نوع مقاله : پژوهشی

نویسنده

استادیار پژوهشکدۀ تاریخ، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی

چکیده

نظام وزارت یکی از ارکان قوام‌بخش هر حکومتی است. هرگاه حکومتی از یک دستگاه دیوانی قوی برخوردار باشد، ثبات بیش‌تری داشته است و دولت عباسی نیز از دستگاه دیوانی ـ وزارتی برخوردار بوده است که نمود آن در دورة آل‌ بویه و سلجوقیان بیش‌تر به‌چشم می‌‌آید. برای تبیین نقش دیوان وزارت آثار زیادی نوشته‌‌اند. یکی از آن‌ها کتاب نظام وزارت در دولت عباسیان (عصر آل بویه و سلجوقیان) اثر زهرانی است. این تحقیق با رویکردی تفسیری و مسئله‌‌ای درپی نقد و بررسی کتاب مذکور است و یافته‌ها حاکی است که زهرانی هرچند به اهمیت نظام وزارت می‌‌پردازد، اما او هم به‌ سبک و سیاق متقدمان همان اطلاعات را بازگو می‌‌کند و یک مدل کلی را برای سامان تحقیق طرح کرده و براساس آن کل کتاب را تحلیل کرده است. همین امر باعث محدودیت‌‌هایی در ارائة تحلیل بهتر شده است و درنهایت این‌که به نقش خود وزیر درمقام یک فرد بیش‌تر پرداخته است تا این‌که او را درقالب یک نظام بررسی کند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

A Review on the Book "Ministry System in the Abbasid Government (Al-Buyeh and Seljuk Era)

نویسنده [English]

  • Seyyed Mohammad Rahim Rabbanizadeh

Assistant Professor of History Research Institute, Humanities and Cultural Studies

چکیده [English]

The ministry system is one of the consolidating pillars of every government. Any government with a strong bureaucratic system has a higher stability, and the Abbasid government had a bureaucratic-ministerial system, more evident in the Al-Buyeh and the Seljuks era. In order to explain the role of the Department of Justice, a lot has been written. One of them is the book "The Ministry System in the Abbasid Government (Al-Buyeh and Seljuk era)" written by Zahrani. The present study attempts to critically review the above book with an interpretative and problem-centered approach and the findings suggest that although Zahrani addresses the importance of the ministry system, he also narrates the same information in the style of the earlier ones and that he raises a general model for the research organization based on which he analyzes the whole book, leading to limitations in providing a better analysis, and ultimately he deals with the role of the minister himself as an individual than investigating him in the form of a system.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Ministry system
  • Abbasid government
  • Al-Buyeh
  • Seljuk
  • Zahrani
ابن‌مسکویه (1424)، تجارب الامم، به‌تحقیق سیدحسن کسروی، لبنان: دارالکتب العلمیة.
استخری، ابواسحاق بن ابراهیم (1368)، مسالک و ممالک، به‌اهتمام ایرج افشار، تهران: علمی و فرهنگی.
پورداود، ابراهیم (1380)، خرده‌اوستا بخشی از کتاب اوستا، تهران: اساطیر.
الدوری، عبدالعزیز (1394)، پژوهشی در تاریخ سیاسی، اداری، و مالی عصر عباسی اول، ترجمة رمضان رضایی، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
دیاکونوف، م. م. (1346)، تاریخ ایران باستان، ترجمة روحی ارباب، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
زهرانی، محمد مسفر (1393)، نظام وزارت در دولت عباسی (عصر آل بویه و سلجوقیه، ترجمة ستار عودی، تهران: علمی و فرهنگی.
طقوش، محمدسهیل (1383)، دولت عباسیان، ‌ترجمة حجت‌الله جودکی، قم: پژوهشکدة حوزه و دانشگاه.
فقیهی، علی‌‌اصغر (1365)، آل ‌بویه،‌ تهران: صبا.
قادری، حاتم (1382)، اندیشه‌های سیاسی در اسلام و ایران، تهران: سمت.
کارلا، کلاوسنر (1389)، دیوان‌سالاری در عهد سلجوقی (وزارت در عهد سلجوقی)، ترجمة یعقوب آژند، تهران: امیرکبیر.
ماوردی بصری، ابوالحسن علی بن محمد بن حبیب (1391)، الاحکام السلطانیه، ترجمة حسین صابری، تهران: علمی و فرهنگی.