نوع مقاله : پژوهشی

نویسنده

دانشیار گروه تاریخ دانشگاه رازی کرمانشاه

چکیده

اسلام متصوفان عنوان نوشتاری از نویسندۀ تونسی محمد طیب در حوزۀ تحقیقات تصوف و عرفان است. در این جستار، تلاش خواهد شد ضمن مطالعه، بررسی، و معرفی کتاب مذکور، این نوشتار ازلحاظ شکلی و محتوایی با نگرشی انتقادی ارزیابی و نقد و بررسی علمی شود. بنابراین، در این بررسی ضمن نقد ساختار کلی، شیوۀ طراحی، تنظیم، و چاپ اثر، اهداف و مبانی نظری و علمی پژوهش یادشده در مقدمه و متن و محتوای علمی، نتیجه، مستندات و منابع تحقیق مورد‌نقادی واقع ‌شده است. به‌علاوه نوع نگرۀ تحقیقاتی و روش‌شناسی مؤلف و منطق تحلیلی او در پردازش متن و ضعف‌های علمی و صوری اثر مذکور مورد بحث و بررسی محتوایی و شکلی قرار گرفته است. نگرۀ روش‌شناختی هرمنیوتیک از اسلام به‌منزلۀ اسلام صوفیانه، مسئلۀ غفلت از گسترۀ جغرافیایی تصوف و تنوع فکری جریان‌های صوفیانه و فقدان نگرش انتقادی و تبارشناختی در پی‌جویی سرچشمه‌های اندیشۀ صوفیانه و تصور واحد مؤلف از تصوف به‌‌مثابۀ شکلی از اسلام «اسلام صوفیانه» از مواردی محتوایی و روشی است که مورد‌نقادی قرار گرفته است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

A Critical Attitude to the Methodology and Analytical Logic of “The Islam of Sufis”

نویسنده [English]

  • Rohullah Bahrami

Associate Professor of History, Razi University, Kermanshah

چکیده [English]

The Islam of Sufis” is the title of a book authored by the Tunisian writer, Mohammad Tayeb, on the Tasawwuf  and Irfan. Our purpose is not only to introduce and scrutinize the book but also to revise and criticize its contents. Therefore, characteristics such as general structure, outline, adjustment, publication, introductory aims and theoretical themes, discussions, conclusions, and cited references are addressed. Moreover, the author’s methodological approach and his analytical logic or reasoning, along with drawbacks of the work, are discussed. Methodologically, the hermeneutic approach of Sufism Islam, lack of paying attention to the geographic extension of Tasawwuf and the variety of Sufism movements, lack of genealogical and critical attitude to the origins of Sufism thoughts, and taking the Tasawwuf as a kind of Islamic religion (Sufism Islam) are the most notable criticized issues.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Islam
  • Tasawwuf
  • the Islam of Sufis
  • Critique
  • Mohammad Tayeb
برتلس، یوگنی ادواردویچ (1376)، تصوف و ادبیات تصوف، ترجمۀ سیروس ایزدی، تهران: امیرکبیر.
حسنی رازی، سیدمرتضی‌ بن داعی (1313)، تبصرة العوام فی معرفة مقالات الأنام، تصحیح عباس اقبال، طهران: مطبعة مجلس.
رازی قزوینی، عبدالجلیل (1391)، بعض مثالب النواصب فی نقض تبض فضائح الروافض، تحقیق و ویرایش و تصحیح میرجلال‌الدین محدث ارموی، قم: کتاب‌خانۀ موزه و مرکز اسناد مجلس و سازمان چاپ و نشر مؤسسۀ علمی‌ ـ فرهنگی دارالحدیث.
زرین‌کوب، عبدالحسین (1379)، جست‌وجو در تصوف، تهران: امیرکبیر.
زرین‌کوب، عبدالحسین (1380)، دنبالۀ جست‌وجو در تصوف، تهران: امیرکبیر.
زرین‌کوب، عبدالحسین (1381)، ارزش میراث صوفیه، تهران: امیرکبیر.
زرین‌کوب، عبدالحسین (1388)، فرار از مدرسه، تهران: امیرکبیر.
شفیعی کدکنی، محمدرضا (1386)، قلندریه در تاریخ، تهران: سخن.
الشیبی، کامل مصطفی (1380)، تشیع و تصوف، تهران: امیرکبیر.
صفا، ذبیح‌الله (1354)، مقدمه‌‌ای بر تصوف، تهران: سیمرغ وابسته به امیرکبیر.
طیب، محمد (1392)، اسلام متصوفان، ترجمۀ کبری روشنفکر، تهران: کتاب توت و پژوهشکدۀ تاریخ اسلام.
عرب احمدی، بهرام (1391)، اسلام در شرق آفریقا، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشۀ اسلامی.
غنی، قاسم (1388)، تاریخ تصوف در اسلام، تهران: زوّار.
کوربن، هانری (1379)، انسان نورانی در تصوف ایرانی، ترجمۀ فرامرز جواهری‌نیا، تهران: گلبان.
مجتهدی، کریم (1388)، فلسفۀ تاریخ، تهران: سروش.
نفیسی، سعید (1343)، سرچشمه‌های تصوف، تهران: فروغی.
هالم، هاینس (2010)، الغنوصیۀ فی الاسلام، ترجمۀ رائد الباش، بیروت ـ لبنان: منشورات الجمل.
همایی، جلال‌‌الدین (1374)، تصوف در اسلام؛ نگاهی به عرفان شیخ ابوسعید ابوالخیر، تهران: مؤسسۀ نشر هما.
یثربی، یحیی (1367)، سیر تکاملی و اصول و مسائل عرفان و تصوف، تبریز: دانشگاه تبریز.