نوع مقاله : پژوهشی

نویسنده

دانشیار گروه تاریخ، دانشگاه لرستان

چکیده

نوشتار حاضر جایگاه تبیینی و تفسیری کتاب سیاست/ دانش در جهان اسلام همسویی معرفت و ایدئولوژی در دورة سلجوقی را از دو منظر ایجابی و سلبی نقد می‌کند. دورة حکومت سلجوقیان دورة متمایزی را در تاریخ ایران و جهان اسلام رقم زد. وضعیت فرهنگیِ جامعة اسلامی، بهویژه ازمنظر دانش و رابطة آنها با نهاد سیاست در دورة سلجوقی، از وجوه ممتاز و کمتر شناختهشدة فرهنگ و تمدن اسلامی در این دوره است. مؤلف کتاب با استفاده از نظریههای لوئی آلتوسر و میشل فوکو چگونگی رابطة متقابل دو نهاد سیاست و دانش در دورة سلجوقی را بررسی کرده است. از نکات ممتاز این کتاب می‌توان به اهمیت موضوع و پردازش متفاوتِ مطلب و ترجمة سلیس و روان آن اشاره کرد. ازسویدیگر، ناکامی در ارائة توصیفی یکدست و گویا از موضوع، تعمیم نامناسب، کمتوجهی به شیوة پژوهش تاریخی، وجود اغلاط محتوایی، برخی معادلیابیهای نامناسب، و اغلاط چاپی در ترجمه را نیز میتوان بهمنزلة نارسایی‌های کتاب دانست.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Review of the Book "Politics of Knowledge in the Islamic World: The Convergence of Knowledge and Ideology in the Seljuq Period"

نویسنده [English]

  • Mohsen Rahmati

Associate Professor in History of Iran, Department of History, Lorestan University

چکیده [English]

