پژوهشی زبان و ادبیات فارسی
نقد و تحلیل تصحیح شبرنگ‌نامه داستان رستم و پسرِ دیو سپید

سجاد آیدنلو

دوره 18، شماره 2 ، اردیبهشت 1397، صفحه 1-29

چکیده
  شبرنگ‌‌نامه یکی از منظومه‌‌هایِ پهلوانیِ پس از شاهنامه است که به موضوعِ کین‌‌خواهیِ شبرنگ، پسر دیو سپید، از ایرانیان و نبردهای او با رستم و ایرانیان می‌‌پردازد. بااین‌که از شناسایی و معرفیِ این اثر حدودِ صدوبیست سال می‌‌گذرد، آگاهی‌‌ها و تحقیقاتِ موجود دربارۀ آن بسیار اندک است و متنِ مصحَّحِ آن نیز به‌‌تازگی منتشر شده است. ...  بیشتر

پژوهشی زبان و ادبیات فارسی
نقد و تحلیل کتاب روش تحقیق به زبان ساده

مراد اسماعیلی

دوره 18، شماره 2 ، اردیبهشت 1397، صفحه 31-45

چکیده
  بی‌شک، انتخاب روش مناسب و متناسب با تحقیق یکی از بنیادی‌‌ترین اصول پژوهش علمی محسوب می‌‌شود و آگاهی و آشنایی با این روش‌‌ها و رویکردها سبب شکل‌‌گیری پژوهش‌‌های ارزش‌مند و قابل اعتنایی خواهد شد. روش تحقیق به زبان ساده، نوشتة مریم صادقی، کتابی است که در آن سعی شده است تا روش تحقیق و اصول پایان‌‌نامه‌نویسی برای دانشجویان رشتة ...  بیشتر

پژوهشی زبان و ادبیات فارسی
رستاخیز کلمات: اثری در دفاع از فرمالیسم نقدی بر کتاب رستاخیز کلمات: درس‌گفتارهایی دربارۀ نظریۀ ادبی صورت‌گرایان روس

عیسی امن خانی

دوره 18، شماره 2 ، اردیبهشت 1397، صفحه 47-67

چکیده
  برخلاف سنت استادانی چون فروزان‌فر، همایی، زرین‌کوب، و ...، که عمدتاً به زندگی و اندیشۀ نویسنده/ شاعر می‌‌پرداختند، برخی از آثار شفیعی کدکنی خاص و متفاوت با این سنت است؛ چراکه جدای از محتوا و درون‌مایه به مسئلۀ فرم و شکل آثار ادبی نیز توجه داشته، گاه کتاب (موسیقی شعر) یا مقالاتی کاملاً شکل‌‌مدارانه (فرمالیستی) نوشته‌‌اند. رستاخیز ...  بیشتر

پژوهشی زبان و ادبیات فارسی
نقد و تحلیل کتاب روایت‌پژوهی درزمانی: سنجش روش‌های قصه‌گویی و داستان‌نویسی در فارسی

ابوالفضل حُرّی

دوره 18، شماره 2 ، اردیبهشت 1397، صفحه 69-90

چکیده
  این مقاله کتاب روایت‌پژوهی درزمانی: سنجش روش‌های قصه‌گویی و داستان‌نویسی در فارسی را از حیث شکل و محتوا مرور، بررسی، و نقد می‌کند. ابتدا، فصل‌های اصلی کتاب مرور می‌شوند و سپس، مطالب و موضوعات هر فصل در پرتو رویکردهای نقد و نظریۀ روایت‌شناسی جداگانه بررسی و تحلیل می‌شوند. نویسنده در فصل اول، بحث متالپسس را بررسی می‌کند، لیکن ...  بیشتر

پژوهشی زبان و ادبیات فارسی
تحلیل و نقد کتاب کارکرد ابهام در فرایند خوانش متن

مریم رامین‌نیا

دوره 18، شماره 2 ، اردیبهشت 1397، صفحه 91-112

چکیده
  کارکرد ابهام در فرایند خوانش متن تألیف فروغ صهبا، پیچیدگی‌ها و شگردهای روایی در مبهم‌ساختن داستان را بررسی کرده است. «ابهام» صنعتی است در نوشتار که بنا به مقتضیات نویسنده و متن، می‌تواند عنصری جوهری و ذاتی یا ترفند ادبی تلقی شود. به‌رغم تلاش نویسنده در ارائة شواهد بسیاری از شگردهای ابهام‌آفرینی در داستان مدرن، ایراداتی به ...  بیشتر

پژوهشی زبان و ادبیات فارسی
نقد و تحلیل ماهیت علمی پژوهش‌های ادبی براساس ارزیابی انتقادی کتاب‌های روش تحقیق در ادبیات فارسی

