پژوهشی
زبان و ادبیات عربی
علی بشیری؛ علیرضا کاوه نوش‌آبادی
دوره 18، شماره 4 ، تیر 1397، صفحه 1-22
چکیده
یکی از کتاب‌های مهمی که در عرصة شعر معاصر عربی نگاشته شده است الشعر العربی المعاصر قضایاه و ظواهره الفنیة و المعنویة اثر عزالدین اسماعیل، منتقد نام‌دار ادبیات عربی، است. این کتاب با ترجمة سیدحسین سیدی و با عنوان بررسی جنبه‌های هنری ــ معنایی شعر معاصر عرب به‌چاپ رسیده است. این پژوهش ازمنظر روابط جانشینی و هم‌نشینی که سوسور، زبان‌شناس ...
بیشتر
یکی از کتاب‌های مهمی که در عرصة شعر معاصر عربی نگاشته شده است الشعر العربی المعاصر قضایاه و ظواهره الفنیة و المعنویة اثر عزالدین اسماعیل، منتقد نام‌دار ادبیات عربی، است. این کتاب با ترجمة سیدحسین سیدی و با عنوان بررسی جنبه‌های هنری ــ معنایی شعر معاصر عرب به‌چاپ رسیده است. این پژوهش ازمنظر روابط جانشینی و هم‌نشینی که سوسور، زبان‌شناس معروف، از آن سخن بهمیان آورده است، به نقد و بررسی این ترجمه پرداخته است. در مقالة پیشروی از رهگذر روش توصیفی ـ تحلیلی و با تکیه‌بر مطالعات ترجمة توصیفی محصولمدار به پارههایی از ترجمة این کتاب پرداختهایم و آنها را زیر ذره‌بین نقد و تحلیل قرار داده‌ایم و سپس، ترجمه‌ای پیشنهادی ارائه کرده‌ایم. به‌طور کلی، باید گفت که ترجمة این کتاب باوجود تلاشها و زحمات فراوان مترجم در انتقال مطالب از زبان مبدأ به زبان مقصد با اشکالاتی روبهروست که می‌تواند ناشی از ناآشنایی یا نداشتن دقت کافی مترجم درمورد دو زبان مبدأ و مقصد و نیز اصطلاحاتی باشد که در حوزة واژگانی و اصطلاحی این زبانها کاربست مناسب و بهجای خود را دارد.
پژوهشی
زبان و ادبیات عربی
علی بیانلو
دوره 18، شماره 4 ، تیر 1397، صفحه 23-44
چکیده
تنظیم مطالب علمی درحد واحد درسی ازجمله ضرورت‌هایی است که استادان دانشگاه‌ها را به امر تهیة جزوه و کتاب وامی‌دارد. در این راستا، کتاب النقد و الناقدون فی الأدب العربی (1387 ش)، نوشتة علی سلیمی، شامل سه فصل با موضوعات تطور نقد، عناصر ادب، و ناقدان سرشناس است که نویسنده هدف کلی آن را نگاهی جامع به نقد ادبی و سیر تحول آن در ادب عربی قدیم ...
بیشتر
تنظیم مطالب علمی درحد واحد درسی ازجمله ضرورت‌هایی است که استادان دانشگاه‌ها را به امر تهیة جزوه و کتاب وامی‌دارد. در این راستا، کتاب النقد و الناقدون فی الأدب العربی (1387 ش)، نوشتة علی سلیمی، شامل سه فصل با موضوعات تطور نقد، عناصر ادب، و ناقدان سرشناس است که نویسنده هدف کلی آن را نگاهی جامع به نقد ادبی و سیر تحول آن در ادب عربی قدیم و جدید بیان کرده است. ازاین‌رو، طبق بررسی علمی کیفیت جلد، صحافی، حروف‌نگاری، صفحه‌آرایی، عنوانبندی، و سطربندی از نقاط قوّت شکلی آن بهشمار میرود. اما طراحی سادة جلد، اغلاط چاپی، ضعف دستور زبان، اشتباهات املایی، و نارسایی عبارات از نقاط ضعف شکلی است. فهرست محتوایی خوب، تحلیل بدون سوگیری، سازواری مناسب با مبانی اسلامی، و تناسب حجمی با واحد درسی و سرفصل ازجمله نقاط مثبت محتواست. ضعف در انسجام عناوین، شیوة ارجاع، ابهام در سازواری علمی، نداشتن انطباق عنوان با محتوا، و ضعف معادلسازی اصطلاحات ازجمله نقاط منفی محتوا بهحساب میآید. درنتیجه، این کتاب به‌لحاظ کیفی کاستی فراوان دارد که پیشنهادهایی به‌منظور بهبود کیفی آن داده شده است. رعایت نکات یادشده می‌تواند این اثر را در خط سیر هدف آموزشی قرار دهد.
