نوع مقاله : پژوهشی

نویسنده

دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه کردستان

چکیده

ابهام در مقام مفهومی معرفتی ـ ارتباطی یکی از اساسی­‌ترین مفاهیم در حوزة خوانش متن است. این ویژگی از‌یک‌سو به‌دلیل ریشه‌داشتن در چند حوزه از دانش­‌ها و ازسوی‌دیگر به‌اقتضای زمانه، ژانر، سبک، و مواردی از این قبیل شکل‌های متنوعی دارد. به همین دلیل تحقیق و نوشتن در آن باب، به‌ویژه بدون محدودکردن دوره و ژانر، کاری دشوار است. این نوشتار در مقام نوعی فرانقد درصدد معرفی و نقد کتاب کارکرد ابهام در فرایند خوانش متن تألیف فروغ صهبا است. نویسندة کتاب با طرح این ادعا که به‌رغم نظریة مرگ مؤلف، ابهام موجود در داستان‌های مدرن و پسامدرن نشانة اقتدار غیرمستقیم نویسنده است، سعی کرده است انواع ابهام را در برخی از داستان‌های مذکور بررسی کند. کتاب مذکور ازمنظر میزان اطلاع­‌دهی درباب موضوعات، نیز تبیین صورت­‌های ابهام اثری خواندنی است، منتها افزون‌بر چند ایراد ساختاری هم‌چون عدم ذکر پیشینه، نارسایی در تعاریف و طبقه‌بندی­‌ها، و نیز پاره­ای گسست صوری و محتوایی، بر ادعایی بنا نهاده شده است که متناقض می‌نماید.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

The Ambiguities of an Ambiguity-Reading: A Critical Reading of The Function of Ambiguity in the Process of Reading

نویسنده [English]

  • Parsa Janbeh Saraie

Associate Professor of Persian Language and Literature, University of Kurdistan

چکیده [English]

