پژوهشی
علوم سیاسی
مسعود اخوان کاظمی
دوره 18، شماره 6 ، شهریور 1397، صفحه 1-20
چکیده
تکرار و استمرار مداخلات نظامیان در سیاست در جوامع مختلف باعث شده است که بررسی و تحلیل روابط متقابل نیروهای مسلح و حکومت به یکی از موضوعات مهم در مطالعات جامعه‌شناسی سیاسی تبدیل شود. دخالت نظامیان در سیاست در اشکال و سطوح خفیف و آشکار آن پدیده‌ای عمومی است که تقریباً در همة کشورهای دنیا وجود دارد. این پدیده در ملایم‌ترین و گسترده‌ترین ...
بیشتر
تکرار و استمرار مداخلات نظامیان در سیاست در جوامع مختلف باعث شده است که بررسی و تحلیل روابط متقابل نیروهای مسلح و حکومت به یکی از موضوعات مهم در مطالعات جامعه‌شناسی سیاسی تبدیل شود. دخالت نظامیان در سیاست در اشکال و سطوح خفیف و آشکار آن پدیده‌ای عمومی است که تقریباً در همة کشورهای دنیا وجود دارد. این پدیده در ملایم‌ترین و گسترده‌ترین سطوح خود شامل اِعمال نفوذ بر سیاستمداران و فرایند تصمیمگیریهای سیاسی و سیاستگذاریها می‌شود و در بالاترین سطوح خود، درقالب دخالتهای سیاسی آشکار نظامیان و توسل به کودتا و حضور علنی آنها در رأس قدرت سیاسی مشاهده می‌شود. در نوشتار حاضر به نقد و بررسی کتاب نظامیان و سیاست به‌منزلة یکی از جدیدترین آثار ارائهشده در زبان فارسی در موضوع روابط متقابل سازمان نظامی و دولت پرداخته می‌شود و تلاش می‌شود با نگاهی تحلیلیـ انتقادی ضمن نقد این اثر جنبههای مختلف این مبحث و ابعاد مختلف آن موردواکاوی قرار گیرد.
پژوهشی
علوم سیاسی
مجید بهستانی؛ محمدرضا امیرزاده
دوره 18، شماره 6 ، شهریور 1397، صفحه 21-34
چکیده
اگرچه بعد از دورة مشروطه حال‌وهوای مدرنیزاسیون غربی، ازجمله سکولاریسم در ایران دمیدن گرفت، تا پیش از وقوع انقلاب اسلامی کم‌تر مسئلة اصلی روشن‌فکران در تمام ابعاد آن بود. این درحالی است که با تأسیس حکومت دینی عموم روشن‌فکران و صاحب‌نظران به‌تصریح یا به‌تلویح و اشاره مفهوم سکولاریسم و ملزمات آن را در جامعة دینی ایران موردپرسش ...
بیشتر
اگرچه بعد از دورة مشروطه حال‌وهوای مدرنیزاسیون غربی، ازجمله سکولاریسم در ایران دمیدن گرفت، تا پیش از وقوع انقلاب اسلامی کم‌تر مسئلة اصلی روشن‌فکران در تمام ابعاد آن بود. این درحالی است که با تأسیس حکومت دینی عموم روشن‌فکران و صاحب‌نظران به‌تصریح یا به‌تلویح و اشاره مفهوم سکولاریسم و ملزمات آن را در جامعة دینی ایران موردپرسش و چالش قرار دادند. تاآنجاکه برخی روشن‌فکران با نظریهپردازیِ برای پیوند جمهوری اسلامی با عقلانیت عرفی و مدرن امکان «سکولاریسم اسلامی» را مفهومسازی کردند. منصور میراحمدی با نگارش کتاب سکولاریسم اسلامی: نقدی بر دیدگاه روشن‌فکران مسلمان به آن میاندیشد که سعی ایشان برای پیوند اندیشة سیاسی اسلامی و سکولاریسم را ناتوان، ناقص، و ناهمساز با جریان کلی و اصلی جهان اسلام در حوزة نظر و عمل معرفی کند. در این مقاله بعد از معرفی ساختار و سازمان کتاب ایرادهای شکلی و محتوایی آن مطرح شده است.
پژوهشی
علوم سیاسی
حسین پوراحمدی میبدی؛ امیر عباسی خوشکار
دوره 18، شماره 6 ، شهریور 1397، صفحه 35-54
چکیده
کتاب جهان پساــ آمریکایی، نوشتة فرید زکریا، به مختصات تحولات در عرصة جهانی عمدتاً در حوزه‌های سیاسیــ اقتصادی می‌پردازد. نویسنده ظهور قدرت‌های اقتصادی چین، هند، و برزیل را جزو تغییرات مهم در ساختار نظام بین‌الملل می‌داند که عرصه را برای آمریکا تنگ‌تر کرده‌اند. این قدرت‌ها با استفاده از منابع داخلی در تعامل با محیط بیرونی، ضمن ...