پژوهشی
زبان و ادبیات عربی
اسحق رحمانی؛ اسماعیل اشرف
دوره 18، شماره 4 ، تیر 1397، صفحه 45-57
چکیده
نقد مؤثر، سازنده، و مثبت نقش بسیار مهمی در پیشرفت علم و دانش دارد که باعث شکوفایی ثروت کلان هر کشوری، که همان تکنولوژی آن است، می‌شود. ازآن‌جایی‌که پیدایش، دگرگونی، و تکامل نحو عربی ازجمله مسائلی است که توجه خاصی را می‌طلبد، بنابراین، پژوهش در این زمینه بسیار ارزش‌مند به‌نظر می‌رسد. رمضان عبدالتوّاب با ترجمة کتاب التطوّر النحوی ...
بیشتر
نقد مؤثر، سازنده، و مثبت نقش بسیار مهمی در پیشرفت علم و دانش دارد که باعث شکوفایی ثروت کلان هر کشوری، که همان تکنولوژی آن است، می‌شود. ازآن‌جایی‌که پیدایش، دگرگونی، و تکامل نحو عربی ازجمله مسائلی است که توجه خاصی را می‌طلبد، بنابراین، پژوهش در این زمینه بسیار ارزش‌مند به‌نظر می‌رسد. رمضان عبدالتوّاب با ترجمة کتاب التطوّر النحوی للّغة العربیّة از برجشتر اسر، در 1994 م راهی هموار در توسعة نحو زبان عربی قرار داد. نویسندۀ این کتاب نحو عربی را ازمنظر تاریخی و زبان‌شناسی بررسی کرده است و از دیگر زبانهای سامی ازجمله عبری، اکدی، حبشی، و آرامی نیز سخن بهمیان آورده است. با تحلیل کمّی و کیفی محتوای این کتاب می‌توان دریافت که این کتاب دو هدف اساسی را دنبال می‌کند: 1. بررسی نحو زبان عربی ازمنظر تاریخی: یعنی ازمنظر شکلگیری و پیدایش، تکوین، حروف اصلی، انواع جمله، بناء، و تغییرات ایجادشده در آن درطول زمان، 2. بررسی تشکیلاتی و ساختاری زبان که در حوزة زبان‌شناسی واقع می‌شود. می‌توان این کتاب را در عنوان درسی «تحقیق در مسائل صرفی و نحوی» در دورة دکتری زبان و ادبیات عربی در دانشگاههای ایران پیشنهاد کرد.
پژوهشی
زبان و ادبیات عربی
محمد رحیمی خویگانی؛ محمد خاقانی اصفهانی
دوره 18، شماره 4 ، تیر 1397، صفحه 59-73
چکیده
تحلیل انتقادی کتاب‌های مختلفی که در زمینه‌های گوناگون علمی نگاشته می‌شود یکی از بایدها و ضرورت‌ها و زمینه‌های مهم فعالیت نقادان است. علم بلاغت هم به‌هیچ‌روی از این قاعده برکنار نیست و ازآن‌جاکه امروزه در زمرة علوم روزآمد و مهمی است که نویسندگان و پژوهش‌گران زیادی در آن وارد می‌شوند و نظرات مختلفی ارائه می‌دهند بایسته است تا ...
بیشتر
تحلیل انتقادی کتاب‌های مختلفی که در زمینه‌های گوناگون علمی نگاشته می‌شود یکی از بایدها و ضرورت‌ها و زمینه‌های مهم فعالیت نقادان است. علم بلاغت هم به‌هیچ‌روی از این قاعده برکنار نیست و ازآن‌جاکه امروزه در زمرة علوم روزآمد و مهمی است که نویسندگان و پژوهش‌گران زیادی در آن وارد می‌شوند و نظرات مختلفی ارائه می‌دهند بایسته است تا این آثار متنوع با نگاهی دانشگاهی و ضابطهمند نقد و بررسی شود. بر این اساس، بررسی انتقادی کتاب فلسفة البلاغة بین التقنیة و التطور اثر رجاء عید استاد دانشگاه بنها مصر، بهمنزلة مسئلة اصلی این پژوهش انتخاب شده است. مهم‌ترین یافتههای این پژوهش، که با روشی تحلیلیـ انتقادی نگاشته شده، بیانگر این مطلب است که در این کتاب نویسنده سعی دارد با نگاهی نو به مباحث بلاغت منطقمحوری و فلسفهمآبی و کلاماندودیِ بلاغت را به نقد بکشد و در این کار تاحد زیادی موفق است، اما هنگام ارائة طرحی نو و جایگزینی برای تقسیمبندیهای منطقی و مباحث فلسفی و کلامی راه به جایی نبرده است.
