نوع مقاله : پژوهشی

نویسنده

دانشیار گروه تاریخ، دانشگاه خوارزمی

چکیده

نوشتار حاضر، با درنظرداشتن نسبت میان مفاهیم «تاریخ» و «تاریخ‌نگاری»، نقد بیرونی و درونی کتاب تاریخ‌نگاری فارسی، اثر جولی اسکات میثمی، را در دستور‌کار دارد. میثمی ازدیدگاه خویش و مسئله‌ای که در سیر تحول تاریخ‌نگاری فارسی طرح و تبیین کرده است، بینش تاریخ‌نگارانۀ مورخان عهد سامانی و غزنوی و سلجوقی را مطالعه و تفسیر می‌کند، اما نکته در این است که این پژوهش‌گر عرصۀ ادبیات و تاریخ تا چه‌اندازه توانسته است گفتمان تاریخ‌نگارانۀ دوران میانۀ ایران را درک کند و اثر وی چه افق جدیدی را در عرصۀ تاریخ‌نگاری گشوده است. نقد کتاب میثمی با رویکرد سلبی و ایجابی توأمان انجام شده و از هر حیث، مطلوب واحدی را در نظر دارد که همانا، پویایی بیش‌تر دانش تاریخ و شئون معرفتی آن است. بنابراین، ضمن معرفی اجمالی مطالب کتاب و تعیین جایگاه پژوهشی آن، به نقد مطالب آن مبادرت می‌کند. مسئله این است که میثمی در طراحی و انجام پژوهش خویش رویکرد روش‌مندی داشته است یا خیر و در‌صورتی‌که پاسخ مثبت است، تا چه‌اندازه به مبانی روشی و معرفتی پای‌بند بوده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Persian Historiography: A Critique of Julie Scoott Misaimi's Historiographical Approach

نویسنده [English]

  • Sayyed Abolfazl Razavi

Associate Professor, Department of History, Kharazmi University

چکیده [English]

The present paper, paying attention to the relation between «history» and «historiography» concepts, aims to review the internal and external features of the book "Persian Historiography to the End of the Twelfth Century" which is authored by Julie Scott Meisami. Meisami studies and interprets historiographical insights of historians of the Samanid and Ghaznavid and Seljuks era from her point of view, and subject which has been elaborated by her in process of evaluation of Persian historiography. But, the point is that how much this researcher of history and literature arena could perceive the historiographical discourse of Iran in middle age, and her book came up with new horizon in historiography arena. Meisami's book has been criticized with positive and negative approaches together and from all aspects follows dynamic of history science. Thus, besides introducing the book’s subjects and expressing the surveying position, the purpose is to criticize its subjects. The problem is to see whether Meisami has methodical approaches in drafting and surveying, and if the answer is positive, how much she was committed to methodological and epistemological bases.

کلیدواژه‌ها [English]

  • History
  • Historiography
  • Persian Historiography
  • Julie Scott Meisami
آشتیانی، منوچهر (1391)، جامعه‌شناسی تاریخی، تهران: انتشارات پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات تاریخی.
اشپولر، برتولد (1388)، «تکوین تاریخ‌نگاری در ایران»، در: مجموعه‌مقالات تاریخ‌نگاری در ایران، تهران: اساطیر.
بکار، عثمان (1381)، طبقه‌بندی علوم ازنظر حکمای مسلمان، ترجمۀ جواد قاسمی، مقدمۀ حسین نصر، مشهد: آستان قدس رضوی.
رضوی، ابوالفضل (1386 الف)، «تکوین تاریخ‌نگاری و وجه غالب رویکرد نظامی»، کتاب ماه تاریخ و جغرافیا، دورۀ جدید، ش 113.
رضوی، ابوالفضل (1386 ب)، «داده‌های حاصل از مصاحبه، تاریخ یا تاریخ‌نگاری»، در: مصاحبه در تاریخ شفاهی؛ مجموعه‌مقالات چهارمین نشست تخصصی و کارگاه آموزشی تاریخ شفاهی، تهران: سورۀ مهر.
رضوی، ابوالفضل (1386 ج)، «تاریخ‌نگاری اسلامی ـ ایرانی و جایگاه تاریخ‌نگاری جهانی»، کتاب ماه تاریخ و جغرافیا، دورۀ جدید، ش 114- 115.
رضوی، ابوالفضل (1388)، «جایگاه علم تاریخ در حکمت مشاء»، تاریخ اسلام، س 10، ش 38.
رضوی، ابوالفضل (1391)، فلسفۀ انتقادی تاریخ، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشۀ اسلامی.
روزنتال، فرانتس (1366)، تاریخ تاریخ‌نگاری در اسلام، ترجمۀ اسدالله آزاد، مشهد: آستان قدس رضوی.
سجادی، صادق (1360)، طبقه‌بندی علوم در تمدن اسلامی، تهران: بی‌نا.
عالم‌زاده، هادی و صادق سجادی (1375)، تاریخ‌نگاری در اسلام، تهران: سمت.
کالینگوود، آر. جی. (1385)، مفهوم کلی تاریخ، ترجمۀ علی‌اکبر مهدیان، تهران: نشر اختران.
میثمی، جولی اسکات (1391)، تاریخ‌نگاری فارسی؛ سامانیان، غزنویان و سلجوقیان، ترجمۀ محمد دهقانی، تهران: نشر ماهی.
نصر، حسین (1366)، علم در اسلام، تهران: سروش.
والدمن، مریلین (1375)، زمانه، زندگی و کارنامۀ بیهقی، ترجمۀ منصوره اتحادیه (نظام‌مافی)، تهران: نشر تاریخ ایران.
هگل، گ. و. ف. (1379)، عقل در تاریخ، ترجمۀ حمید عنایت، تهران: شفیعی.