نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار پژوهشکده کودکان استثنایی

2 استادیار زبان‌شناسی، پژوهشگاه علوم انسانی

چکیده

ارزیابی کتاب‌‌های درسی و تحلیل محتوای آن‌‌ها در برنامه‌‌ریزی آموزشی اهمیت بسیاری دارد. هدف پژوهش حاضر تحلیل زبان‌‌شناختی متن کتاب زبان انگلیسی هفتم از منظر انواع فرایند (فعل) بر اساس چهارچوب فرانقش تجربی دستور نقش‌‌گرای نظام‌‌مند هلیدی و متیسون (2014) است. پژوهش حاضر از نوع توصیفی ـ تحلیلی است. به این ترتیب متن کتاب (شامل دستورالعمل تمرین‌‌، متن مکالمه، و درس‌‌) در قالب شش فرایند مادی، ذهنی، ارتباطی، رفتاری، بیانی، و وجودی طبقه‌‌بندی و الگوی کاربرد فرایندها ارائه می‌‌شود. برای مقایسة بهتر کل کتاب به چهار بخش (شامل دو درس، تمرین‌‌ها، و مرور) تقسیم می‌‌شود. نتایج نشان می‌‌دهد که از مجموع 509 فرایند مشاهده‌شده فرایند رابطه‌‌ای با 36 درصد رخداد پربسامدترین است. درصد رخداد سایر فرایندها عبارت‌اند از: مادی 27 درصد، رفتاری 19 درصد، بیانی 14 درصد، ذهنی 4 درصد، و وجودی کم‌تر از 1 درصد. درصد فرایند رابطه‌‌ای در بخش سوم و چهارم به طور چشم‌گیری کاهش می‌‌یابد. درصد رخداد فرایند مادی و رفتاری به‌ترتیب روندی افزایشی و کاهشی دارد. بیش‌ترین رخداد فرایند ذهنی در بخش چهارم است. در کل دانش‌‌آموزان با 60 نوع فعل گوناگون مواجه می‌‌شوند: مادی (35 فعل)، ذهنی (7 فعل)، رابطه‌‌ای (4 فعل)، رفتاری (6 فعل)، بیانی (7 فعل)، و وجودی (1 فعل).

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Text Analysis of Prospect 1 Based on Halliday’s Systemic Functional Grammar

نویسندگان [English]

  • Ahmad Ramezani 1
  • Atoosa Rostambeik Tafreshi 2

چکیده [English]

 
 Abstract
 
The present study is conducted to analyze Prospect 1 (7th grade) according to functional approach. So, different processes will be categorized and compared based on the experiential metafunction introduced in systemic functional grammar (Halliday and Matthissen, 2014). The research follows a descriptive-analytic method. The text of the book (instructions, conversations, and lessons) is classified into six process types including material, mental, relational, behavioral, verbal and existential. Then, the usage pattern of each will be demonstrated. For a better comparison the book is divided into four parts (each consisting of two lessons, exercises and the review). The results show that among 509 processes in the book, relational (36 %) is the most frequent one. The percentage frequencies of other processes are as follows: material (27%), behavioral (19%), verbal (14%), mental (4%), and existential (less than 1%). In the last two parts of the book, the percentage frequency of the relational process decreases. On the contrary, that of material process increases. The use of behavioral process is decreased to the end of the book while mental process reaches its highest occurrence in the last part of the book. In general, 60 different verbs (types) have been used in the book: material (35 verbs), mental (7 verbs), relational (4 verbs), behavioral (6 verbs), verbal (7 verbs), and existential (1 verb)

کلیدواژه‌ها [English]