پژوهشی
زبان و ادبیات عربی
سید علی سراج
دوره 18، شماره 4 ، تیر 1397، صفحه 75-96
چکیده
اسطوره‌ها برپایۀ فطرت آدمیان شکل می‌گیرند و در هر دوره سیلانی دارند و در ذهن و زبان مردم جاری می‌شوند؛ ازاین‌رو، باید اسطوره را فصل جدایی‌ناپذیر ادبیات دانست. شاعران و ادیبان هرگاه آمال و آرزوهای ملت خود را در خطر می‌دیدند به اسطوره روی می‌آوردند. یکی از پرتحول‌ترین دوره‌های ادبی در ادبیات فارسی و عربی دورة معاصر است که با ...
بیشتر
اسطوره‌ها برپایۀ فطرت آدمیان شکل می‌گیرند و در هر دوره سیلانی دارند و در ذهن و زبان مردم جاری می‌شوند؛ ازاین‌رو، باید اسطوره را فصل جدایی‌ناپذیر ادبیات دانست. شاعران و ادیبان هرگاه آمال و آرزوهای ملت خود را در خطر می‌دیدند به اسطوره روی می‌آوردند. یکی از پرتحول‌ترین دوره‌های ادبی در ادبیات فارسی و عربی دورة معاصر است که با بررسی آثار و افکار شاعران این دو سرزمین می‌توان دریافت که تحت‌تأثیر عواملی هم‌چون تحولات سیاسیـ اجتماعی، نفوذ استکبار، فشار استبداد داخلی، و ... شاعرانی چون قروی، فؤاد خطیب، و خلیل حاوی از لبنان و فرخی یزدی، ملک‌الشعرای بهار، منوچهر آتشی، و ... از ایران به‌منظور شکل‌دهی وطنی با جلوه‌های ملی و مبارزه با استبداد و احیای هویت ملی سروده‌های خود را با اسطوره‌گرایی عجین کرده‌اند. در پژوهش حاضر، جلوه‌های اسطوره در شعر خلیل حاوی (1919-1982 م) و منوچهر آتشی (1310-1384 ش) با روش توصیفیـ تحلیلی و برپایۀ مکتب ادبیات تطبیقی آمریکایی بررسی می‌شود. توجه به کارکرد اسطوره به‌عنوان ابزاری برای بیداری ملت و توجه به جنبه‌هایی از میراث کهن اسطوره‌های فارسی و عربی و اساطیر یونانی که انسان معاصر را به مقاومت و ایستادگی دربرابر ظلم و ستم فرامی‌خواند، مهم‌ترین وجوه همانندی و تشابه در شعر دو شاعر است.
پژوهشی
زبان و ادبیات عربی
محسن سیفی؛ مهوش حسن‌پور
دوره 18، شماره 4 ، تیر 1397، صفحه 97-112
چکیده
کتاب مختارات من روائع الأدب العربی فی العصر العباسی الأوّل یکی از آثاری است که نگارندة آن نمونه‌هایی از نثر و شعر دوران عباسی اول را گلچین کرده و به ترجمه و تحلیل آن پرداخته است. مطالعة کتاب نشان می‌دهد که این اثر، ضمن داشتن امتیازاتی، عاری از کاستی‌ها و نقص‌ها نیست. نگارنده در این جستار قصد دارد با رعایت اصول نقد و با استفاده از شیوة ...
بیشتر
کتاب مختارات من روائع الأدب العربی فی العصر العباسی الأوّل یکی از آثاری است که نگارندة آن نمونه‌هایی از نثر و شعر دوران عباسی اول را گلچین کرده و به ترجمه و تحلیل آن پرداخته است. مطالعة کتاب نشان می‌دهد که این اثر، ضمن داشتن امتیازاتی، عاری از کاستی‌ها و نقص‌ها نیست. نگارنده در این جستار قصد دارد با رعایت اصول نقد و با استفاده از شیوة توصیفیـ تحلیلی میزان پای‌بندی نویسندة این کتاب را به رعایت معیارها و قوانین نگارشی به بوتة نقد بکشاند. از بررسی دقیق کتاب چنین استنباط می‌شود که این اثر برخی کاستیهای محتوایی و شکلی دارد که از اساسیترین آنها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد: پرداختن به موضوعات غیرضروری مانند زندگینامة شاعران و غافلشدن از برخی مباحث ضروری مانند اغراض شعری عصر عباسی. خطاهای تایپی زیادی نیز در کتاب مشاهده می‌شود که می‌تواند اطلاعات اشتباهی به مخاطب مبتدی بدهد و حتی باعث بدفهمی مطلب شود.
پژوهشی
زبان و ادبیات عربی
پیمان صالحی
دوره 18، شماره 4 ، تیر 1397، صفحه 113-136
چکیده
با عنایت به این‌که متون منثور معاصر، علاوه‌بر جنبة آموزشی، بیش از هر زمان دیگری منعکس‌کنندة فرهنگ آن است، کتابی که به‌عنوان منبع درسی معرفی می‌شود، علاوه‌بر ساختار شکلی و محتوایی مناسب، باید مطابق با جدیدترین نظریه‌ها و رویکردهای ادبی باشد تا بتواند رسالت ادبی خویش را به انجام برساند. در همین راستا، در این پژوهش تلاش شده است ...