قدسیه رضوانیان؛ هاله کیانی بارفروشی

دوره 18، شماره 2 ، اردیبهشت 1397، صفحه 113-140

چکیده
  «روش تحقیق» از مهم‌ترین لازمه‌های یک پژوهش علمی است و کتاب‌هایی که در این زمینه به‌چاپ می‌رسند می‌توانند پژوهش‌گران را در آگاهی از روش‌های جدید و کاربردی پژوهش یاری کنند. رشتة دانشگاهیِ ادبیات فارسی یکی از رشته‌های علوم انسانی است و لزوم همگام‌شدن با تحولاتِ علوم انسانی در این رشته باید به‌طور جدی موردتوجه ‌‌قرار گیرد. ...  بیشتر

پژوهشی زبان و ادبیات فارسی
نقدها را بود آیا که عیاری گیرند گفت‌وگو دربارة آسیب‌شناسی وضعیت نقد کتاب

سیدمهدی زرقانی

دوره 18، شماره 2 ، اردیبهشت 1397، صفحه 141-154

چکیده
  مدتی بود که درصدد نوشتن یادداشتی دربارة وضعیت نقد ادبی در کشور عزیزمان بودم و باید از آقای عمارتی مقدم تشکر کنم که با نوشتن «بررسی و نقد رساله‌‌های شعری فلاسفة مسلمان از فن شعر ارسطو: ترجمه در زمانة عسرت» فرصت این کار را برایم فراهم کرد. منتها پیش از هرچیز عرض کنم که این نوشته بیش از آن‌که «پاسخ به نقد یک محقق جوان و مستعد» ...  بیشتر

پژوهشی زبان و ادبیات فارسی
«بایسته‌ها و شرایط کاربست واسازی دریدا» در نقد متون نقد و تحلیل کتاب واسازی متون آل احمد

سیدرضا شاکری

دوره 18، شماره 2 ، اردیبهشت 1397، صفحه 155-171

چکیده
  نویسنده در این مقاله می‌کوشد با ارائة تبیین درست و انضمامی‌تر از واسازی دریدا و الزام‌های معرفتی و روش‌شناختی آن، به نارسایی عمده‌ای در فضای نقد متون ادبی ایران اشاره کند و آن شتاب‌زدگی در کاربست نظریه‌‌ها و روش‌‌های جدید نقد ادبی اروپایی در ایران است. کتاب مجتبی گلستانی نیز در ذیل این نارسایی نقد شده است. بدین ترتیب، مقاله نشان ...  بیشتر

پژوهشی زبان و ادبیات فارسی
نقد کتاب بلاغت 1 (معانی)

علی رضا شعبانلو

دوره 18، شماره 2 ، اردیبهشت 1397، صفحه 173-189

چکیده
  علم معانی به بررسی روشهای کاربرد مؤثر زبان می‌پردازد و بلاغیون می‌کوشند تا با استخراج اصول مؤثر سخن گفتن، فن سخنوری را به دیگران بیاموزند و رمز و راز سخن بلیغ را دریابند. بنای کتب بلاغی فارسی دری، بر ترجمة کتب بلاغی عربی با درج چند نمونه فارسی نهاده شده‌است و از دیر باز به نقل همان چند مثال مکرّر و مستعمل گذشتگان اکتفا گردیده‌است ...  بیشتر

پژوهشی زبان و ادبیات فارسی
نقد و تحلیل کتاب زبان، بافت، و متن؛ جنبه هایی از زبان در چشم ‏اندازی اجتماعی ـ نشانه شناختی

سپیده عبدالکریمی

دوره 18، شماره 2 ، اردیبهشت 1397، صفحه 191-212

چکیده
  مقالة حاضر محصول نگاهی به کتابِ زبان، بافت، و متن؛ جنبه ‏هایی از زبان در چشم‏اندازی اجتماعیـ نشانه‏ شناختی است که طاهره ایشانی و مجتبی منشی‏زاده آن را به فارسی برگردان کرده‏اند. باتوجه‌به آن‏که رویکرد نقش‌گرایانه به مطالعات زبانی در مقایسه با رویکردهای صورت‌گرایانه و شناختی در ایران درصد کم‏تری از مطالعات و بحث‏های ...  بیشتر

پژوهشی زبان و ادبیات فارسی
نقدی بر شیوۀ تکامل‌گرایانۀ کتاب تاریخ ادبیات داستانی ایران

منا علی مددی

دوره 18، شماره 2 ، اردیبهشت 1397، صفحه 213-236

چکیده
  نویسندة کتاب تاریخ ادبیات داستانی ایران می‌‌کوشد به بررسی ادبیات داستانی ایران، به‌ویژه رمان و داستان کوتاه (تا سال 1332) بپردازد و با بررسی پیشینه و خاستگاه‌‌های آن‌ها (داستان‌‌های بلند عامیانه، سفرنامه، خاطره‌نویسی، حکایت‌‌ها، و ...) سیر تحول تاریخی آن‌ها را نشان دهد. هم‌چنین، نویسنده به انواع رمان (رمان تاریخی، رمان کارآگاهی، ...  بیشتر

پژوهشی زبان و ادبیات فارسی
تحلیل و نقد کتاب روایت سرّ دل‌بران بازجست زندگی و تجارب تاریخی مولانا در مثنوی