  • Key words: Systemic Functional Grammar
  • Halliday
  • prospect 1
  • experiential metafunction
  • Processes
ابوالحسنی، زهرا و مریم میرمالک ثانی (1387). «بررسی کتاب‌‌های درسی دانشگاهی بر اساس نظریۀ نقش‌‌گرای نظام‌‌مند هلیدی و مقایسۀ آن با متون همسان غیر‌‌درسی معرفی یک پایان‌‌نامه»، سخن سمت، ش 20.
اعلایی، مریم و دیگران (1389). «بررسی تبادل معنا در کتاب‌‌های درسی علوم انسانی: در چهارچوب دستور نقش‌‌گرای نظام‌‌مند هلیدی از منظر فرانقش بینافردی (رویکردی نقش‌‌گرا)»، پژوهش زبان و ادبیات فارسی، ش 17.
پهلوان‌‌نژاد، محمدرضا و آرزو نجفی (1387). «اهمیت نقش ارتباطی زبان در جهت تکامل فرایند زبان‌‌آموزی در کودکان دبستانی»، فصل‌نامۀ نوآوری‌‌های آموزشی، ش 28، س 7.
تبریزمنش، معصومه (1385). «بررسی مجموعة فارسی بیاموزیم از منظر فرانقش تجربی بر اساس چهارچوب نظری دستور نقش‌‌گرای نظام‌‌مند هلیدی»، پایان‌‌نامۀ کارشناسی ارشد زبان‌‌شناسی همگانی، دانشگاه تهران.
خدیرشربیان، شهرام و دیگران (1392). انگلیسی پایۀ اول (هفتم) دورۀ متوسطه، تهران: شرکت چاپ و نشر کتاب‌‌های درسی ایران.
دبیر‌‌مقدم، محمد (1383). زبان‌‌شناسی نظری: پیدایش و تکوین دستور زایشی، (ویراست دوم)، تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌‌ها (سمت).
رضا‌‌خانی، فرشته (1385). «بررسی مجموعة فارسی بیاموزیم (آموزش زبان فارسی) از منظر فرانقش بینا‌‌فردی بر اساس چهارچوب نظری دستور نقش‌‌گرای نظام‌‌مند هلیدی»، پایان‌‌نامة کارشناسی ارشد زبان‌‌شناسی همگانی، دانشگاه شهید بهشتی.
عرب‌زوزنی، محمدعلی و محمدرضا پهلوان‌‌نژاد (1394). «بررسی آغازگر نشان‌‌دار و بی‌‌نشان در کتب زبان انگلیسی مقطع متوسطه در ایران بر اساس رویکرد نقش‌‌گرای نظام‌‌مند هلیدی»، دوماه‌نامۀ جستارهای زبانی، دورة ششم، پیاپی 24، ش 24.
غفاری‌‌مهر، مهرخ (1383). «بررسی دو مجموعه از کتاب‌‌های آموزش زبان فارسی از دیدگاه نظریة نقش‌‌گرای هلیدی»، پایان‌‌نامة کارشناسی ارشد زبان‌‌شناسی همگانی، دانشگاه تهران.
فهیم‌‌نیا، فرزین (1387). «توصیف و تحلیل نقش‌‌گرایانة آغاز‌‌گر از منظر رویکرد هلیدی در کتاب‌‌های فارسی و انشاهای دانش‌‌آموزان دبستان»، رسالۀ دکتری رشتة زبان‌‌شناسی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
نجفی، آزاده (1386). «بررسی توزیع فرایند‌‌های فرانقش تجربی زبان در کتاب بخوانیم پایه‌‌های اول تا پنجم دبستان»، پایان‌‌نامۀ کارشناسی ارشد زبان‌‌شناسی همگانی، دانشگاه فردوسی مشهد.
Achugar, Mariana and Cecilia Colombi (2008). ‘Systemic Functional Linguistic Explorations into the Longitudinal Study of the Advanced Capacities’, in The Longitudinal Study of Advanced Second Language Capacities, Lourdes Ortega and Heidi Byrnes (eds.), New York: Routledge.
Ansary, Hasan and Esmat Babaii (2005). ‘The Generic Integrity of Newspaper Editorials A Systemic Functional Perspective’, RELC Journal, 36 (3).
Butt, David et al. (2000). Using Functional Grammar: An Explorer’s Guide, Sydney: Macquarie University.
Colombi, Cecilia (2009). ‘A Systemic Functional Approach to Teaching Spanish for Heritage Speakers in the United States’, in Linguistics and Education, No. 20.
Fang, Zhihui (2005). ‘Scientific Literacy: A Systemic Functional Linguistics Perspective’, Science Education, 89 (2).
Guowen, Huang (2002). ‘A Metafunctional-experiential Analysis of Du Mu's Poem Qingming [J]’, Foreign Languages and Their Teaching, 5, 000.
Halliday, Michael (1994). An Introduction to Functional Grammar, New York: Edward Arnold.
Halliday, Michael and Christian Matthiessen (2004). An Introduction to Functional Grammar, New York: Edward Arnold.
Halliday, Michael and Christian Matthiessen (2014). An Introduction to Functional Grammar, New York: Routledge.
Ning, Gou (2008). ‘Systemic Functional Grammar and its Pedagogical Implications’, Sino-US English Teaching, 5 (10).
Young, Lynne and Claire Harrison (eds.) (2004). Systemic Functional Linguistics and Critical Discourse Analysis: Studies in Social Change, A&C Black.