بیشتر
با عنایت به این‌که متون منثور معاصر، علاوه‌بر جنبة آموزشی، بیش از هر زمان دیگری منعکس‌کنندة فرهنگ آن است، کتابی که به‌عنوان منبع درسی معرفی می‌شود، علاوه‌بر ساختار شکلی و محتوایی مناسب، باید مطابق با جدیدترین نظریه‌ها و رویکردهای ادبی باشد تا بتواند رسالت ادبی خویش را به انجام برساند. در همین راستا، در این پژوهش تلاش شده است به‌روش بازخوانی اثر و در دو بخش تحلیل کمّی و کیفی نشان داده شود که آیا کتاب ملامح النثر الحدیث و فنونه از پتانسیل لازم به‌مثابة یک منبع درسی برای رشتة زبان و ادبیات عربی برخوردار است یا خیر. نتایج حکایت از آن دارد که باوجود داشتن محاسنی چون خط کاملاً خوانا، صفحه‌آرایی مطلوب، و عملکرد فنی برخی از نویسندگان، این کتاب معایب کمّی و کیفی فراوانی دارد که درصورت ارائه به‌عنوان کتاب درسی بسیار ضعیف و ناقص خواهد بود. استفادة بسیار اندک و جزئی از علائم ویرایشی و نبود فهرست منابع و کتاب‌شناسی تاریخ ادبیات ازجمله معایب کمّی این کتاب است. تجدیدچاپ‌نشدن کتاب پس از 21 سال، نقصان موضوعی و محتوایی عناوین، بی‌نظمی و انسجام‌نداشتن مطالب، دقت کافی نداشتن در استناددهی، استفاده‌نکردن از منابع متعدد، معتبر، و به‌روز، و نیز نقصان در ارائة مطالب و استنباط غلط از مهم‌ترین معایب کیفی این کتاب است.
پژوهشی
زبان و ادبیات عربی
موسی عربی
دوره 18، شماره 4 ، تیر 1397، صفحه 137-151
چکیده
منتقدان رویکردهای سنتی بلاغت درخصوص سبک‌شناسی جدید تألیفات زیادی به‌رشتة تحریر درآورده‌اند که در این مقال سعی بر آن است تا یکی از این آثار را، یعنی أسلوبیة البیان العربی من أفق القواعد المعیاریة إلى آفاق النص الإبداعی نقد و بررسی کنیم. این اثر با روش تحلیل محتوا مورد نقد و بررسی قرار گرفته است که مهم‌ترین نتایج آن عبارت است از مرزبندی ...
بیشتر
منتقدان رویکردهای سنتی بلاغت درخصوص سبک‌شناسی جدید تألیفات زیادی به‌رشتة تحریر درآورده‌اند که در این مقال سعی بر آن است تا یکی از این آثار را، یعنی أسلوبیة البیان العربی من أفق القواعد المعیاریة إلى آفاق النص الإبداعی نقد و بررسی کنیم. این اثر با روش تحلیل محتوا مورد نقد و بررسی قرار گرفته است که مهم‌ترین نتایج آن عبارت است از مرزبندی دقیق بین بیان عربی در بلاغت قدیم و جدید که نویسنده توانسته با بخشی کاربردی با عنوان «قراءة و نص» به توفیق خوبی دست یابد، تناسب عنوان با مطالب کتاب در تمامی فصول و دو کلیدواژة القواعد المعیاریة و النص الإبداعیدر تمامی فصول با شواهد و استنادات موردتحلیل قرار گرفته است، نگاهی تمدنی و پویا به زبان به‌مثابة یک پیکر زنده، ارائة تحلیلهای جامع در پایان هر بخش که خواننده را به یک برداشت شفاف رهنمون می‌شود، و نظم و تسلسل منطقی مباحث ازجمله مهم‌ترین نقاط قوّت اثر است. ازجمله کاستیهای اثر می‌توان به برخی اشتباهات ویرایشی و نگارشی، که البته بسیار اندک است، فشردهبودن مباحث کتاب و نداشتن تمرین و آزمون، نداشتن فهرست اعلام، آیات و اشعار، و بررسی و نقدنکردن آرای صاحب‌نظران غربی اشاره کرد.