As a communicative-epistemological concept, ambiguity is pivotal to any discussion of reading. Due to its roots in different fields of knowledge, as well as its dependence on age, genre, style, etc., ambiguity finds different embodiments in different circumstances. Therefore, it would be very difficult to discuss the concept without delimiting it to specific ages or genres. This paper is a meta-commentary on “The Function of Ambiguity in the Process of Reading Texts” by Forough Sahba. Via her analysis of some modernist and postmodernist narratives, Sahba has argued that despite the theory of the death of the author, modernist and postmodernist uses of ambiguity show the centrality of the author. The book is informative and especially helpful in defining different types of ambiguity. However, it has some shortcomings: it has no literature review; its classifications of ambiguity are not satisfying; and it has a few inconsistencies in its form and content. Moreover, it is based on a contradictory claim.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Ambiguity
  • Reading Texts
  • Persian Novel
  • Book Review
امامی، نصرالله (1390)، «خاستگاه هنری ابهام و گونههای آن»، فصلنامة نقد ادبی، س 4، ش 13.
آذر پیوند، حسین (1390)، «خاستگاه ابهام در فرایند ارتباط زبانی»، مجلة اندیشههای ادبی، ش 9.
آلستون، ویلیام پ. (1380)، فلسفۀ زبان، ترجمۀ نادر جهانگیری، مشهد: دانشگاه فردوسی.
بابک معین، مرتضی (1389)، زیباییشناسی نفی در آثار مالارمه، تهران: علم.
چایلدز، دونالد جی (1385)، «نقد نو»، دانشنامة نظریه­های ادبی معاصر، ایرنا ریما مکاریک، ترجمة مهران مهاجر و محمد نبوی، تهران: آگه.
داوری، نگار (1379)، «دلالت چندگانه، ابهام، و ایهام در زبان و ادبیات فارسی»، نامة فرهنگستان، ش 8.
رشیدیان، عبدالکریم (1393)، فرهنگ پسامدرن، تهران: نی.
رویل، نیکلاس (1388)، ژاک دریدا، ترجمة پویا ایمانی، تهران: مرکز.
زرقانی، سیدمهدی (1390)، بوطیقای کلاسیک: بررسی تحلیلیـ انتقادی نظریة شعر در منابع فلسفی، تهران: سخن.
سنت، ریچارد (1391)، اقتدار، ترجمۀ باقر پرهام، تهران: پردیس دانش.
شوا، یهو (1388)، «دموکراسی و رمان»، در: دموکراسی و هنر، تدوین آرتور ملرز و دیگران، ترجمۀ گروه شیراز زیرنظر شاپور جورکش، تهران: چشمه.
شوتس ایشل، رینر (1391)، مبانی جامعهشناسی ارتباطات، ترجمۀ کرامتاله راسخ، تهران: نی.
صفوی، کوروش (1384)، فرهنگ توصیفی معنیشناسی، تهران: فرهنگ معاصر.
صهبا، فروغ (1392)، کارکرد ابهام در فرایند خوانش متن، تهران: آگه.
فتوحی، محمود (1387)، «ارزش ادبی ابهام از دومعنایی تا چندلایگی معنا»، مجلۀ زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه تربیت معلم، ش 62، س 16.
کاسکو، بارت (1377)، تفکر فازی، ترجمۀ علی غفاری و دیگران، تهران: دانشگاه صنعتی خواجه نصیر.
کانتور، پل ا. (1388)، «در انتظار گودو و پایان تاریخ: پسامدرنیسم بهعنوان زیباییشناسی دموکراتیک»، در: دموکراسی و هنر، تدوین آرتور ملرز و دیگران، ترجمۀ گروه شیراز زیرنظر شاپور جورکش، تهران: چشمه.
کوری، گریگوری (1391)، روایتها و راویها، ترجمة محمد شهبا، تهران: مینوی خرد.
لاج، دیوید (1389)، «رمان پسامدرنیستی»، نظریههای رمان از رئالیسم تا پسامدرنیسم، ترجمۀ حسین پاینده، تهران: نیلوفر.
لوسی، نیل (1392)، فرهنگ واژگان دریدا، ترجمۀ مهدی پارسا و دیگران، تهران: رخداد نو.
لوئیس، بری (1383)، «پسامدرنیسم و ادبیات»، مدرنیسم و پسامدرنیسم در رمان، گزینش و ترجمۀ حسین پاینده، تهران: روزگار نو.
محسنیان راد، مهدی (1384)، ارتباطشناسی، تهران: سروش.
معدنی، میترا (1375)، «بررسی گونه­های ابهام در زبان فارسی»، مجلۀ زبانشناسی، س 13، ش 1 و 2، پیاپی 25 و 26.
مک هیل، برایان (1392)، داستان پسامدرنیستی، ترجمة علی معصومی، تهران: ققنوس.
نامور مطلق، بهمن (1388)، «عنوان‌شناسی آثار هنری و ادبی ایران»، (مطالعۀ نشانهشناختی عنوان هنری از قرن چهارم تا دوازدهم)، در: مجموعه‌مقالات چهارمین هماندیشی نشانهشناسی هنر به‌انضمام مقالات هماندیشی سینما، بهکوشش منیژه کنگرانی، تهران: فرهنگستان هنر.
وو، پتریشیا (1390)، فراداستان، ترجمة شهریار وقفیپور، تهران: چشمه.
ویلسون، دیدر و دان اسپربر (1391)، «شمایی ازنظریۀ ارتباط»، ترجمة هادیخوشنویس، نظریه­های ارتباط: مفاهیم انتقادی در مطالعات رسانه­ای، ج 2، سرویراستار انگلیسی پل کوبلی، سرویراستار فارسی سعیدرضا عاملی، تهران: پژوهشکدة مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
هوی، دیوید کوزنز (1385)، حلقة انتقادی: ادبیات، تاریخ، و هرمنوتیک فلسفی، ترجمۀ مراد فرهادپور، تهران: روشنگران و مطالعات زنان.