پژوهشی تاریخ
نقدی بر کتاب وفاداری و رهبری در جامعۀ اوایل دورۀ اسلامی و ترجمه‌های آن

پروین ترکمنی‌آذر

دوره 18، شماره 10 ، دی 1397، صفحه 1-13

چکیده
  جامعة اسلامی در قرون سوم و چهارم هجری به‌علت تسلط آل‌بویه، حکومت‌گران ایرانی و شیعی بر دستگاه خلافت عباسی سنی‌مذهب، دارای اهمیت است و به همین علت موردتوجه ایران‌شناسان و اسلام‌شناسان قرار گرفته است. تحقیق دربارة این دوره از تاریخ به شناخت دقیق از جامعة اسلامی، جامعة ایرانی، و هم‌چنین دیدگاه‌های اهل تسنن و تشیع نیاز دارد. کتاب ...  بیشتر

پژوهشی تاریخ
ترجمۀ نقادانة تراث

حجت الله جودکی

دوره 18، شماره 10 ، دی 1397، صفحه 15-27

چکیده
  تراث به مجموعة میراث ادبی و تاریخی گفته می‌شود که از نیاکان ما به ارث رسیده و طبیعتاً با حال‌و‌هوای ایشان نگارش یافته است. درطول تاریخ براثر تغییر و تحولاتی که در متن زبان به‌وجود آمده است، گاهی نگارش از نسلی به نسل دیگر دیگرگون شده و لذا فهم و درک نوشته‌های پیشینیان برای آیندگان سخت و دشوار گردیده است. هرچه متن نوشته‌شده قدیمی‌تر ...  بیشتر

پژوهشی تاریخ
بررسی انتقادیِ پژوهش‌های هرمنوتیکی ـ پست‌مدرنیستی در‌باب تاریخ

امیرحسین حاتمی

دوره 18، شماره 10 ، دی 1397، صفحه 29-43

چکیده
  دانش تاریخ، تاریخ‌نگاری، و معرفت تاریخی همواره یکی از موضوعات تحقیقاتی و مطالعاتی بسیار موردعلاقة صاحب‌نظران و اندیشمندان پست‌مدرن در غرب و برخی شارحان آن‌ها در ایران بوده است. اندیشه‌های پست‌مدرنیستی، که برآمده از نحله‌های فکری هرمنوتیکی بود، جنبشی علیه دیدگاه‌های به‌شدت پوزیتیویستی، قطعیت‌گرا، و عینیت‌باور به‌ویژه در ...  بیشتر

پژوهشی تاریخ
در دفاع از تفکر: بررسی انتقادی سه اثر در زمینۀ روش تحقیق در تاریخ

یعقوب خزایی

دوره 18، شماره 10 ، دی 1397، صفحه 45-64

چکیده
  امروزه بحث روش و روش‌شناسی یکی از سنجه‌های مهم علمیت هر رشتة علمی به‌شمار می‌رود. شاید اکنون بدون معرفت درموردروش و روش‌شناسی ادعای علمیت در هر علمی موردتردید باشد. پژوهش حاضر ضمن نقد سه اثر منتشرشده در حوزۀ روش تحقیق در تاریخ، یعنی روش تحقیق در تاریخ‌نگاری اثر جهانگیر قائم‌مقامی، درآمدی بر روش پژوهش در تاریخ نوشتة علیرضا ...  بیشتر

پژوهشی تاریخ
ارزیابی کارکرد محتوای الکترونیکی در آموزش تاریخ در دانشگاه گام اول برای شناسایی بایسته‌های نقد محتوای الکترونیکی

هوشنگ خسروبیگی

دوره 18، شماره 10 ، دی 1397، صفحه 65-88

چکیده
  تعمیم سریع فناوری‌های آموزشی را می‌توان به یک انقلاب در عرصة آموزش تلقی کرد. بر همین اساس، به‌نظر می‌رسد برنامة آیندة نه‌چندان دور و حتی بسیار نزدیک «شورای بررسی متون و کتب درسی» توجه به بررسی محتواهای درسی الکترونیکی درکنار کتاب‌های چاپی است. گام آغازین در بررسی و نقد محتوای درسی الکترونیکی شناسایی ویژگی‌های عمومی و ...  بیشتر

پژوهشی تاریخ
نقد و ارزیابی کتاب سیاست/ دانش در جهان اسلام هم‌سویی معرفت و ایدئولوژی در دورۀ سلجوقی