پژوهشی
زبان و ادبیات عربی
صادق عسکری
دوره 18، شماره 4 ، تیر 1397، صفحه 153-174
چکیده
تحلیل انتقادی تولیدات علمی باعث شناساندن نقاط ضعف و قوّت آثار گذشتگان و اجتناب از نقاط ضعف و تقویت نقاط قوّت را به‌دنبال خواهد داشت. بنابراین، می‌توان گفت که رسیدن به کمال مطلوب در تدوین منابع دانشگاهی فقط پس از نقدهای سازنده میسر است. در این نوشتار کتاب الأدب المصری من قیام الدولة الأیوبیة إلى مجیء الحملة الفرنسیة نقد و بررسی می‌شود. ...
بیشتر
تحلیل انتقادی تولیدات علمی باعث شناساندن نقاط ضعف و قوّت آثار گذشتگان و اجتناب از نقاط ضعف و تقویت نقاط قوّت را به‌دنبال خواهد داشت. بنابراین، می‌توان گفت که رسیدن به کمال مطلوب در تدوین منابع دانشگاهی فقط پس از نقدهای سازنده میسر است. در این نوشتار کتاب الأدب المصری من قیام الدولة الأیوبیة إلى مجیء الحملة الفرنسیة نقد و بررسی می‌شود. نتایج به‌دست‌آمده از نقد و بررسی این کتاب نشان می‌دهد که کتاب حاضر باوجود برخی نکات قوّت ازقبیل رعایت قوانین نگارشی و انسجام و تنظیم منطقی باب‌ها و فصل‌ها متأسفانه نواقص فراوانی در عرصة شکل و محتوا دارد. مهم‌ترین نواقص شکلی این اثر عبارت‌اند از ثبت‌نکردن ارجاعات و فقدان کتاب‌نامه، فقدان مقدمه و خاتمه برای باب‌ها و فصل‌ها، خطاهای لغوی ناشی از رعایت‌نکردن قواعد صرف و نحو، و خطاهای تعبیری و انشایی ناشی از استعمال نادرست واژه‌ها و ترکیب‌ها. اما مهم‌ترین نواقص محتوایی موجود در این کتاب عبارت‌اند از تکراری‌بودن موضوع، بررسی سطحی و شتاب‌زدة ناشی از وسیع‌بودن موضوع، تکیه‌بر تدوین و جمع‌آوری، و درنتیجه، فقدان تحلیل و نقد و نوآوری. امید است که نتایج به‌دست‌آمده از این بررسی مختصر برای نگارنده و دیگر پژوهش‌گران مفید باشد و باعث ارتقای علمی آثار گردد.
پژوهشی
زبان و ادبیات عربی
یحیی عطائی
دوره 18، شماره 4 ، تیر 1397، صفحه 175-193
چکیده
نویسنده در این مقاله کوشیده است با معرفی کتاب علوم البلاغة عند العرب و الفرس ارزش آن را درمیان دیگر کتاب‌های مشابه روشن کند و با نقد ساختارِ صوری و محتوایی جایگاه کتاب را درمیان پژوهش‌های بلاغت اسلامی و ایرانی ارزیابی کند. نویسندة کتاب در هر دو زمینه عالی عمل کرده است و به هدف ذکرشده در مقدمة کتاب، که بررسی تاریخ تطور بلاغت فارسی و ...
بیشتر
نویسنده در این مقاله کوشیده است با معرفی کتاب علوم البلاغة عند العرب و الفرس ارزش آن را درمیان دیگر کتاب‌های مشابه روشن کند و با نقد ساختارِ صوری و محتوایی جایگاه کتاب را درمیان پژوهش‌های بلاغت اسلامی و ایرانی ارزیابی کند. نویسندة کتاب در هر دو زمینه عالی عمل کرده است و به هدف ذکرشده در مقدمة کتاب، که بررسی تاریخ تطور بلاغت فارسی و عربی درکنار هم و نشاندادن تأثیر و تأثر این دو عرصه درتقابل با یک‌دیگر است، رسیده است. ساختار نقد و بررسی در این مقاله در نگاه کلی چنین است: نخست، بررسى صوری؛ دوم، بررسی میزان رعایت قواعد عمومی ویرایش و نگارش؛ و سوم، بررسی محتوایى اثر. پس از این سه بخش، محاسن کتاب، میزان انطباق محتواى اثر با عنوان و فهرست، میزان روزآمدى دادهها و اطلاعات اثر ازنظر ارجاع به منابع جدید، نمونههایى از نوآورى، نظم منطقى و انسجام مطالب در کل اثر، نحوة نقد و بررسیها در این اثر و میزان رعایت بیطرفی علمی در تحلیلها، و میزان سازواری محتوای علمی و پژوهشی اثر با مبانی و پیشفرضهای موردقبول اثر بهویژه سازواری محتوای علمی اثر با مبانی و اصول دینی و اسلامی عنوان شده است.