بیشتر
کتاب جهان پساــ آمریکایی، نوشتة فرید زکریا، به مختصات تحولات در عرصة جهانی عمدتاً در حوزه‌های سیاسیــ اقتصادی می‌پردازد. نویسنده ظهور قدرت‌های اقتصادی چین، هند، و برزیل را جزو تغییرات مهم در ساختار نظام بین‌الملل می‌داند که عرصه را برای آمریکا تنگ‌تر کرده‌اند. این قدرت‌ها با استفاده از منابع داخلی در تعامل با محیط بیرونی، ضمن کسب قدرت اقتصادی، به امتیازخواهیهای سیاسی روی آوردهاند و قصد چشمپوشی از سهم خود را از کیک قدرت جهانی ندارند. زکریا به این پدیدة نوظهور «خیزش دیگران» می‌گوید. آمریکا در دورة پساجنگ سرد در مقایسه با رقبای راهبردی خود دچار افول نسبی شده است و راهحل زکریا برای بهبود نسبی وضعیت آمریکا در جهان پساــ آمریکایی رویآوردن این کشور به چندجانبهگرایی و پذیرش محدودیتهای ساختاری پیشروست. زکریا در این کتاب با ارائة شاخصهای قدرت مادی و غیرمادی مانند اقتصاد، دیپلماسی سیاسی، قدرت اقناعکنندگی، و قدرت نرم درپی بهرهگرفتن از شاخصهای کمّی و کیفی برای اثبات مدعای خود است.
پژوهشی
علوم سیاسی
مجید توسلی رکن‌آبادی؛ مختار نوری
دوره 18، شماره 6 ، شهریور 1397، صفحه 55-77
چکیده
هدف از نگارش مقالة حاضر نقد و بررسی کتاب نظریة عدالت، اثر جان راولز فیلسوف سیاسی معاصر است. تلاش شده است، ضمن معرفی اثر، بررسی انتقادی آن در دستورکار قرار گیرد. این‌که مسئلة اصلی راولز چیست و هدف این اثر و جایگاه آن در منابع موجود این حوزه به چه صورتی است از مهم‌ترین موضوعاتی هستند که موردبحث واقع شده‌اند. نویسندگان بر این باورند که ...
بیشتر
هدف از نگارش مقالة حاضر نقد و بررسی کتاب نظریة عدالت، اثر جان راولز فیلسوف سیاسی معاصر است. تلاش شده است، ضمن معرفی اثر، بررسی انتقادی آن در دستورکار قرار گیرد. این‌که مسئلة اصلی راولز چیست و هدف این اثر و جایگاه آن در منابع موجود این حوزه به چه صورتی است از مهم‌ترین موضوعاتی هستند که موردبحث واقع شده‌اند. نویسندگان بر این باورند که راولز در این اثر به غایتی چون «عدالت» پرداخته است که بهعلت اهمیت باید موردتجزیه و تحلیل علمی قرار گیرد. باوجوداین، مدعای اصلی راولز یعنی «عدالت بهمثابة انصاف» و اصول عدالتِ مُنتج از آن، موردنقد جدی برخی مکاتب فکری و اندیشمندان مطرح در فلسفة سیاسی معاصر قرار گرفته است. درمیان آنها، می‌توان به نقدهای لیبرتارینها، جماعتگرایان، و فمینیستهای معاصر اشاره کرد. عدالت استحقاقی نوزیک درمقابل عدالت توزیعی راولز، زمینه‌مندی جماعتگرایان در قیاس با جهان‌شمولی اصول عدالت، و نادیدهانگاری تفاوتها و مذکربودن نظریة عدالت راولز ازسوی فمینیستها سه دسته از نقدهایی است که در این مقاله موردتوجه قرار گرفتهاند. همچنین، اهمیت تبیین رابطة نگرش اسلامی با نظریة عدالت راولز موضوعی است که در پایان مقاله مطرح شده است.
پژوهشی
علوم سیاسی
سید محمدعلی حسینی‌زاده
دوره 18، شماره 6 ، شهریور 1397، صفحه 79-102
چکیده
کتاب زمینه‌های اجتماعی انقلاب ایران نوشتة حسین بشیریه و ترجمة علی اردستانی را انتشارات نگاه معاصر در 1393 ش منتشر کرد. در این کتاب، مؤلف با استفاده از مجموعه‌ای از نظریه‌ها و عمدتاً با گرایش مارکسیستی به بررسی علل، فرایند، و پی‌آمدهای انقلاب ایران پرداخته است. از ویژگی‌های قابل‌تأمل این کتاب طبقاتی‌دیدن منازعات سیاسی در ایران ...
بیشتر
کتاب زمینه‌های اجتماعی انقلاب ایران نوشتة حسین بشیریه و ترجمة علی اردستانی را انتشارات نگاه معاصر در 1393 ش منتشر کرد. در این کتاب، مؤلف با استفاده از مجموعه‌ای از نظریه‌ها و عمدتاً با گرایش مارکسیستی به بررسی علل، فرایند، و پی‌آمدهای انقلاب ایران پرداخته است. از ویژگی‌های قابل‌تأمل این کتاب طبقاتی‌دیدن منازعات سیاسی در ایران و پیوند ایدئولوژیها با طبقات و منافع طبقاتی است. در این مقاله، این کتاب ازمنظر روش، مبنای نظری، و داده‌های تاریخی نقد و بررسی شده است و درمجموع، به این نتیجه میرسد که باوجود کاربرد روشهای متنوع و استفاده از دادهها و مستندات گسترده، این کتاب نتوانسته است تبیین دقیق و جدیدی از پیروزی انقلاب اسلامی و پیدایش اسلام سیاسی و ماهیت دولت در جمهوری اسلامی ایران ارائه کند. در این مقاله علت این ناکامی در دلبستگی مؤلف به نظریه‌های مارکسیستی و تعمیم غیرنقادانة مفاهیم و نظریه‌های مدرن به جامعة ایران جستوجو می‌شود.