محسن رحمتی

دوره 18، شماره 10 ، دی 1397، صفحه 89-114

چکیده
  نوشتار حاضر جایگاه تبیینی و تفسیری کتاب سیاست/ دانش در جهان اسلام هم‌سویی معرفت و ایدئولوژی در دورة سلجوقی را از دو منظر ایجابی و سلبی نقد می‌کند. دورة حکومت سلجوقیان دورة متمایزی را در تاریخ ایران و جهان اسلام رقم زد. وضعیت فرهنگیِ جامعة اسلامی، به‌ویژه ازمنظر دانش و رابطة آن‌ها با نهاد سیاست در دورة سلجوقی، از وجوه ممتاز و کم‌تر ...  بیشتر

پژوهشی تاریخ
جایگاه مسئله در کارآمدی پژوهش‌های تاریخی

سید ابوالفضل رضوی

دوره 18، شماره 10 ، دی 1397، صفحه 115-129

چکیده
  مسئله به‌عنوان دغدغه و ابهامی که پژوهش‌گر تاریخ از درون موضوع موردپژوهش استخراج کرده است و سعی در تبیین و تفسیر آن دارد از دو وجه قابل‌طرح است: یک وجه از مسئله که سخت با موضوع و ملاحظات زمانی گذشته درهم‌تنیده است چگونگی تحقق مسئله است. این وجه جنبۀ معلولیت و روند تحققی مسئله را در خود دارد و درپرتو دانش و تخصص تاریخ‌شناس و دیگر تاریخ‌شناسان ...  بیشتر

پژوهشی تاریخ
تحلیل و نقد شیوه و رویکرد تاریخ‌نگاری سبط ابن‌جوزی در گزارش واقعۀ عاشورا براساس کتاب تذکرة الخواص

محسن رنجبر

دوره 18، شماره 10 ، دی 1397، صفحه 131-145

چکیده
  پژوهش حاضر به بررسی و تحلیل شیوه و سبک تاریخ‌نگاری یکی از عالمان و مورخان نیمة نخست قرن هفتم نامور به شمس‌الدین یوسف بن قِزاوغلی معروف به «سبط ابن‌جوزی» می‌پردازد. باتوجه‌به آن‌که این مورخ شیوه و رویکرد خاصی در گزارش واقعة عاشورا و حوادث و مسائل پیرامونیِ آن دارد، بررسی و تحلیل گزارش وی نکات قابل‌ توجه و تأملی را فراروی محققان ...  بیشتر

پژوهشی تاریخ
نقد رویکردهای راجر سیوری در تاریخ صفویان

علی سالاری شادی

دوره 18، شماره 10 ، دی 1397، صفحه 147-169

چکیده
  درمیان محققان تاریخ صفوی نام راجر سیوری نامی دیرین و آشناست و اغلب در مباحث تاریخ صفویه از وی یاد شده است. پیش‌گامی او باعث شده تا مطالعات صفوی، به‌خصوص در ایران، تحت سیطرة او درآید و نویسندگان ایرانی و مستشرقان در این زمینه مکرر به او استناد جویند. در ذهن عده‌ای از محققان، سیوری به‌عنوان محققی توان‌مند و صفویه‌شناس برجسته شناخته ...  بیشتر

پژوهشی تاریخ
گذار از جهان هرودوتی به جهان پلوتارخوسی: آسیب‌شناسی ترجمه‌های فارسی متونِ کهن بنیادین دنیای باستان

اسماعیل سنگاری

دوره 18، شماره 10 ، دی 1397، صفحه 171-185

چکیده
  در پژوهش‌های تاریخ ایران باستان، که کمبود اطلاعات اعم‌ از نوشته‌های مورخان کلاسیک، پوست‌نوشته‌ها، و سنگ‌نوشته‌ها، به مفهومی دیگر داده‌های مادی (باستان‌شناختی) و مکتوب، مورخ را در تحلیل صحیح و دقیق آن دوره دچار مشکل می‌کند، ترجمۀ یک اثر کلاسیک مربوط به دوره‌ای خاص چنان اهمیت می‌یابد که فقط با انتشار یک اثر در این حوزه اطلاعات ...  بیشتر

پژوهشی تاریخ
نقدی بر کتاب کیسانیه (تاریخ، ادبیات)

علی اکبر عباسی

دوره 18، شماره 10 ، دی 1397، صفحه 187-208

چکیده
  موضوع این مقاله نقد و بررسی آرای وداد القاضی، مؤلف کتاب کیسانیه، دربارة مذهبکیسانیه است که به‌روش توصیفیـ تحلیلی و با استناد به منابع انجام شده است. باتوجه‌به تسلط وداد القاضی بر ادبیات عرب، او به‌خوبی از عهدة استفاده از منابع متقدم عربی و اسناد خطی مربوط به موضوع برآمده است. مؤلف از اشعار شاعران کیسانی و هم از دیدگاه‌ها و ردیه‌های ...  بیشتر