پژوهشی
زبان و ادبیات عربی
سید اسماعیل قاسمی موسوی
دوره 18، شماره 4 ، تیر 1397، صفحه 195-215
چکیده
زبان‌شناسی متن از مباحث مهم نظریة ترجمه است و پژوهش‌گران بسیاری کوشیده‌اند نظریات این رشته را در مطالعة ترجمه به‌کار گیرند. یوسف نور عوض نیز در علم النص و نظریة الترجمة کوشیده تا با بیان تاریخچه‌ای مختصر از زبان‌شناسی متن و مطالعات ترجمه ارتباط این دو رشته را با یک‌دیگر شرح دهد و نظریة خود را، که برمبنای همین ارتباط بنا شده است، ...
بیشتر
زبان‌شناسی متن از مباحث مهم نظریة ترجمه است و پژوهش‌گران بسیاری کوشیده‌اند نظریات این رشته را در مطالعة ترجمه به‌کار گیرند. یوسف نور عوض نیز در علم النص و نظریة الترجمة کوشیده تا با بیان تاریخچه‌ای مختصر از زبان‌شناسی متن و مطالعات ترجمه ارتباط این دو رشته را با یک‌دیگر شرح دهد و نظریة خود را، که برمبنای همین ارتباط بنا شده است، مطرح کند. او در متون سه نوع معنا قائل است: منطقی، بیانی، و بدیعی که باتوجه‌به کمیت این معانی متن‌ها نیز سه دسته‌اند: متون ادبی، غیرادبی، و مختلط که براساس تفاوت‌های این گونه‌ها باید راه‌کار ترجمه‌ای مناسبی برای برگردان آن در پیش گرفت. نگارنده در نوشتة حاضر با شیوة توصیفیـ تحلیلی قصد دارد شکل و محتوای این کتاب را بررسی کند و میزان تحقق اهداف آن را مشخص کند و تطابق محتوای این اثر را با سرفصل دروس رشتة زبان و ادبیات عربی بسنجد. مهم‌ترین دستاوردهای این پژوهش عبارت است از قدمت زمان تألیف کتاب در مقایسه با رشتة مطالعات ترجمه، جامعیت‌نداشتن و دربرنگرفتن تمامی مطالب یادشده در سرفصل که سبب شده این کتاب مدخل جامعی در مطالعات ترجمه و منبع اصلی مناسبی برای دروس مرتبط با نظریة ترجمه در زبان عربی نباشد؛ از مزیت‌های نوشته می‌توان به ایده و چهارچوب نظری جدید آن اشاره کرد.
پژوهشی
زبان و ادبیات عربی
عیسی متقی‌زاده
دوره 18، شماره 4 ، تیر 1397، صفحه 217-233
چکیده
کتاب درسی دانشگاهی در فرایند یاددهی و یادگیری نقش تعیین‌کننده‌ای دارد. کتاب درسی مناسب ویژگی‌ها و شاخص‌هایی دارد که آن را از کتاب‌های غیردرسی متمایز می‌کند. نقد و تحلیل محتوای کتاب‌های دانشگاهی سبب می‌شود در طراحی و سازمان‌دهی مناسب آن دقت کافی به‌عمل آید. در این پژوهش با هدف دست‌یافتن به شاخص‌های کتاب‌های درسی دانشگاهی از ...
بیشتر
کتاب درسی دانشگاهی در فرایند یاددهی و یادگیری نقش تعیین‌کننده‌ای دارد. کتاب درسی مناسب ویژگی‌ها و شاخص‌هایی دارد که آن را از کتاب‌های غیردرسی متمایز می‌کند. نقد و تحلیل محتوای کتاب‌های دانشگاهی سبب می‌شود در طراحی و سازمان‌دهی مناسب آن دقت کافی به‌عمل آید. در این پژوهش با هدف دست‌یافتن به شاخص‌های کتاب‌های درسی دانشگاهی از روش تحقیق کتاب‌خانه‌ای استفاده کرده‌ایم. در این مقاله، با تحلیل محتوای کتاب تعریف و مفاهیم آن، کاربرد و ابعاد آن، و نظراتی را که در زمینة طراحی کتاب‌های درسی ارائه شده است موردارزیابی و نقد قرار داده‌ایم. در این مقاله به‌طور موردی میزان برخورداری کتاب قواعد و متون عربی، کتابی که برای دانشجویان رشتة زبان و ادبیات فارسی فراهم آمده است، از شاخص‌های کتاب دانشگاهی بررسی شده است. کتاب درسی از مهم‌ترین و تأثیرگذارترین رسانه‌های آموزشی است که نقش ارزش‌مندی در نظام تعلیم و تربیت ایفا می‌کند. طراحی کتاب‌ها باید باتوجه‌به معیارها و ضوابط خاصی در همة ابعاد متن باشد. تحلیل محتوای کتاب‌های درسی می‌تواند نقاط قوّت و ضعف احتمالی کتاب‌های درسی را برای اصلاح و تغییر احتمالی محتوا متناسب با اهداف تعیین‌شده و اصول علمی دراختیار مدیران و برنامه‌ریزان و مؤلفان کتاب‌های درسی قرار دهد.