پژوهشی
علوم سیاسی
سید عقیل حسینی؛ سید اسماعیل مسعودی
دوره 18، شماره 6 ، شهریور 1397، صفحه 103-125
چکیده
فرضیة اصلی آمارتیا سن در کتاب توسعه یعنی آزادی این است که غلبه بر مشکلات توسعه مستلزم رسمیتبخشی به آزادی‌های فردی است. برطبق نگرش لیبرالیستی او، آزادی هم ابزار و هم هدف توسعه است. اساساً، توسعه ازدیدگاه سن همان فرایند گسترش آزادی‌های واقعی ازقبیل افزایش طول عمر و امید به زندگی، یعنی درواقع آزادی ادامۀ حیات و افزایش کیفیت زندگی ...
بیشتر
فرضیة اصلی آمارتیا سن در کتاب توسعه یعنی آزادی این است که غلبه بر مشکلات توسعه مستلزم رسمیتبخشی به آزادی‌های فردی است. برطبق نگرش لیبرالیستی او، آزادی هم ابزار و هم هدف توسعه است. اساساً، توسعه ازدیدگاه سن همان فرایند گسترش آزادی‌های واقعی ازقبیل افزایش طول عمر و امید به زندگی، یعنی درواقع آزادی ادامۀ حیات و افزایش کیفیت زندگی است. در نقد رویکرد توسعه یعنی آزادی سعی شد به نقدهایی ازقبیل سازگاری و انسجامنداشتن میان مؤلفههای اصلی توسعه ازدیدگاه سن ازقبیل تعارض عقلانیت ابزاری با آزادی، نقد رابطة دموکراسی با توسعه، نقد رویکرد او به جمعیت، و ... پرداخته شود. رویکرد سن ازآنجاکه هیچ الزام ارزشی ذاتی و ازپیشمعیّنی بهجز نفس آزادبودن ندارد، نتیجتاً، با نظامهای ارزشی ازجمله دین سازگار نیست. همچنین، رابطة ساختاری کلنگرانه و تاریخی افراد و دولتها با نظام جهانی در رویکرد سن مورداهتمام جدی قرار نگرفته است.
پژوهشی
علوم سیاسی
عباس خلجی
دوره 18، شماره 6 ، شهریور 1397، صفحه 127-144
چکیده
این مقاله با رویکرد تحلیلیــ انتقادی دربارة یک کتاب دانشگاهی به‌‌نگارش درآمده است. اثری جامعه‌شناسانه، که به‌منزلة یک متن کمک‌درسی برای آشنایی دانشجویان رشته‌های مختلف علوم اجتماعی و علوم سیاسی در ایران و جهان با سیر تحول جریان روشن‌فکری در ایران معاصر به‌رشتة تحریر درآمده است. بر این اساس، نگارندة مقاله ابعاد مختلف شکلی، روشی، ...
بیشتر
این مقاله با رویکرد تحلیلیــ انتقادی دربارة یک کتاب دانشگاهی به‌‌نگارش درآمده است. اثری جامعه‌شناسانه، که به‌منزلة یک متن کمک‌درسی برای آشنایی دانشجویان رشته‌های مختلف علوم اجتماعی و علوم سیاسی در ایران و جهان با سیر تحول جریان روشن‌فکری در ایران معاصر به‌رشتة تحریر درآمده است. بر این اساس، نگارندة مقاله ابعاد مختلف شکلی، روشی، نظری، و محتوای علمی کتاب را در بوتة نقد و محک به آزمون نهاده است تا میزان شایستگی آن به‌منزلة منبع درسی برای تدریس جامعه‌شناسی سیاسی ایران یا برای مطالعة عمومی علاقهمندان مشخص شود و البته عیار آن برای مخاطبان دانشگاهی روشن گردد. این کتاب از برخی ویژگی‌های درخور و مثبتی برخوردار است؛ باوجوداین، در ابعاد گوناگون شکلی، روشی، نظری، و علمی کاستیهایی دارد که میتواند در چاپهای بعدی برطرف گردد و متنی شایسته دراختیار دانشجویان قرار گیرد.
پژوهشی
علوم سیاسی
مقصود رنجبر
دوره 18، شماره 6 ، شهریور 1397، صفحه 145-167
چکیده
نویسنده در این کتاب سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران را برمبنای گفتمان‌های ضد‌قدرت از دهة 1330 ش به بعد با رویکرد فرهنگی و گفتمانی تبارشناسی می‌کند. هدف در این مقاله ارزیابی دیدگاه و نگرش فرهنگی به سیاست خارجی به‌طور عام و نگرش نویسنده به‌طور خاص است. سؤال اساسی این است که آیا نگرش فرهنگ‌محور توان نظری لازم را برای تبیین سیاست در ایران ...
