نوع مقاله : پژوهشی

نویسنده

• علی‌رضا ملائی توانی

دانشیار پژوهشکدۀ تاریخ، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی

چکیده

کتاب نیکسون، کسینجر، و شاه: روابط ایالات متحده و ایران در جنگ سرد از آثار پُرمخاطب در بازار نشر ایران است. در این کتاب، ادعاهای مهمی دربارۀ ماهیت روابط شاه و آمریکا مطرح شده است. مدعای اصلی این است که آیا شاه در دوره‌ای از حکم‌رانی خود توانست در عرصۀ سیاست مستقل از غرب عمل کند و با نادیده‌انگاشتن روابط سلطه‌گرـ سلطه‌پذیر در دورۀ نیکسون، آمریکا را به دنباله‌رو سیاست‌های منطقه‌ای خود تبدیل کند؟ بررسی علل اهمیت این ادعاها و نیز بیان کاستی‌های آن از مباحث اصلی این مقاله است. این مقاله با نقد مدعای اصلی این کتاب به این نتیجه رسید که طی سال‌های‌ حاکمیت‌ مطلقة‌ شاه، چند مرحلة متفاوت‌ در مناسبات ایران و آمریکا رخ نمود و هربار به اقتضای شرایط بین‌المللی دربارة توانایی‌‌های شاه در ادارة‌ کشور دیدگاه‌های مختلفی در محافل سیاسی آمریکا شکل گرفت و شاه با استفاده از این فرصت‌های کوتاه به ایفای نقش در منطقه و حتی جهان پرداخت. اما این به‌معنای توانایی مطلق شاه در تغییر ماهیت مناسبات ایران و آمریکا نبود، زیرا پس از تغییر بستر سیاسی و بین‌المللی روابط شاه و آمریکا دوباره به روابط سلطه‌گر و سلطه‌پذیر بازگشت.

کلیدواژه‌ها

• شاه
• مناسبات ایران و آمریکا
• روابط فرادست ـ فرودست
• جنگ سرد

موضوعات

• تاریخ

عنوان مقاله [English]

The Critique of claim the book of “Nixon, Kissinger and Shah’ about Relations between Shah and the U.S.A in Cold War”

نویسنده [English]

• Alireza Mollaiy Tavany

Associate Professor of History, Institute for Humanities and Cultural Studies

چکیده [English]

The book ‘Nixon, Kissinger and Shah: Relation between Iran and the U.S.A in Cold War’ is a very marketable book in Iran’s market. There are very important claims about the nature of Iran’s relations with the U.S.A. The main claim is this question whether Shah acted independently toward west in the political area. Did Shah alter relations of ruler – obedience in Nixon’s period and oblige U.S.A to follow Iran’s regional politics? Studying about the importance of this claim and its critique of that are the main purposes of this article. This article concludes several phases of relation between Iran and the U.S.A in decades 1950 until 1970. Shah used international’s opportunity that altered nature of Iran’s relation with the U.S.A in several phases and played different roles. But, these operations did not alter the nature of the relations between Iran and the U.S.A. because when this relation altered the context and international’s opportunities, the relations between Iran and the U.S.A would come back the to ruler – obedience.

کلیدواژه‌ها [English]

• Shah
• Relation between Iran and the U.S.A
• Ruler – Obedience
• Cold War