نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه گلستان

2 استادیار زبان و ادبیات‌فارسی‌دانشگاه گنبد کاووس

چکیده


نقد ادبی و زبان بایستۀ آن حتی به فرض حضور آن در ادبیات گذشتۀ ایران، سابقۀ چندانی ندارد چرا که زبانِ رایج و هنجار گفتمان پیشامدرن زبان مدح/هجو بوده است؛ نویسندگان و شاعران این دوره به تناوب گاه زبان مدح را به کار گرفته­اند، گاه نیز از زبان هجو استفاده کرده­اند. اما با فرا رسیدن مشروطیت و استقرار گفتمان مدرن، به تدریج زبان مدح/هجو جای خود را به زبان نقد داده، زبان نقد زبانِ هنجار گفتمان ادبی مدرن می­شود.
چرایی چنین تغییری را باید در تغییر گفتمان و پیش­فرض­های آن جست­وجو کرد؛ زبان مدح/هجو تنها در گفتمانی به زبان هنجار تبدیل می­شود که پیش­فرض آن نظامی سلسله­مراتبی (هرمی) باشد اما نقد ادبی و زبان نقد محصول گفتمان مدرن است؛ گفتمانی که پیش­فرض آن برابری است. تنها در چنین گفتمانی است که امکان تحقّق نقد ادبی و زبان آن وجود دارد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

In absence of literary criticism and it's language (A study on absence of literary criticism reason in premodern literary discource)

نویسندگان [English]

  • Issa Amankhani 1
  • Mona Alimadadi 2

چکیده [English]

Abstract
Literary criticism and it's necessery language doesn't have enough precedence in Persian literary history, becouase the popular language in premodern discourse was the "praise/ dispraise language". The writers and poets in this era usually used praise language and sometimes used dispraise language. But when parliamentary stablished in modern discourse, this language replaced by criticism language gradually and criticism language changed to usual language in modern discourse. The reason of this change must be researched in change of discourse and it's presupposithon. The praise/ dispraise language can be a usual language in a unequality structure, but criticism language is the result of a modern discourse that it's presupposithon is equality and just in this discourse the literary criticism  and it's language can be and raise.  

کلیدواژه‌ها [English]