پژوهشی تاریخ
نقدی بر کتاب ترکان غزنوی و سلجوقی: شعر به‌عنوان منبعی برای تاریخ ایران

یزدان فرخی

دوره 18، شماره 10 ، دی 1397، صفحه 209-229

چکیده
  در این مقاله هدفْ بررسی و ارزیابی کتاب ترکان غزنوی و سلجوقی: شعر به‌عنوان منبعی برای تاریخ ایران است. هدف اصلی مؤلف در این کتاب به‌کارگیری محتوای شعر فرخی سیستانی در روزگار غزنویان و امیر معزی در روزگار سلجوقیان به‌منظور تکمیل داده‌های منابع تاریخ‌نگاری است. بنابراین در این مقاله پرسش این است که مؤلف تاچه‌اندازه در دست‌یابی به ...  بیشتر

پژوهشی تاریخ
نقدی بر کتاب ایران در عصر صفوی

بهزاد کریمی

دوره 18، شماره 10 ، دی 1397، صفحه 231-252

چکیده
  هدف اصلی نگارش این مقاله تحلیل و نقد ایده‌های ایدئولوژیکِ تاریخ‌نگاری شاه‌اسماعیل اول صفوی در کتاب ایران در عصر صفوی نوشتۀ علی‌اکبر ولایتی است. این کتاب در 656 صفحه، در یک مقدمه و پنج فصل با هدف بررسی تاریخ ایران در عصر صفویه سامان یافته است. نویسندة مقاله کوشیده است پیش از ورود به متن اصلی، سابقه‌ای ازکاربست ره‌یافت‌های ایدئولوژیک ...  بیشتر

پژوهشی تاریخ
نقد مدعای کتاب نیکسون، کسینجر، و شاه دربارۀ روابط شاه و آمریکا

علی‌رضا ملائی توانی

دوره 18، شماره 10 ، دی 1397، صفحه 253-270

چکیده
  کتاب نیکسون، کسینجر، و شاه: روابط ایالات متحده و ایران در جنگ سرد از آثار پُرمخاطب در بازار نشر ایران است. در این کتاب، ادعاهای مهمی دربارۀ ماهیت روابط شاه و آمریکا مطرح شده است. مدعای اصلی این است که آیا شاه در دوره‌ای از حکم‌رانی خود توانست در عرصۀ سیاست مستقل از غرب عمل کند و با نادیده‌انگاشتن روابط سلطه‌گرـ سلطه‌پذیر در دورۀ نیکسون، ...  بیشتر

پژوهشی تاریخ
بررسی و نقد نوشته‌های یوزف ولسکی دربارۀ تاریخ و فرهنگ ایران اشکانی

فرشید نادری

دوره 18، شماره 10 ، دی 1397، صفحه 271-290

چکیده
  نوشته‌ها و آثار یوزف ولسکی دربارۀ تاریخ و فرهنگ اشکانیان به رویکرد نوینی انجامید که توانست افق تازه‌ای بر زوایای تاریک و مبهم این دوران بگشاید. وی در نوشته‌هایش ضرورت بازبینی و تجدیدنظر اساسی در دیدگاه‌های رایج گذشتۀ مورخان و محققان این دوره از تاریخ ایران را گام نخست و اولیه‌ای می‌داند که می‌تواند در بازسازی وجهۀ اشکانیان ...  بیشتر

پژوهشی تاریخ
بررسی و نقد کتاب پیشه‌وران و زندگی صنفی آنان در عهد صفوی: جستارهایی در تاریخ اجتماعی ـ اقتصادی ایران

شهرام یوسفی‌فر؛ احمد ابوحمزه؛ بهرنگ ذوالفقاری؛ امیر صمدیان آهنگر؛ زهرا قشقایی‌نژاد؛ سعید نجار

دوره 18، شماره 10 ، دی 1397، صفحه 291-324

چکیده
  این نوشتار به نقد و بررسی کتاب پیشه‌‌وران و زندگی صنفی آنان در عهد صفوی: جستارهایی در تاریخ اجتماعیـاقتصادی ایران»، تألیف مهدی کیوانی، اختصاص دارد؛ اثری که در زمان تألیف نخستین کتاب مستقل با این موضوع محسوب می‌شد. مؤلف به تأثیر از آرای متفکران قرن نوزدهم میلادی اروپای غربی به بررسی تخصصی بخش‌هایی از تحولات اجتماعی این عصر ...  بیشتر