پژوهشی
زبان و ادبیات عربی
آزاده منتظری
دوره 18، شماره 4 ، تیر 1397، صفحه 235-253
چکیده
نقد نوین هم‌گام با رشد و پیشرفت علوم و دانش‌های انسانی در کشورهای غربی و پیرو دادوستدهای فرهنگ‌های مختلف با یک‌دیگر به فرهنگ عربی راه یافت و ناقدان عربی را بر آن داشت تا از جدیدترین نتایج نقد جهانی بهره جویند. برخی چنان مسخ محصولات نقد غربی شدند که میراث نقد اصیل خود را که از دیرباز به آنان رسیده بود به‌طور کامل وانهادند، اما گروهی ...
بیشتر
نقد نوین هم‌گام با رشد و پیشرفت علوم و دانش‌های انسانی در کشورهای غربی و پیرو دادوستدهای فرهنگ‌های مختلف با یک‌دیگر به فرهنگ عربی راه یافت و ناقدان عربی را بر آن داشت تا از جدیدترین نتایج نقد جهانی بهره جویند. برخی چنان مسخ محصولات نقد غربی شدند که میراث نقد اصیل خود را که از دیرباز به آنان رسیده بود به‌طور کامل وانهادند، اما گروهی دیگر چون صلاح فضل، پژوهش‌گر و ناقد به‌نام مصری، با نگاهی تیزبینانه و خردمندانه به‌منظور معرفی نتایج پژوهش‌های نقدی و کاربردی‌سازی آن در تمام سطوح جوامع عربی برآمد ونتایج تلاش‌های ناقدان عربی قدیم و جدید را نیز زیر ذره‌بین خود داشت. در همین راستا، در این جستار کتاب مناهج النقد المعاصر اثر صلاح فضل را به‌شیوة تحلیل کمّی و کیفی موردکنکاش قرار داده‌ایم و نقاط قوّت و ضعف محتوایی و شکلی اثر یادشده را ارزیابی کرده‌ایم. این کتاب به‌لحاظ فقدان ارجاعات و استناددهی به‌شیوة آکادمیک تألیف نشده است، بلکه به‌شیوه‌ای است که نویسنده آن را «نگارش شفاهی» نام نهاده است و از اسلوب نگارش طه حسین و محمد مندور که مورداقبال خوانندگان عرب قرار گرفته است، تأثیر پذیرفته است؛ ازاین‌رو، نویسنده به فهم صحیح، ساده، و سهل‌الوصول محتوای نقدی این کتاب توسط خواننده اهتمام بسیار ورزیده است.
پژوهشی
زبان و ادبیات عربی
رضا ناظمیان
دوره 18، شماره 4 ، تیر 1397، صفحه 255-271
چکیده
نقد کتاب را می‌توان امتداد کوشش‌های نویسنده در ارائة دستاورد پژوهشی دانست. نقد جوهر پژوهش است و در این مقاله برآنیم تا کتاب فصول فی الترجمه و التعریب از محمد البطل، نویسنده و مترجم مصری، را به بوتة نقد بگذاریم. کتاب از هشت فصل تشکیل شده که به موضوعات مختلف در حوزة ترجمه از عربی به انگلیسی و بالعکس پرداخته است و اگرچه همة این فصول، که ...
بیشتر
نقد کتاب را می‌توان امتداد کوشش‌های نویسنده در ارائة دستاورد پژوهشی دانست. نقد جوهر پژوهش است و در این مقاله برآنیم تا کتاب فصول فی الترجمه و التعریب از محمد البطل، نویسنده و مترجم مصری، را به بوتة نقد بگذاریم. کتاب از هشت فصل تشکیل شده که به موضوعات مختلف در حوزة ترجمه از عربی به انگلیسی و بالعکس پرداخته است و اگرچه همة این فصول، که هرکدام حکم یک مقاله را دارند، ازنظر موضوعی در یک حوزه قرار می‌گیرند، اما پراکنده‌اند و هرکدام به تخصص و مهارتی خاص در ترجمه اختصاص دارند. حوزه‌ای که نویسنده توجه بیش‌تری به آن دارد حوزة اصطلاح‌شناسی است که بخش بزرگی از کتاب به آن اختصاص یافته است و حتی یک فصل کتاب را «فرهنگ کوچک اصطلاحات مطبوعاتی» تشکیل می‌دهد. باتوجه‌به این‌که کتاب‌های مربوط به تئوری ترجمه پیشینه‌ای نسبتاً طولانی دارند و حتی در زبان عربی نیز کتاب‌های معدودی در این زمینه به‌چاپ رسیده است، انتظار می‌رفت که کتاب فصول فی الترجمه و التعریب از محمد البطل که در سال ۲۰۰۷ میلادی به‌چاپ رسیده است در زمینة مطالعات ترجمه عمیق‌تر باشد و حتی نکات ترجمه‌ای بیش‌تری را گوش‌زد کند، اما نگاهی به فهرست منابع کتاب این باور را به ما می‌دهد که نویسنده کار تحقیقی گسترده‌ای در زمینة فن ترجمه انجام نداده است و بیشتر تجربه‌های عملی‌اش را به نگارش درآورده است.