مصطفی گرجی

دوره 18، شماره 2 ، اردیبهشت 1397، صفحه 237-257

چکیده
  یکی از پژوهش‌های جدی و مهم در حوزة مولوی‌شناسی با تأکید بر مثنوی‌پژوهی در دهة اخیر کتاب روایت سرّ دل‌بران، با عنوان فرعی «بازجست زندگی و تجارب تاریخی مولانا در مثنوی»، به‌قلم قدرت‌الله طاهری است که به‌همّت نشر علمی (1392) چاپ و منتشر شده است. این کتاب شاید تنها کتابی باشد که به‌صورت مستقل و با تأکید بر سه پیش‌فرض سعی می‌کند ...  بیشتر

پژوهشی زبان و ادبیات فارسی
تحلیل انتقادی تصحیحات و چاپ‌های دیوان شمس تبریزی

رحمان مشتاق‌مهر

دوره 18، شماره 2 ، اردیبهشت 1397، صفحه 259-279

چکیده
  کلیات شمس قرن‌‌ها کتاب محبوب حلقه‌های سماع و اهل ذوق و عرفان و دوست‌دارانِ غزل ناب بوده است. نخستین چاپ انتقادی آن در سال‌های 1336- 1344 به‌تصحیح استاد فروزان‌فر منتشر شد. چاپ‌‌های بعدی، آشکار و پنهان، براساس همان چاپ صورت گرفته است؛ بعضی به‌اهتمام افراد و بعضی با مباشرت ناشر. درکنار این چاپ‌‌ها تنها چاپ قابل اعتنا چاپ دوجلدی استاد ...  بیشتر

پژوهشی زبان و ادبیات فارسی
نقدی بر کتاب سیر ناتورالیسم در ایران

فواد مولودی

دوره 18، شماره 2 ، اردیبهشت 1397، صفحه 281-303

چکیده
  در این مقاله، کتاب سیر ناتورالیسم در ایران اثر عبدالله حسن‎زادۀ میرعلی را معرفی و نقد کردیم. نخست، ویژگی‎های زبانی، نگارشی، و صوری کتاب را بررسی کردیم و اشتباهات نگارشی و کم‎دقتی‎های ویرایشی و بی‎توجهی به ظرافت‎های صوری را (از ضبط ناصحیح واژگان گرفته تا کاربرد اشتباه اصطلاحات تخصصی و ناهم‌خوانی عناوین با مطالب) نشان دادیم. ...  بیشتر

پژوهشی زبان و ادبیات فارسی
چنین کنند بزرگان: نقد و تحلیل کتاب شرح شوق

محمد یوسف نیری

دوره 18، شماره 2 ، اردیبهشت 1397، صفحه 305-323

چکیده
  مقالة حاضر نقدی است بر کتاب شرح شوق تألیف استاد سعید حمیدیان در پنج مجلد و 4397 صفحه در تجزیه و تحلیل غزلیات خواجه شمس‌الدین محمد حافظ شیرازی. در این مقاله ابتدا امتیازها و کاستی‌های ساختاری کتاب بررسی شده سپس امتیازها و کاستی‌های محتوایی آن موردبحث قرار گرفته است. در این ره‌گذر فصل‌هایی چون جهش معرفتی، آفاق زبانی ورود به متشابهات ...  بیشتر

پژوهشی زبان و ادبیات فارسی
نقد و تحلیل مجلدات هشتم، نهم، و دهم از تاریخ ادبیات کودکان ایران

رویا یدالهی شاه‌راه؛ محمد جواد مهدوی

دوره 18، شماره 2 ، اردیبهشت 1397، صفحه 325-348

چکیده
  در این مقاله، سه جلد آخر مجموعة تاریخ ادبیات کودکان ایران، تألیف محمدهادی محمدی و زهره قایینی، را در دو حوزة کلی ارزیابی کردیم: الف) مقدمات و زمینه‌های نظری، شامل: 1. نداشتن پیشینة کامل، 2. مشخص‌نبودن مبنای نظری و رویکرد نویسندگان در نوشتن تاریخ ادبیات و، به‌طور خاص، تاریخ ادبیات کودکان؛ ب) مسائل ساختاری و محتوایی، شامل: 1. نداشتن ساختار ...  بیشتر

پژوهشی زبان و ادبیات فارسی
ابهام‌های یک ابهام‌خوانی ادبی نقد کتاب کارکرد ابهام در فرایند خوانش متن

پارسا یعقوبی جنبه سرایی

دوره 18، شماره 2 ، اردیبهشت 1397، صفحه 349-371

چکیده
  ابهام در مقام مفهومی معرفتی ـ ارتباطی یکی از اساسی­‌ترین مفاهیم در حوزة خوانش متن است. این ویژگی از‌یک‌سو به‌دلیل ریشه‌داشتن در چند حوزه از دانش­‌ها و ازسوی‌دیگر به‌اقتضای زمانه، ژانر، سبک، و مواردی از این قبیل شکل‌های متنوعی دارد. به همین دلیل تحقیق و نوشتن در آن باب، به‌ویژه بدون محدودکردن دوره و ژانر، کاری دشوار است. این ...  بیشتر