بیشتر
نویسنده در این کتاب سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران را برمبنای گفتمان‌های ضد‌قدرت از دهة 1330 ش به بعد با رویکرد فرهنگی و گفتمانی تبارشناسی می‌کند. هدف در این مقاله ارزیابی دیدگاه و نگرش فرهنگی به سیاست خارجی به‌طور عام و نگرش نویسنده به‌طور خاص است. سؤال اساسی این است که آیا نگرش فرهنگ‌محور توان نظری لازم را برای تبیین سیاست در ایران درکل و سیاست خارجی ایران به‌طور خاص داراست یا خیر. فرضیة مقاله این است که نگرش فرهنگ‌محور دچار تقلیل‌گرایی است و به‌جای تمرکز بر نقش قدرت و ساختار، فرهنگ را به‌عنوان معلول به‌جای علت موردتوجه قرار می‌دهد. از این نظر، نقد کلی نگرش فرهنگ‌محور به سیاست خارجی و نقد دیدگاه نویسنده درباب سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران از محورهای عمدة این مقاله است. به‌لحاظ نظری و روشی، روش و نظریة تحلیل گفتمان باتوجه‌به نسبی‌گرایی آن در تحلیل سیاست خارجی چندان قابلیت و کارآیی ندارد. دیدگاه کلی نویسنده نیز باتوجه‌به نگاه تقلیل‌گرایانه به مقولة فرهنگ ایرانیان و نقش آن در شکل‌دادن سیاست خارجی ایران، نقد شده است. مفروض اساسی در این پژوهش این است که دیدگاه‌های عینی‌گرایانه برای تبیین سیاست خارجی ایران کارآیی بیش‌تری دارند. یافتة اساسی در این پژوهش ضرورت بازبینی در کاربست نظریه‌ای فرهنگ‌گرا در تبیین سیاست و سیاست خارجی است که در بسیاری از موارد کارآیی لازم را برای تبیین کامل واقعیت‌های سیاسی ندارند و نقش نهاد‌ها و ساختار را انکار می‌کنند یا نادیدهمی‌گیرند.
پژوهشی
علوم سیاسی
حمید سجادی؛ غلامعلی سلیمانی
دوره 18، شماره 6 ، شهریور 1397، صفحه 169-188
چکیده
حوزة سیاسی نوین در جوامع اسلامی بر بنیاد انبوهی از مقولات اساسی چون آزادی، مردم‌سالاری، و قانون‌گرایی استوار است که در متون سیاسی قدیم مسلمانان از مقولات نیندیشیده هستند. ازاین‌رو، پویایی فقه سیاسى در جامعة پیچیدة امروز مستلزم ورود روش‌مند و جدی آن در تبیین مسائل و موضوعات نوین در حوزة اجتماع و سیاست است. باوجوداین، ...
بیشتر
حوزة سیاسی نوین در جوامع اسلامی بر بنیاد انبوهی از مقولات اساسی چون آزادی، مردم‌سالاری، و قانون‌گرایی استوار است که در متون سیاسی قدیم مسلمانان از مقولات نیندیشیده هستند. ازاین‌رو، پویایی فقه سیاسى در جامعة پیچیدة امروز مستلزم ورود روش‌مند و جدی آن در تبیین مسائل و موضوعات نوین در حوزة اجتماع و سیاست است. باوجوداین، غالب آثار در حوزة فقه سیاسی همچنان بر تعریف کلاسیک سیاست و قدرت یعنی دولت و نقش و ویژگی‌های حاکم تمرکز یافته است. در این میان، کم‌تر اثری را می‌توان یافت که با محوریت نقش جامعه درصدد بازیابی سنت برآمده باشد و فقه و آموزههای فقهی را بررسی کرده باشد. کتاب وجوه فقهی نقش مردم در حکومت اثر سیدمحسن طباطباییفر تلاشی برای پرکردن این خلأ ارزیابی می‌شود. نویسنده بررسی نقش مردم را در حکومت درقالب دو رویکرد سنتی و نوگرا پیگیری می‌کند. باتوجه‌به اهمیت و حساسیت اینگونه آثار نقد و بررسی آن دوچندان اهمیت دارد. با این توضیح که اثر از جنبة پردازش موضوع، توأمان با برجستگیهایی که دارد، خلأها و نقصانهایی نیز دارد که درقالب نقد شکلی و محتوایی بررسی میشوند.
پژوهشی
علوم سیاسی
سلمان صادقی‌زاده؛ عبدالامیر نبوی
دوره 18، شماره 6 ، شهریور 1397، صفحه 189-211
چکیده
نیاز به امنیت پس از نیازهای فیزیولوژیک مهم‌ترین نیاز اساسی انسان برای حیات است که شانه‌به‌شانۀ دگردیسی در روندها و فرایندهای زندگی جمعی متحول شده است و ابعاد مختلفی یافته است. در دوران مدرن مفهوم بسیط یا به‌تعبیری پسامدرن دال شناور امنیت در بستر نظام دانش برآمده از گفتمان کلاسیک امنیت ملی مدلولی یافت که جامع اعضا و مانع اغیار نبود. ...