پژوهشی
زبان و ادبیات عربی
ابراهیم نامداری
دوره 18، شماره 4 ، تیر 1397، صفحه 273-289
چکیده
صاحب‌نظران در زمینة رعایت استانداردهای ساختار مقاله‌های علمیـ پژوهشی اصول، قواعد، و ضوابط خاصی را درنظر دارند که پای‌بندی به این موارد نیازمند مهارت، تجربه، و دقت فراوان است. در این پژوهش برآنیم تا به نقد و بررسی ساختار شش مقالة چاپ‌شده در مجلة ادب عربی دانشگاه تهران در حوزة ادبیات عصر میانه و میزان انطباق آن با استانداردهای مقاله‌های ...
بیشتر
صاحب‌نظران در زمینة رعایت استانداردهای ساختار مقاله‌های علمیـ پژوهشی اصول، قواعد، و ضوابط خاصی را درنظر دارند که پای‌بندی به این موارد نیازمند مهارت، تجربه، و دقت فراوان است. در این پژوهش برآنیم تا به نقد و بررسی ساختار شش مقالة چاپ‌شده در مجلة ادب عربی دانشگاه تهران در حوزة ادبیات عصر میانه و میزان انطباق آن با استانداردهای مقاله‌های علمیـ پژوهشی بپردازیم. بررسی استانداردهای مربوط به ساختار مقاله‌های علمیـ پژوهشی در این شش مقاله حاکی از آن است که برخی از مقالات دارای نواقصی ازقبیل کلیبودن عنوان، نداشتن روش و هدف پژوهش در چکیده، ضعف در انتخاب واژههای کلیدی، مشخصنبودن پرسش‌های اصلی، اشارهنکردن به پیشینة پژوهش، و کلیشهای و کلیبودن نتیجههاست. ازسویدیگر، تعدادی از مقاله‌های بررسیشده نیز نقاط قوّت و استانداردهای لازم را دارند که ازجملة آن می‌توان به ارائة عمقی مبانی نظری پژوهش، رویکرد انتقادی و تحلیلمحور، نوآوری، انطباق محتوای اثر با عنوان، استناد به منابع معتبر، و دادههای به‌روز اشاره کرد.
پژوهشی
زبان و ادبیات عربی
یوسف نظری
دوره 18، شماره 4 ، تیر 1397، صفحه 291-307
چکیده
کتابفی النص الأدبی؛ دراسة أسلوبیة إحصائیةنشریافته در 1993 م، اثر سعد مصلوح، از نخستین و برجسته‌ترین آثاری است که در حوزة مطالعات زبان عربی به بررسی مقولة سبک‌شناسی آماری پرداخته است. در این مقاله این اثر از دو منظر شکلی و محتوایی موردبررسی قرار گرفته است. بررسی بُعد شکلی شامل طرح جلد، حروف‌نگاری، صفحه‌آرایی، و اشتباهات تایپی است. ...
بیشتر
کتابفی النص الأدبی؛ دراسة أسلوبیة إحصائیةنشریافته در 1993 م، اثر سعد مصلوح، از نخستین و برجسته‌ترین آثاری است که در حوزة مطالعات زبان عربی به بررسی مقولة سبک‌شناسی آماری پرداخته است. در این مقاله این اثر از دو منظر شکلی و محتوایی موردبررسی قرار گرفته است. بررسی بُعد شکلی شامل طرح جلد، حروف‌نگاری، صفحه‌آرایی، و اشتباهات تایپی است. محور بررسی محتوایی نیز شامل شیوایی بیان، نظم مطالب، منابع، و ارجاعدهی، نوآوریها، و نقد و بررسی آن است. بررسیها نشان داد ازآن‌جاکه این کتاب قریببه بیست سال پیش منتشر شده است، ازلحاظ شکلی و بهخصوص حروف‌نگاری و شیوة ارجاعدهی کاستیهای متعددی دارد. ازلحاظ محتوایی نیز باید اذعان کرد که باوجود بدیعبودن این نظریه در حوزة مطالعات عربی، اما آرایی که مبنای نظری کتاب را شکل می‌دهند اصولاً برگرفته از صاحب‌نظران غربی است. بنابراین، نوآوری اصلی کتاب را باید در پرداختن به موضوع در مطالعات عربی و پیادهسازی طرحها و الگوها بر متون عربی دانست.
