نوع مقاله : پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه تاریخ، مؤسسة آموزشی و پژوهشیِ امام خمینی (ره)

چکیده

پژوهش حاضر به بررسی و تحلیل شیوه و سبک تاریخ‌نگاری یکی از عالمان و مورخان نیمة نخست قرن هفتم نامور به شمس‌الدین یوسف بن قِزاوغلی معروف به «سبط ابنجوزی» می‌پردازد. باتوجهبه آنکه این مورخ شیوه و رویکرد خاصی در گزارش واقعة عاشورا و حوادث و مسائل پیرامونیِ آن دارد، بررسی و تحلیل گزارش وی نکات قابل توجه و تأملی را فراروی محققان قرار می‌دهد. افزونبراین، نویسنده در گزارش عاشورا، از منابع و مقاتلی بهره برده است که اکنون در دسترس نیست؛ بنابراین، مطالعه و واکاویِ گزارش او، افزونبرآنکه آگاهیِ نسبی از ساختار و محتوای آنها را برای اندیشه‌ورزان تاریخ فراهم می‌سازد، تاحدودی نیز احیا و بازسازی آنها را با کمک آثار دیگر فراهم می‌کند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Analyzing the Method and Approach of the Historiography by Sebt Ibn-e-Jozi in the Report of Ashura Incident based on the Book of ''Tazkera-al Khavas''

نویسنده [English]

  • Mohsen Ranjbar

Assistant Professor of History, Imam Khomeini Educational and Research Center

چکیده [English]

The present research introduces and criticizes the book ''Tazkera-al Khavas'', written by one of the scholars and historians of the seventh century, called Shams Aldin Yusof Ibn Qeazveghli, known as Sebt Ibn-Juzi. Since he has a special method and approach in the report of Ashura and the incidents about it, analyzing his report brings forth remarkable points for the other researchers. Furthermore, the author uses sources in the report of Ashura that are not available now; therefore, expounding his report, not only gives the historian scholars a relative awareness of the structure and contents, but also prepares the ground to reproduce the other works of historians.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Tazkera-al Khavas
  • Sebt Ibn-Jozi
  • Ashura Incident
  • Imam Hussain (p.b.u.h)
ابناثیر، عزالدین ابوالحسن علی بن ابی الکرم (1385ق)، الکامل فی التاریخ، بیروت: دار صادر.
ابن‌حجر عسقلانی، شهابالدین احمد بن علی (1404 ق)، تهذیب التهذیب، بیروت: دار الفکر.
ابنسعد، محمد (1408 ق)، «ترجمة الحسین (ع) و مقتله»، تحقیق سیدعبدالعزیز طباطبایی،‌ مجلة تراثنا، ش 10.
ابن‌عساکر، علی بن حسن بن هبةالله شافعی (1414 ق)، ترجمة الامام الحسین† من تاریخ دمشق، تحقیق محمدباقر محمودی، قم: مجمع احیاء الثقافة الاسلامیة.
ابنعماد حنبلی دمشقی، شهابالدین ابوالفلاح عبدالحی بن احمد (1406 ق)، شذرات الذهب فی اخبار من ذهب، تحقیق عبدالقادر و محمود ارنؤوط، بیروت: دار ابنکثیر.
ابنندیم، ابوالفرج محمد بن ابی‎یعقوب اسحاق (بیتا)، کتاب الفهرست، تحقیق رضا تجدد، بیجا.
ابنواضح یعقوبی، احمد بن ابی‎یعقوب بن جعفر (بیتا)، تاریخ الیعقوبی، بیروت: دار صادر.
بلاذری، احمد بن یحیی (1417 ق)، کتاب جمل من انساب الاشراف، تحقیق سهیل زکار و ریاض زرکلی، بیروت: دار الفکر.
جمعی از محققان (1374 ش)، دائرة المعارف بزرگ اسلامی، زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، ج 3، تهران: مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی.
خوارزمی، ابوالمؤید موفق بن احمد (اخطب خوارزم) (1418ق)، مقتل الحسین†، تحقیق محمد السماوی، قم: دار انوار الهدی.
ذهبی، شمسالدین محمد بن احمد (1374 ق)، تذکرة الحفاظ، بیروت: دار التراث العربی.
ذهبی، شمسالدین محمد بن احمد (1382 ق)، میزان الاعتدال فی نقد الرجال، تحقیق علی‌محمد بجاوی، بیروت: دار المعرفة.
ذهبی، شمسالدین محمد بن احمد (1407 ق)، تاریخ الاسلام، تحقیق عمر عبدالسلام تدمری، بیروت: دار الکتاب العربی.
ذهبی، شمسالدین محمد بن احمد (1413 ق)، سیر أعلام النبلاء، تحقیق جمعی از محققان، بیروت: مؤسسة الرسالة.
سبط ابن جوزی، شمس‌الدین ابوالمظفر یوسف بن حسام الدین قِزاوغلی بن عبدالله (1426 ق)، تذکرة الخواص من الامة بذکر خصائص الائمة)، تحقیق حسین تقیزاده، مرکز الطباعة و النشر للمجمع العالمی لاهل البیت (ع).
سزگین، فؤاد (1412 ق)،‌ تاریخ التراث العربی، نقله الی العربیة: محمود فهمی حجازی (المجلد الاول: الجزء الثانی فی التدوین التاریخی)، قم: مکتبة آیة الله العظمی المرعشی النجفی.
سیدابنطاووس، علی بن موسی بن جعفر (1383 ش)، الملهوف علی قتلی الطفوف، تحقیق و تقدیم فارس تبریزیان (الحسّون)، تهران: دار الاسوة.
صدوق، ابوجعفر محمد بن علی بن حسین بن بابویه قمی (1368 ش)، ثواب الاعمال و عقاب الاعمال، قم: منشورات الرضی.
طبری، محمد بن جریر (1387 ق)، تاریخ الامم و الملوک، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، بیروت: دار التراث.
طوسی، محمد بن الحسن (1415 ق)، رجال الطوسی، تحقیق جواد قیومی، قم: مؤسسة النشر الاسلامی.
مزّی، جمال‌الدین ابوالحجاج یوسف (1406 ق)، تهذیب الکمال فی أسماء الرجال، تحقیق بشار عواد معروف، بیروت: مؤسسة الرسالة.
مستوفی هروی، محمد بن احمد (1372 ش)، ترجمة الفتوح، تحقیق غلام‌رضا طباطبایی مجد، تهران: انقلاب اسلامی.
مسعودی، علی بن الحسین (1409 ق)، مروج الذهب و معادن الجوهر، تحقیق اسعد داغر، قم: دارالهجرة.
مقرَّم، سیدعبدالرزاق (1422 ق)، السیدة سکینة، بیروت: دار الاضواء.