نوع مقاله : پژوهشی

نویسنده

دانشیار گروه تاریخ، دانشگاه خوارزمی

چکیده

مسئله به‌عنوان دغدغه و ابهامی که پژوهش‌گر تاریخ از درون موضوع موردپژوهش استخراج کرده است و سعی در تبیین و تفسیر آن دارد از دو وجه قابل‌طرح است: یک وجه از مسئله که سخت با موضوع و ملاحظات زمانی گذشته درهم‌تنیده است چگونگی تحقق مسئله است. این وجه جنبۀ معلولیت و روند تحققی مسئله را در خود دارد و درپرتو دانش و تخصص تاریخ‌شناس و دیگر تاریخ‌شناسان متخصص در عصر موردمطالعه قابل‌طرح است؛ اما وجه علّی مسئله که به چرایی آن می‌پردازد، مقوله‌ای است که به‌طور مشخص با دانش و انگاره‌های ذهنی مرتبط با ملاحظات حیات تاریخ‌شناس مرتبط است و چه در طرح و چه پاسخ‌گویی ناظر به وضع موجود جامعۀ زیست‌بوم تاریخ‌شناس است. وجوه کاربردی دانش تاریخ و تداخل گذشته و حال در پژوهش تاریخ‌شناس و ماهیت بین‌رشته‌ای و میان‌رشته‌ای پژوهش او در این وجه از مسئله نمود پیدا می‌کند و حسب رویکرد گذشته‌گرا یا عصرگرای تاریخ‌شناس در طرح این وجه چرایی پژوهش‌های تاریخی را جهت می‌دهد. در این نوشتار با تأملی گذرا دربارۀ جایگاه مسئله و ماهیت روشی طرح آن دو رویکرد یادشده را در تبیین و طرح مسئله بررسی می‌کنیم و نسبت آن‌ها را با میزان کارآمدی دستاوردهای پژوهشی تاریخ‌شناسان موردتأمل قرار می‌دهیم.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

The Place of the Issue in the Effectiveness of Historical Research

نویسنده [English]

  • Seyed Abolfazl Razavi

Associate Professor of History, Kharazmi University

چکیده [English]

As the concern and ambiguity that a historian has extracted from the subject under study and attempts to explain and interpret it, this issue can be articulated in two ways: one aspect of the issue that is strongly intertwined with the subject and past time considerations is how the issue is realized. This aspect involves the disability and the process of realization of the issue and can be considerable in the light of the knowledge and expertise of the historian and other specialist historians in the age of study, but the causal aspect of the issue that deals with the cause of it is a category specifically associated with the subjective knowledge and ideas related to the considerations of the historian’s life and shows the status quo of the historian’s ecosystem whether in design or in response. The applied aspects of the knowledge of history and the interplay of past and present in the research of the historian, and the interdisciplinary nature of his research emerge in this aspect of the issue. This aspect, according to the historian’s past-oriented or modernist approach to the design, directs the reason for historical research. In this article, with a brief reflection on the status of the issue and the nature of its design, we examine the two approaches in explaining and designing the issue, and we reflect on their relevance to the effectiveness of historians’ research achievements.

کلیدواژه‌ها [English]

  • History
  • Historian
  • Research Topic
  • Research Issue
  • Effectiveness of History Research
ازکیا، مصطفی و علیرضا دربان آستانه (1382)، روش‌های کاربردی تحقیق، تهران: کیهان.
پمپا، لئون (1379)، «فلسفۀ تاریخ: چهارچوب‌های اساسی در آموزش فلسفۀ مدرن تاریخ»، در: فلسفۀ تاریخ؛ روش‌شناسی و تاریخ‌نگاری، ترجمه و تدوین حسینعلی نوذری، تهران: طرح نو.
پیران، پرویز (1372)، «مفهوم تام و تمام انسان، نگاهی به دیدگاه تاریخ‌نگاری آنال»، در: سرمایه‌داری و حیات مادی، 1800- 1400، فرنان برودل، ترجمۀ بهزاد باشی، تهران: نشر نی.
حافظ‌نیا، محمدرضا (1384)، مقدمه‌ای بر روش تحقیق در علوم انسانی، تهران: سمت.
حبیبی، رضا (1386)، درآمدی بر فلسفۀ علم، قم: مؤسسۀ آموزشی امام خمینی.
حضرتی، حسن (1390)، روش پژوهش در تاریخ‌شناسی با تأکید بر اصول و قواعد رساله‌نویسی، تهران: پژوهشکدۀ امام خمینی و انقلاب اسلامی.
حقی، علی (1384)، روش‌شناسی علوم تجربی: پژوهشی تطبیقی، تاریخی، انتقادی، تهران: سعاد.
خلیلی شَوَرینی (1386)، ساوش، روش‌های تحقیق در علوم انسانی، تهران: یادوارۀ کتاب.
دورتیه، ژان فرانسوا (1390)، علوم انسانی: گسترۀ شناخت‌ها، ترجمۀ مرتضی کتبی، جلال‌الدین رفیع‌فر، ناصر فکوهی، تهران: نشر نی.
رضوی، ابوالفضل (1395)، «رویکرد میان‌رشته‌ای و معاصریت فهم تاریخی»، در: مجموعۀ مقالات اولین همایش بین‌المللی ضرورت گفت‌وگو در علوم انسانی، مطالعات میان‌رشته‌ای، تهران: دانشگاه خوارزمی.
طاهری، ابوالقاسم (1386)، روش تحقیق در علوم سیاسی، تهران: قومس.
فروند، ژولین (1372)، نظریه‌های مربوط به علوم انسانی، ترجمۀ علی‌محمد کاردان، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
کار، ادوارد هالت (1378)، تاریخ چیست، ترجمۀ حسن کامشاد، تهران: خوارزمی.
کالینگوود، رابین جورج (1385)، مفهوم کلی تاریخ، ترجمۀ علی‌اکبر مهدیان، تهران: اختران.
ملایی توانی، علیرضا (1386)، درآمدی بر روش پژوهش در تاریخ، تهران: نشر نی.
منصوربخت، قباد (1387)، «مسئلۀ اصلی تحقیق (تأملی روش‌شناختی در مفاهیم بنیادین تحقیق)»، پژوهش‌نامۀ علوم انسانی، ش 58.
هیوز، استوارت (1381)، آگاهی و جامعه، ترجمۀ عزت‌الله فولادوند، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.