بیشتر
نیاز به امنیت پس از نیازهای فیزیولوژیک مهم‌ترین نیاز اساسی انسان برای حیات است که شانه‌به‌شانۀ دگردیسی در روندها و فرایندهای زندگی جمعی متحول شده است و ابعاد مختلفی یافته است. در دوران مدرن مفهوم بسیط یا به‌تعبیری پسامدرن دال شناور امنیت در بستر نظام دانش برآمده از گفتمان کلاسیک امنیت ملی مدلولی یافت که جامع اعضا و مانع اغیار نبود. نقیصهای که با صورتبندیای جدید از مفاهیم و ایجاد پیوند معنایی نوینی میان مقولة امنیت و عدالت ذیل نظام دانش برآمده از گفتمان امنیت جامعهای تاحدودی مرتفع گردید. درواقع، مفهوم امنیت ملی فقط در وضعیتی میتواند متضمن و منادی «امنیت پایدار/ security sustainable» باشد که موجد و مولد عدالت در تمامی سطوح اجتماعی باشد و با تقویت سرمایة اجتماعی اطمینان و آسودگی خاطر افراد و گروه‌های اجتماعی را به‌هم‌راه داشته باشد. این مهم مستلزم اتخاذ رویکردی جامعهمحور دربرابر رویکردی قدرتمحور است. امری که با تقدمبخشیدن به جامعة مدنی و تقویت نهادهای جامعهبنیاد و ابتنای روندهای سیاستسازی و سیاست‌گذاری بر ارزشهای اجتماعی و فرهنگی میسور و میسر خواهد بود.
پژوهشی
علوم سیاسی
علی عابدی رنانی
دوره 18، شماره 6 ، شهریور 1397، صفحه 213-234
چکیده
هدف از این مقاله تحلیل مناظره‌ای است که درقالب این کتاب بین میشل فوکو و ریمون آرون صورت گرفته است. بدین‌منظور، شرح مختصری بر دیدگاه‌های این دو متفکر ارائه می‌شود تا موضع نزاع در این مناظره روشن شود. محور اصلی گفت‌وگو اصل گسست و تداوم در دوره‌های مختلف تاریخی است. آرون از تفکیک صورت‌بندی‌های دانایی انتقاد می‌کند و از ارتباط و تعامل ...
بیشتر
هدف از این مقاله تحلیل مناظره‌ای است که درقالب این کتاب بین میشل فوکو و ریمون آرون صورت گرفته است. بدین‌منظور، شرح مختصری بر دیدگاه‌های این دو متفکر ارائه می‌شود تا موضع نزاع در این مناظره روشن شود. محور اصلی گفت‌وگو اصل گسست و تداوم در دوره‌های مختلف تاریخی است. آرون از تفکیک صورت‌بندی‌های دانایی انتقاد می‌کند و از ارتباط و تعامل بین آنها دفاع می‌کند. بهنظر او، تاریخ دارای تنوع و درعینحال تداوم است. دربرابر، فوکو در روش دیرینهشناسی خود درپی کشف تداوم میان وقایع و دورهها نیست، بلکه تلاش دارد گسستهایی را که موردغفلت واقع شده است نشان دهد. هرچند هردو متفکر گرایشهای ساختارگرایی دارند، اما دیدگاه هستیشناسی آنها موجب اختلافنظر بین آنها شده است. بهنظر آرون، برخلاف فوکو، جهان ساختارهای ثابتی دارد که درطول زمان و درخلال منظرهای متفاوت خود را ظاهر میسازد. از این منظر، آرون به ذهنی و نسبی‌گرایی وبری و پوچگرایی نیچهای انتقاد می‌کند.
پژوهشی
علوم سیاسی
محمد کمالی‌زاده
دوره 18، شماره 6 ، شهریور 1397، صفحه 235-253
چکیده
فرید زکریا در کتاب آیندة آزادی: اولویت لیبرالیسم بر دموکراسی برای حفظ آرمان آزادی و پیش‌برد آن در آینده دموکراسی کم‌تر و لیبرالیسم بیشتر را پیش‌نهاد می‌کند. او تأکید دارد که نقد «دموکراسی زیادی» به‌معنای تلاش برای بازگرداندن نظم کهن نیست، بلکه ضمن پاس‌داشت سنت دموکراسی در کشورهایمان باید به‌دنبال احیای دموکراسی لیبرال، ...