  • Key words: Literary criticism. Criticism language. Praise/ dispraise language. Modern discourse. Premodern discourse. Unequality structure. Equality
آخوندزاده، میرزا فتحعلی(1355)، مقالات فارسی، به کوشش پروفسور حمید محمد زاده، ویراستۀ ح. صدیق، تهران، نگاه.
آدمیت، فریدون (1384)، امیرکبیر و ایران، تهران، خوارزمی.
آدمیت، فریدون (1387)، ایدئولوژی نهضت مشروطیت ایران، تهران، گستره.
آقاخان کرمانی (1385)، نامۀ باستان، به کوشش علی عبداللهی نیا، کرمان، مرکز کرمان شناسی.
آیدنلو، سجاد (1390)، دفتر خسروان، تهران، سخن.
اکبری، محمد علی (1384)، تبارشناسی هویت جدید ایرانی، تهران، علمی و فرهنگی.
انوری، علی بن محمد (1372)، دیوان، به اهتمام محمد تقی مدرس رضوی، تهران، علمی و فرهنگی.
باختین، میخاییل (1387)، تخیل مکالمه­ای، ترجمۀ رویا پورآذر، تهران، نی.
بشردوست، مجتبی (1390)، موج و مرجان: رویکردهای نقد ادبی در جهان جدید و سرگذشت نقد ادبی در ایران، تهران، سروش.
بهار، مهرداد (1386)، ادیان آسیایی، تهران، چشمه.
بهبهانی، ابوطالب (1389)، منهاج العلی، به کوشش حوریه سعیدی، تهران، مرکز پژوهشی میراث مکتوب.
پارسی نژاد، ایرج (1380)، روشنگران ایرانی و نقد ادبی، تهران، سخن.
پاینده، حسین (1385)، نقد ادبی و دموکراسی، تهران، نیلوفر.
خاقانی، افضل الدین بدیل (1368)، دیوان، به تصحیح ضیاءالدین سجادی، تهران، زوار.
دهخدا، علی اکبر (1387)، «طبیعت استبداد»، چاپ در رسایل مشروطیت، جلد دوم، به کوشش غلامحسین زرگری نژاد، تهران، موسسۀ تحقیقات و توسعۀ علوم انسانی.
دهقانی، محمد (1380)، پیشگامان نقد ادبی در ایران، تهران، سخن.
راوندی، مرتضی (1386)، تاریخ اجتماعی ایران: تاریخ فلسفه و سیر تکاملی علوم و افکار در ایران، جلد دهم، تهران، نگاه.
رستم­وندی، تقی (1388)، اندیشۀ ایرانشهری در عصر اسلامی، تهران، امیرکبیر.
رضا قلی میرزا (1361)، سفرنامه، به کوشش اصغر فرمانفرمایی قاجار، تهران، اساطیر.
رضایی راد، محمّد (1379)، مبانی اندیشۀ سیاسی در خرد مزدایی، تهران، طرح نو.
رندال، هرمن (1376)، سیر تکامل عقل نوین، ترجمۀ ابوالقاسم پاینده، جلد اول، تهران، علمی و فرهنگی.
زرین کوب، عبدالحسین (1380)، آشنایی با نقد ادبی، تهران، سخن.
ژوبر، آمده، مسافرت به ارمنستان و ایران، ترجمۀ محمود مصاحب، تهران، چهر،1347.
سعدی شیرازی، شیخ مصلح الدین (1381)، گلستان، تصحیح و توضیح غلامحسین یوسفی، تهران، خوارزمی.
سیف، احمد (1379)، پیش درآمدی بر استبداد سالاری در ایران، تهران، چشمه.
شفیعی کدکنی، محمدرضا (1389)، مفلس کیمیا فروش: نقد و تحلیل شعر انوری، تهران، سخن.
صفا، ذبیح الله (1369)، تاریخ ادبیات در ایران، جلد دوم، تهران، فردوس.
طباطبایی، جواد (1386)، تاملی دربارۀ ایران: نظریۀ حکومت قانون در ایران، تبریز، ستوده.
عبید زاکانی، عبیدالله (1384)، کلیات عبید، تصحیح و تحقیق پرویز اتابکی، تهران، زوار.
غزالی، محمد بن محمد (1361)، نصیحه الملوک، به تصحیح جلال همایی، تهران، بابک.
فتوحی، محمود (1385)، نقد ادبی در سبک هندی، تهران، سخن.
فردوسی، ابوالقاسم (1379)،شاهنامه، بر اساس چاپ مسکو، تهران، پیمان.
قاضی مرادی، حسن (1385)، استبداد در ایران، تهران، اختران.
قاضی مرادی، حسن (1391)، شوق گفت و گو و گستردگی فرهنگ تک گویی در میان ایرانیان، تهران، دات.
کاتوزیان، محمد علی (1386)، دولت و جامعه در ایران، تهران، مرکز.
کریمی حکاک، احمد (1384)، طلیعۀ تجدد در شعر فارسی، ترجمۀ مسعود جعفری، تهران، مروارید.
کورنر، اشتفان (1380)، فلسفۀ کانت، ترجمۀ عزت الله فولادوند، تهران، خوارزمی.
کوهن، توماس (1387)، ساختار انقلاب­های علمی، ترجمۀ عباس طاهری، تهران، قصه.
لوکاچ، جورج (1375)، جامعه شناسی رمان، ترجمۀ محمدجعفر پوینده، تهران، تجربه.
محبتی، مهدی (1388)، از معنا تا صورت، تهران، سخن.
مراغه­ای، زین­العابدین (1385)، سیاحت­نامۀ ابراهیم­بیک، به کوشش م. ع. سپانلو، تهران، آگه.
مرکیوز، ژوزه گیلیرمه (1389)، میشل فوکو، ترجمۀ نازی عظیما، تهران، کارنامه.
مگی، بریان (1377)، فلاسفۀ بزرگ، ترجمۀ عزت الله فولادوند، تهران، خوارزمی.
منوچهری دامغانی، احمد بن قوص (1390)، دیوان، به کوشش سید محمد دبیرسیاقی، تهران، زوار.
نصری، عبدالله (1386)، رویارویی با تجدد، جلد اول، تهران، علم.
نیکوبخت، ناصر (1380)، هجو در شعر فارسی، تهران، دانشگاه تهران.
واربرتون، نایجل (1386)، آثار کلاسیک فلسفه، ترجمۀ مسعود علیا، تهران، ققنوس.
وزین­پور، نادر(1374)، مدح داغ ننگ بر سیمای ادب فارسی، تهران، معین.
 
Bonevac, Daniel (2004), ” Kant's Copernican revolution”, The age of German Idealism(routledge Histort of Philosophy volume VI) editors Rabert Solomon and Kathleen M. Higgins. London and New York, routledg.
Foucault, Michel (2003)The order of things, London and new York, routledge.
Mills, sara (2003), Michel Foucault , London and new York, routledge.
Rouse, Joseph (2003)” Kuhn’s Philosophy of Scientific Practice”, Thomas Kuhn, Edited by Thomas Nickles, Cambridge University press.