نوع مقاله : پژوهشی

نویسنده

استاد زبان و ادبیات روسی، دانشکدۀ زبان‌ها و ادبیات خارجی دانشگاه تهران، ایران

چکیده

طلسم، موتیف دائمی فرهنگ جهانی است و با نشانه­ هایی از قبیل انگشتر، دستبند، گردنبند و یا اشکالی دیگر شناخته می ­شود که حاوی ورد و دعا و یا نشانی است. موضوع طلسم بخشی از ادبیات را هم پوشش می ­دهد و نویسندگان و شاعران جهان از جمله روسی نیز به آن در آثار خود پرداخته ­اند. الکساندر کوپرین، الکساندر پوشکین، میخائیل لرمانتف و آنّا آخماتِوا که هر یک به شیوه ­ای با دین و فرهنگ شرقی ارتباط داشته­ اند، طلسم در آثارشان دارای ویژگی­ های شرقی است و به طریقی با فرهنگ شرقی ارتباط دارد. در مقاله پس از مقدمه ­ای کوتاه دربارۀ ریشۀ واژه طلسم و اشاره به برخی آثار نویسندگان و شاعران روسی با موضوع طلسم، به سه شعر الکساندر پوشکین با نام ­های «در غار مخفی، در روز تعقیب و آزار»، «حافظم باش، طلسم من» و «طلسم» پرداخته می ­شود که شاعر در آن­ ها به این موضوع اشاره کرده است. طلسم در هر یک از این اشعار دارای قدرت خارق­ العاده است. متن اشعار الکساندر پوشکین با موتیف طلسم فاقد اشیائی مانندحلقه، انگشتر، دستبند، گردنبند هستند و محتوای اشعار برگرفته از دین و فرهنگ مشرق ­زمین است و با توجه به شرایط زندگی و تهدیدهایی که از طرف حکومت تزاری متوجه شاعر بوده، طلسم­ های او پناه­گاهی برای وی محسوب می ­شدند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Talisman and Its Influence on Russian Literary Works under the Influence of the East

نویسنده [English]

  • Marzieh Yahyapour

Professor of Russian Language and Literature, Faculty of Foreign Languages and Literature, University of Tehran, Iran

چکیده [English]

Talisman is a constant motif of global culture, recognized by symbols like ring, bracelet, necklace or things like these, which contain incantations, prays, or symbols. The subject of talisman also covers a part of literature, and writers and poets throughout the world, including the Russians, have used it in their works. Aleksandr Kuprin, Alexander Pushkin, Mikhail Lermontov and Anna Akhmatova, who have been in contact with eastern religions and cultures in some ways, brought talisman in their works with some eastern characteristics and relations with eastern cultures. In this study, after a short introduction about the root of the word “talisman”, and referring to the works of some Russian writers and poets with the subject of talisman, we take a look at three works of Alexander Pushkin: “In the Hidden Cave, on the Day of Following and Persecution”, “Be my Protector, my Talisman” and “The Talisman”, in which the poet has referred to this subject. In each of these poems, talisman has an extraordinary power. In Pushkin’s works containing talisman motif, there is no item like ring, bracelet or necklace, and the theme of his poems is derived from eastern religions and cultures, and given his life conditions and while Tsar government were constantly threatening him, the  talisman is a shelter for him. 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Quran
  • Alexander Pushkin
  • Talisman
  • The East
  • Being Influenced
قرآن حکیم و شرح آیات منتخب (1389)، ترجمه محمدمهدی فولادوند، تهران، انتشارات مرکز طبع و نشر قرآن جمهوری اسلامی ایران.
دهخدا علی­ اکبر (1385)، لغت­نامه، فرهنگ متوسط دهخدا زیر نظر دکتر سید جعفر شهیدی، دو جلدی، انتشارات دانشگاه تهران.
عزیزی­ فر امیرعباس (1392)، بررسی طلسم و طلسم ­گشایی در قصه ­های عامیانه فارسی، متن­ شناسی ادب فارسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی – دانشگاه اصفهان، سال چهل­ و­نهم، دورۀ جدید، سال پنجم، شماره 1، (پیاپی 17) بهار. 100-83.
عطار فریدالدین (1394)، منطق ­الطیر، داستان کبک، شرح: امیر نیک ­سرشت، قم، انتشارات نوید ظهور.
کریمی ­مطهر جان­ اله، یحیی ­پور مرضیه (1390)، الکساندر پوشکین و مشرق­ زمین، تهران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
معین محمد (1377)، فرهنگ فارسی شش جلدی، تهران، مؤسسۀ انتشارات امیرکبیر.
مولوی جلال­الدین محمد بلخی (1384)، نثر و شرح مثنوی شریف، دفتر پنجم نویسنده عبدالباقی گولپینارلی، ترجمه و توضیح توفیق ه. سبحانی، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
یحیی ­پور مرضیه (1392)، آنّا آخماتِوا و مشرق ­زمین، تهران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی و انجمن ایرانی زبان و ادبیات روسی.
Даль В.И. (1863-1866). Толковый словарь живого великорусского языка: В 4 т. - СПб.
Лермонтов М. (1990). Сочинения в 2 т., т. 2, М., "Правда".
Лобикова Н.М. Пушкин и Восток (1974). М., "Наука".
Советский энциклопедический словарь (1987) М., "Советская энциклопедия".
Словарь русского языка в 4 т. (1984). Академия наук СССР, Институт русского языка, М., "Русский язык",.
Челышев Е.П. (1999). Пушкин и мир Востока./Пушкинские строки о Персии Д.И. Белкин, М., "Наука".
Шилис Рамунас (2008). Драгоценные камни в произведениях Александра Куприна, Acta humanitarica universitatis Saulensis. 253−260. http://vddb.library.lt (дата обращения: 1.3.15)