بیشتر
فرید زکریا در کتاب آیندة آزادی: اولویت لیبرالیسم بر دموکراسی برای حفظ آرمان آزادی و پیش‌برد آن در آینده دموکراسی کم‌تر و لیبرالیسم بیشتر را پیش‌نهاد می‌کند. او تأکید دارد که نقد «دموکراسی زیادی» به‌معنای تلاش برای بازگرداندن نظم کهن نیست، بلکه ضمن پاس‌داشت سنت دموکراسی در کشورهایمان باید به‌دنبال احیای دموکراسی لیبرال، آن‌گونه‌که مناسب قرن بیست‌ویکم است، باشیم. ازدیدگاه زکریا، برای رسیدن به آرمانی به‌نام آزادی انسان قدرت دولت که قدرت برتر در جامعه است باید تاحد امکان محدود شود. برای حفظ و پاسداری از این آزادی باید زمینه‌های رشد و توسعة نظام سرمایه‌داری فراهم شود و از بسط قدرت دولت در مناسبات بازار ممانعت به‌عمل آید. مهم‌ترین نقطة قوّت این کتاب تأکید وافر بر داده‌های موثق تاریخی و ابتنای تحلیل‌ها بر موقعیت‌های انضمامی است و مهم‌ترین نقاط ضعف آن گرفتارشدن نویسنده در دام نوعی مغالطة زمان‌پریشی برای اثبات فرضیة خود عنوان شده است. دیدگاه‌های زکریا در این کتاب، و البته دیگر آثار او، اگرچه کاملاً پذیرفتنی نیست و با انتقادات متعددی مواجه است، گزارش موجز و نسبتاً متقنی از روند ظهور و گسترش لیبرال‌دموکراسی با نگاهی به وضعیت آن در آینده ازطریق شناسایی پیش‌ران‌ها و فرصت‌ها و تهدیدات فراروی آن به مخاطب ارائه می‌دهد.
پژوهشی
علوم سیاسی
شروین مقیمی؛ یاشار جیرانی
دوره 18، شماره 6 ، شهریور 1397، صفحه 255-269
چکیده
در این مقاله کتاب جواد طباطبایی با عنوان تأملی در ترجمة متن‌های اندیشة سیاسی جدید: مورد شهریار ماکیاولی، موردبررسی قرار می‌گیرد. مدعای اصلی طباطبایی در این کتاب این است که دو عامل محوری در ترجمه‌های نادرست و غیرقابل اعتماد از متون فلسفة سیاسی عبارت‌اند از «لغت‌بازی» و «ناآگاهی» مترجم از مباحث جاری در حوزة فلسفة سیاسی. ...
بیشتر
در این مقاله کتاب جواد طباطبایی با عنوان تأملی در ترجمة متن‌های اندیشة سیاسی جدید: مورد شهریار ماکیاولی، موردبررسی قرار می‌گیرد. مدعای اصلی طباطبایی در این کتاب این است که دو عامل محوری در ترجمه‌های نادرست و غیرقابل اعتماد از متون فلسفة سیاسی عبارت‌اند از «لغت‌بازی» و «ناآگاهی» مترجم از مباحث جاری در حوزة فلسفة سیاسی. در این مقاله با وضوحبخشیدن به این مدعا و سنجش آن ازحیث وثاقت نشان خواهیم داد که مدعای طباطبایی در آسیبشناسیِ ترجمه‌های نادرست تااندازۀ زیادی قرین صحت است. بااینحال، بهنظر میرسد که برای تکمیل آن مدعا باید عامل دیگری را نیز درنظر گرفت و آن نقد دخل و تصرفهای مترجمانِ متون فلسفة سیاسی در آنها، بهواسطة اطمینانخاطرشان از درستیِ فهمی است که از متن به‌دست آوردهاند. درهمینباره، کوشش کردهایم تا نشان دهیم که نادیدهگرفتنِ این عامل مهم، حتی اگر ملاحظات دوگانة طباطبایی را مدنظر قرار دهیم، باز هم میتواند به ترجمه‌های نادرست منجر گردد.
پژوهشی
علوم سیاسی
رضا نجف‌زاده
دوره 18، شماره 6 ، شهریور 1397، صفحه 271-291
چکیده
کوئنیتن اسکینر به‌هم‌راه گروهی از نویسندگان و استادان جریان موسوم به مکتب کمبریج در بازکاوی انتقادی تاریخ اندیشۀ اروپایی و بازنشر انتقادی متون کلاسیک اندیشۀ سیاسی مدرن نقش قابل‌توجهی داشت. اسکینر با تلفیق رویکرد زمینه‌گرایانه و قصدگرایانه در پژوهش‌های گستردۀ خود نشان می‌دهد که ارزشهای تثبیتشده در شیوۀ زندگی امروز و شیوه‌های ...
