مجتبی قلی پور. تهران: نشر مرکز.
گیدنز، آنتونی (1378)، تجدد و تشخص، ترجمۀ ناصر موفقیان. تهران: نشر نی.
گیدنز، آنتونی (1392)، پیامدهای مدرنیت، ترجمۀ محسن ثلاثی. تهران: نشر مرکز.
لش، اسکات (1383)، جامعه­شناسی پست­مدرنیسم. ترجمۀ حسن چاوشیان. تهران: نشر مرکز. 
لش، اسکات (1402)، بازاندیشگی و دوگانگی هایش؛ مدرنیته بازاندیشانه: سیاست، سنت و زیبایی­شناسی در نظم اجتماعی مدرن. ترجمه سلمان صادقی زاده. تهران: نشر ثالث.
نوری، مختار (۱۴۰۲)، تقریرهای رقیب درباره مدرنیته ایرانی: اعتراض و وفاداری، تهران: قصیده سرا.
نوری، مختار(۱۳۹۹)، سه تقریر رقیب درباره مدرنیته: خروج، اعتراض، وفاداری، تهران: قصیده‌سرا.
وبر، ماکس (1399)، اخلاق پروتستانی و روح سرمایه داری، ترجمه عبدالکریم رشیدیان و پریسا منوچهری کاشانی. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
 
منابع انگلیسی
Beck, Ulrich (1996) The Reinvention of Politics. Rethinking Modernity in the Global Social Order. Cambridge: Polity Press.
Beck, Ulrich (1992) Risk Society: Towards a New Modernity. London: Sage
Bauman, Z. (1991), Modernity and Ambivalence, Cambridge: Polity.
Inglehart, R. (2018). Cultural Evolution: People's Motivations are Changing, and Reshaping the World. Cambridge: Cambridge University Press.
Beck, Ulrich; Bonss, Wolfgang; Lau, Christoph (2003). "The Theory of Reflexive Modernization: Problematic, Hypotheses and Research Programme". Theory, Culture & Society. 20 (2): 1–33.
He, Chuanqi (2012). Modernization Science: The Principles and Methods of National Advancement. Berlin: Springer.
Delanty, Gerard (2011). "Modernity". In Ritzer, George; Ryan, J. Michael (eds.). The Concise Encyclopedia of Sociology. Chichester, England: Wiley-Blackwell.
Touraine, A. (1971). The Post-Industrial Society. Tomorrow's Social History: Classes, Conflicts and Culture in the Programmed Society. New York: Random House.
پژوهش‌نامه انتقادی متون و برنامه‌های علوم انسانی
دوره 25، شماره 2 - شماره پیاپی 120
تابستان 1404
تابستان 1404
صفحه 95-120

  • تاریخ دریافت 23 فروردین 1404
  • تاریخ بازنگری 26 خرداد 1404
  • تاریخ پذیرش 01 مرداد 1404

راهنمای نویسندگان

ارسال مقاله

داوران

تماس با ما