In this article, the explanatory and interpretative function of the book of "Politics of Knowledge in the Islamic World: The Convergence of Knowledge and Ideology in the Seljuq Period" has been criticized from two positive and negative aspects. The cultural status of the Islamic society, especially from the standpoint of knowledge and its relationship with the political institution in the Seljuq period, is one of the privileged and less known aspects of Islamic culture and civilization. The author of the book, using the theories of Louis Althusser and Michel Foucault, has examined the relationship between the two institutions of politics and knowledge in the Seljuq period. Some outstanding notes of the book were the importance of subject and its different productions of it, fluent and understandable translation, focus on an important, complex and new topic in the research, explanation and interpretation of the subject using a variety of historical and geographical sources. However, many imperfections can be found such as the failure to provide an understandable description of the subject, inappropriate generalization, and inattention to the historical research method, some intermittent themes in the original text, and some inappropriate equivalence, and topic and editing errors in translated text.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Politics of Knowledge in the Islamic World
  • Social History
  • History of Iran
  • Seljuqs
ابناثیر، عزالدّین علی (1399 ق)، الکامل فی‌ التاریخ، تصحیح کارل یوهانس تورنبرگ، بیروت: دار صادر.
ابن‌عبری، ابوالفرج گریگوریوس (1986)، تاریخ الزمان، نقلة الی العربیة إسحق أرملة، قدّم له جان موریس فییه، بیروت: دارالمشرق.
ابن‌عدیم، ابوالقاسم عمر بن احمد (1976)، بغیة الطلب فی تاریخ حلب، تحقیق علی سویم، آنقره: مطبعة الجمعیة التاریخیة الترکیة.
اصفهانی، عمادالدین کاتب (1318 ق)، زبدة النصرة و عصرة الفطرة، اختصره الفتح بن علی البنداری، القاهرة: دار الکتب العربیة.
اقبال، عباس (1338)، وزارت در عهد سلاطین بزرگ سلجوقی، بهکوشش محمد‌تقی دانشپژوه و یحیی ذکاء، تهران: دانشگاه تهران.
بلخی، احمد بن سهل (1431 ق)، البدء و التاریخ، تحقیق سمیر شمس، بیروت: دار صادر.
بیهقی، ابوالحسن علی بن زید (1317)، تاریخ بیهقی، تصحیح احمد بهمنیار، تهران: فروغی.
بیهقی، ابوالفضل محمد بن حسین (1374)، تاریخ بیهقی، تصحیح علی‌اکبر فیاض، تهران: علم.
پریتساک، املیان (1385)، «فروپاشی امپراتوری اغوز یبغو»، ترجمة محسن رحمتی، پژوهشنامة تاریخ، دانشگاه آزاد اسلامی واحد بجنورد، س 1، ش 4.
ثعالبی عبدالملک بن محمد (1990)، آداب ‌الملوک، تحقیق جلیل العطیة، بیروت: دارالغرب الاسلامی.
حسینی صدرالدین ابوالفوارس (1933)، اخبار الدولة السلجوقیة، تصحیح محمد شفیع، لاهور: دانشگاه پنجاب.
خاقانی شروانی، بدیل بن علی (1373)، دیوان اشعار، بهکوشش ضیاءالدین سجادی، تهران: زوّار.
خواندمیر، غیاثالدین بن همامالدین (1353)، حبیب السیر فی اخبار افراد بشر، تهران: خیّام.
راوندی، علی بن سلیمان (1363)، راحة ‌الصدور و آیة السرور، تصحیح محمد اقبال، تهران: علیاکبر علمی.
رحمتی، محسن (1390)، «پیآمدهای اجتماعی مهاجرت سلجوقیان به خراسان»، فصلنامۀ تحقیقات تاریخ اجتماعی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، س 1، ش 1.
رحمتی، محسن (1392)، «گسترش اسلام در قلمرو قرلقها»، مجلة پژوهشهای علوم تاریخی، دانشگاه تهران، دورة 5، ش 1، پیاپی 7.
رحمتی، محسن (1394)، «اسلام‌پذیری اغوزهای شمال سیحون در قرن چهارم هجری»، پژوهشنامة تاریخ اسلام، انجمن ایرانی تاریخ اسلام، س 5، ش 18.
صحرایی، قاسم و محمدرضا حسنی ‌جلیلیان (1389)، «بیهقی و ماجرای کوری امیرمحمد غزنوی»، مجلة پژوهشهای تاریخی، دانشگاه اصفهان، دورة جدید، س 2، ش 3، پیاپی 7.
صفی، امید (1389)، سیاست دانش در جهان اسلام همسویی معرفت و ایدئولوژی در دورة سلجوقی، ترجمة مجتبی فاضلی، تهران: پژوهشکدة مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
کسایی مروزی (1370)، اشعار حکیم کسایی، بهاهتمام مهدی درخشان، تهران: دانشگاه تهران.
منشآت (خطی)، کتابخانة مرکزی دانشگاه تهران، نسخة عکسی شمارة 22572259.
میرخواند، محمد بن خاوندشاه (1339)، روضة الصفا، تهران: خیّام؛ پیروز.
نیشابوری، ظهیرالدین (1332)، سلجوقنامه، تصحیح اسماعیل افشار، تهران: کلالة خاور.
همدانی، رشیدالدین فضل‌الله (1960)، جامع التواریخ؛ ذکر تاریخ آل ‌سلجوق، تصحیح احمد آتش، آنکارا: انجمن تاریخ ترک.
Brandi, Linda (2005), Voices of American Muslims, New York: Hippocrene Books, Inc., By Linda Brandi Caetura with Introductory Essay and Interview with Omid Safi.
Peacock, A. C. S. (2010), Early Seljūq History, London: Routledge.
Pritsak, Omeljan (1981), “Die Karakhaniden”, in: Studies in Medieval Eurasian History, London: Variorum Reprints.
Safi, Omid (2006), The Politics of Knowledge in Premodern Islam; Negotiating Ideology and Religious Inquiry, Chapel Hill: The University of North Carolina Press.
Safi, Omid (2009), Memories of Muhammad: Why the Prophet Matters, New York: Harper One.
Safi, Omid (ed.) (2003), Progressive Muslims: On Justice, Gender, and Pluralism, Oxford: One World.
Safi, Omid (ed.) (2006), Voices of Change, vol. 5 in the 5 volume Series: Voices of Islam, Praeger.