بیشتر
کوئنیتن اسکینر به‌هم‌راه گروهی از نویسندگان و استادان جریان موسوم به مکتب کمبریج در بازکاوی انتقادی تاریخ اندیشۀ اروپایی و بازنشر انتقادی متون کلاسیک اندیشۀ سیاسی مدرن نقش قابل‌توجهی داشت. اسکینر با تلفیق رویکرد زمینه‌گرایانه و قصدگرایانه در پژوهش‌های گستردۀ خود نشان می‌دهد که ارزشهای تثبیتشده در شیوۀ زندگی امروز و شیوه‌های تفکر ما دربارۀ آن ارزشها بازتاب مجموعه‌ای از گزینشهایی است که در زمانهای متفاوت و ازمیان امکان‌های تاریخی متفاوت صورت پذیرفته‌اند. یکی از حوزه‌های اصلی علاقۀ اسکینر کاوش در ریشه‌های سنتِ جمهوری‌خواهی است. بررسی سرنوشت فکر سیاسی رومی و تحلیل ریشه‌های تاریخی نظریۀ نئورومی بخشی از پروژۀ بازشناسی سنت جمهوری‌خواهی انگیسی است که اسکینر توجه ویژه‌ای به آن مبذول داشته است. کتاب آزادی مقدم بر لیبرالیسم بخشی از سهم اسکینر در مطالعۀ نظریۀ نئورومی آزادی مدنی است. این مقاله در چهار قسمت به بازخوانی این کتاب می‌پردازد و سنجش ابعادی از ترجمۀ فارسی و ابعادی از رویکرد اسکینر را در قرائت فکر سیاسی و مفاهیم سیاسی در بستر تاریخ در بر می‌گیرد. پرسش اصلی این است که کوئنتین اسکینر به‌منزلۀ مشهورترین متفکر جریان نوجمهوری‌خواهی تا چه‌اندازه‌ای از قلمرو «تاریخ‌نگاریِ» مفاهیم فلسفۀ سیاسی غرب فراتر رفته است؟ آیا او یک «فیلسوف»ِ سیاست است؟
پژوهشی
علوم سیاسی
قدیر نصری
دوره 18، شماره 6 ، شهریور 1397، صفحه 293-307
چکیده
تأمل درباب کار و فکر داعش و دیگر گروه‌های مشابه اهمیت حیاتی دارد. مجموعۀ آثار تولیدشده درباب این گروه را می‌توان به دو دسته تقسیم کرد: آثار گزارشی یا روایی و آثار پژوهشی یا تأملی. کتابی که در این مجموعه وارسی می‌شود در عداد کتب و آثار تأملی است که نویسندة آن به سیاقی نظری به تفحص در بطن افعال و افکار داعش می‌پردازد. در وضعیتی که برخی ...
بیشتر
تأمل درباب کار و فکر داعش و دیگر گروه‌های مشابه اهمیت حیاتی دارد. مجموعۀ آثار تولیدشده درباب این گروه را می‌توان به دو دسته تقسیم کرد: آثار گزارشی یا روایی و آثار پژوهشی یا تأملی. کتابی که در این مجموعه وارسی می‌شود در عداد کتب و آثار تأملی است که نویسندة آن به سیاقی نظری به تفحص در بطن افعال و افکار داعش می‌پردازد. در وضعیتی که برخی محققان داعش را یک سانحه و بعضی آن را برنامه‌ای سنجیده می‌نامند نویسنده‌ای به‌نام بختیار علی سخن تازه‌ای می‌گوید. به‌باور او، داعش و کارهایش تازگی ندارد؛ به این علت که داعشیان کاری را می‌کنند که بعثی‌ها و اعضای القاعده کرده‌اند و گروه‌های بالقوة دیگر خواهند کرد! او این کارهای دهشت‌بار و ادعاهای زمان‌پریش را به هویت‌پرستی ازلی‌گرا و جاودانه نسبت می‌دهد و بر آن است که مقوله‌ای به‌نام عقل شرقی سرچشمة این خشونت‌هاست. او ماهیت و مکانیسم این مفهوم ابداعی را شرح نمی‌دهد، اما با تمرکز بر هویت‌ستایی یا هویت‌پرستی جنون‌آمیز تحلیل جدیدی از داعش به‌دست می‌دهد که درمیان اقسام تحلیل‌های مطرح‌شده شایان توجه است. آن‌چه درادامه می‌خوانید شرح‌نظر بختیار علی و البته نقد روش و داوری‌های اوست که به سیاق نقد متون علوم انسانی انجام یافته است.
پژوهشی
علوم سیاسی
رضا نصیری حامد
دوره 18، شماره 6 ، شهریور 1397، صفحه 309-328
چکیده
کتاب اخلاق، قانون و سیاست شامل برگردان جستارهایی از آرتور شوپنهاور فیلسوف معروف آلمانی است. بخش‌های مختلف کتاب دربرگیرندة مسائلی انضمامی است که شوپنهاور همانند هر فیلسوف دیگری این موضوعات را در ذیل بنیان‌های هستی‌شناختی و معرفت‌شناختی‌اش بسط داده است. در این نوشتار تلاش می‌شود با نگاهی به مبانی هستی‌شناختی، معرفت‌شناختی، ...
بیشتر
کتاب اخلاق، قانون و سیاست شامل برگردان جستارهایی از آرتور شوپنهاور فیلسوف معروف آلمانی است. بخش‌های مختلف کتاب دربرگیرندة مسائلی انضمامی است که شوپنهاور همانند هر فیلسوف دیگری این موضوعات را در ذیل بنیان‌های هستی‌شناختی و معرفت‌شناختی‌اش بسط داده است. در این نوشتار تلاش می‌شود با نگاهی به مبانی هستی‌شناختی، معرفت‌شناختی، و نیز روششناختی او و نیز ارتباط اوضاع و احوال و زمینة زندگی فردی و اجتماعیاش با اندیشهورزی او به مهم‌ترین دغدغههای او، که درقالب این اثر گرد آمده است، پرداخته شود. همچنین، ضمن اشارهای به ساختار اثر ازنظر شکلی و محتوایی، نسبت زیستجهان کنونیمان با اندیشهها و تأملات شوپنهاور به‌طور مختصر موردواکاوی قرار می‌گیرد. مسئلة مهم در زمینة اندیشه‌‌های سیاسی و اجتماعی شوپنهاور نقش ارادهای کور و بیهدف بهمثابة بنیان هستی‌شناختی آرای اوست که موجب نگاهی تلخ به انسان و حیات سیاسی شده است. بااینحال، او برای زندگی آدمی و بهویژه ساحتهایی همچون اخلاق به‌عنوان روابط فیمابین انسانها و نیز هنر اهمیت فراوانی قائل است. او باوجود نگاه بدبینانه و تراژیک درصدد ارائة بینشی آریگویانه به زندگی است.
پژوهشی
علوم سیاسی
علی‌اشرف نظری
دوره 18، شماره 6 ، شهریور 1397، صفحه 329-348
چکیده
نظریه‌های روان‌شناختی و سیاسی رسالت فهم رفتارهای فردی و جمعی را در متن زندگی سیاسی برعهده دارند. درطول دو دهة گذشته تحلیل ابعاد روان‌شناختیـ روان‌کاوانة سیاست با محوریت این بحث که چگونه می‌توان دربارة ارتباط و تعامل سیاست و روان‌شناسی سخن گفت، موردتوجه بسیاری از پژوهش‌گران قرار گرفته است. در این میان، ژاک لاکان یکی از برجسته‌ترین ...
بیشتر
نظریه‌های روان‌شناختی و سیاسی رسالت فهم رفتارهای فردی و جمعی را در متن زندگی سیاسی برعهده دارند. درطول دو دهة گذشته تحلیل ابعاد روان‌شناختیـ روان‌کاوانة سیاست با محوریت این بحث که چگونه می‌توان دربارة ارتباط و تعامل سیاست و روان‌شناسی سخن گفت، موردتوجه بسیاری از پژوهش‌گران قرار گرفته است. در این میان، ژاک لاکان یکی از برجسته‌ترین روانکاوانی است که تلاش کرده است پلی میان مسائل روان‌شناختی و فلسفه و انسانشناسی و زبانشناسی بزند و می‌توان برخی دلالتها را برای پیوند وجوه روان‌شناختی و سیاست در دستگاه فکری او یافت. پرسش اصلی مقاله این است که چگونه می‌توان خوانشی سیاسی از ایدههای ژاک لاکان داشت. پی‌آمدهای تحلیلی پیوند روان‌شناسی و امر سیاسی در نظریة لاکان چه خواهد بود. پاسخ این است که نظریة روان‌شناختیـ سیاسی لاکان ازطریق بحث دربارة امر واقعی و امر نمادین، دانش و تجربه، و امر سیاسی و امر اجتماعی ازیکسو، محدودیتها را مشخص می‌کند و ازطرفدیگر، امکانات خلاقانهای را پیشروی ما مینهد. این حوزهای از تنش و امکانات و محدودیتها و آرزوهاست. محور اصلی این مقاله معرفی و نقد و ارزیابی کتاب لاکان و امر سیاسی است.
پژوهشی
علوم سیاسی
مرتضی نورمحمدی؛ امیر لطفی؛ زهرا لطفی
دوره 18، شماره 6 ، شهریور 1397، صفحه 349-365
چکیده
کتاب سیاست‌گذاری عمومی نوشتة پیر مولر ازجمله نخستین کتاب‌های مربوط به حوزة سیاست‌گذاری عمومی است که در ایران ترجمه و چاپ شده است. سیاست‌گذاری عمومی به‌معنای علم دولت در عمل و تحلیل سیاست‌های عمومی که به‌عنوان رشته‌ای دانشگاهی نیز محسوب می‌شود، کمی بیش از یک دهه است که در ایران موردتوجه قرارگرفته و در چند دانشگاه محدود تدریس ...
بیشتر
کتاب سیاست‌گذاری عمومی نوشتة پیر مولر ازجمله نخستین کتاب‌های مربوط به حوزة سیاست‌گذاری عمومی است که در ایران ترجمه و چاپ شده است. سیاست‌گذاری عمومی به‌معنای علم دولت در عمل و تحلیل سیاست‌های عمومی که به‌عنوان رشته‌ای دانشگاهی نیز محسوب می‌شود، کمی بیش از یک دهه است که در ایران موردتوجه قرارگرفته و در چند دانشگاه محدود تدریس می‌شود. در این کتاب نویسنده باتوجه‌به ساختار سیاست‌گذاری و تصمیمگیری در فرانسه سعی کرده است خواننده را با مفاهیم مهم و بنیادین در حوزة سیاست‌گذاری عمومی آشنا کند و روشی را برای مطالعة سیاست‌گذاری عمومی به خوانندگان و دانشجویان علاقهمند ارائه کند. در این مقاله پس از معرفی اولیة مفهوم سیاست‌گذاری عمومی به‌منزلة رشته‌ای جدید در ایران، فصول کتاب بهترتیب معرفی می‌شود و موردبحث و تحلیل قرار می‌گیرد. نقد و بررسی ترجمۀ کتاب نیز بخش دیگری است که در انتهای مقاله به آن اشاره می‌شود.
