نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دکترای علوم سیاسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، تهران

2 استادیار گروه علوم سیاسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد رباط‌کریم

چکیده

سیدحسین نصر یکی از تأثیرگذارترین متفکران سنت‌گرای معاصر است که اندیشه‌های انتقادی تأمل‌برانگیزی درخصوص تجدد و دستاوردهای آن ارائه کرده است. یکی از مهم‌ترین دستاوردهای تجدد که در اندیشۀ نصر موردنقد قرار گرفته است علم جدید است. رویکرد نصر به علم فقط در سطح انتقاد متوقف نمی‌شود، بلکه او تلاش می‌کند تا جای‌گزینی مناسب برای علم جدید معرفی کند و آن را علم سنتی نام‌گذاری می‌کند که به‌اعتقاد او، پیوند گسست‌ناپذیری با امر قدسی و باورهای دینی دارد. نصر برای تبیین مفهوم علم سنتی تلاش می‌کند تا ازطریق تمایزگذاری میان علم سنتی با علم جدید آن را صورت‌بندی کند. این مقاله ضمن بررسی رویکرد نصر دراین‌خصوص کتاب نیاز به علم مقدس را نقد و بررسی می‌کند و نشان می‌دهد که مفهوم علم سنتی فاقد هرگونه اصالت تاریخی است و فقط واکنشی است نوستالژیک به توسعۀ پی‌آمدهای علم جدید و افسون‌زدایی آن از مناسبات جاری و روابط حاکم بر جوامع سنتی که در مواجهه با آن دچار بحران شده‌اند. بررسی انجام‌شده نشان می‌دهد که مبانی فلسفی حاکم بر علم سنتی ارائه‌شدۀ نصر با ماهیت تاریخی این علوم هم‌خوانی ندارد، بلکه ناشی از رویکردی سلبی است که دربرابر مبانی هستی‌شناختی، معرفت‌شناختی، و روش‌شناختی‌ حاکم بر علم جدید ارائه شده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Review and Critique of the Contradictions of the Methodology of Traditional Science in the Book " The Need For a Sacred Science"

نویسندگان [English]

  • MOHAMMAD NEZHADIRAN 1
  • Rozhan Hesam Ghazi 2

1 PhD Student of Political Sciences, Science and Research Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran

2 Assistant Professor, Department of Political Sciences, Robat Karim Branch, Islamic Azad University, Robat Karim, Iran

چکیده [English]

Seyyed Hossein Nasr is one of the most influential contemporary traditionalists, who has provided the major criticism of ideas about modernity. Modern science is one of the most important achievements of modernity that has been criticized through Nasr thought. Nasr approach to modern science does not stop merely at the level of criticism, but he tries to introduce an alternative to modern science which is named the traditional knowledge that he believes there is an unbreakable link with sacred and religious beliefs. Nasr tries to explain the concept of traditional knowledge through distinction between traditional knowledge with modern science as it is formulated. This paper examines Nasr approach to criticize and review the book "The Need for Sacred Science" which shows that the concept of traditional knowledge has no historical authenticity. Merely nostalgic reaction to the development of modern science and demythologization consequences of the status quo and modern Brjvam relations have been in the face of the crisis. Survey shows that the philosophical foundations of the traditional knowledge provided by Nasr are inconsistent with the nature of historical sciences. But from a negative approach, it is against the ontological, epistemological, and methodological principles of the science.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Tradition
  • Sacred Science
  • Modern Science
  • Intuitive Knowledge
  • Sacred Sense
  • World of Meaning
ابن‌سینا، حسین ‌بن عبدالله (1373)، برهان شفا، ترجمۀ مهدی قوام صفری، تهران: فکر روز.
پلانک، ماکس (1354)، علم به کجا میرود، ترجمۀ احمد آرام، ت‍ه‍ران‌: شرکت سهامی انتشار.
پوپر، کارل (۱۳۶۹)، جست‌وجوی ناتمام، ترجمۀ ایرج علی‌آبادی، تهران: انتشارات آموزش انقلاب اسلامی.
تورن، آلن (1380)، نقد مدرنیته، ترجمۀ مرتضی مردیها، تهران: گام نو.
صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم (1378)، مجموعۀ رسائل فلسفی صدرالمتألهین؛ مشتمل‌بر آثار ناشناخته و چاپ‌نشده، ترجمۀ حامد ناجی اصفهانی، تهران: حکمت.
فلوطین (1366)، دورۀ آثار، ترجمۀ محمدحسن لطفی، ج 2، تهران: خوارزمی.
کورنر، اشتفان (1380)، فلسفۀ کانت، ترجمۀ عزت‌الله فولادوند، تهران: خوارزمی.
گاتری، دبلیو کی سی (1376)، تاریخ فلسفۀ یونان، ترجمۀ مهدی قوام صفری، تهران: فکر روز.
گلشنی، مهدی (1377)، از علم سکولار تا علم دینی، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
گنون، رنه (1349)، بحران دنیای متجدد، ترجمۀ ضیاءالدین دهشیری، تهران: سپهر.
گنون، رنه (1361)، سیطرۀ کمیت و علائم آخرالزمان، ترجمۀ علی‌محمد کاردان، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
گنون، رنه (1379)، نگرشی به حقایق باطنی اسلام و تائوئیسم، ترجمۀ دل‌آرا قهرمان، تهران: نشر آبی.
مظفر، محمدرضا (1389)، منطق، ترجمۀ علی شیروانی، ج 2، قم: دارالعلم.
نژادایران، محمد (1394)، روشن‌فکری دینی و مدرنیته در ایران، تهران: گوهرشید.
نصر، سیدحسین (1342)، نظر متفکران‌ اسلامی‌ دربارۀ‌ طبیعت‌، تهران‌: خوارزمی‌.
نصر، سیدحسین (1350)، علم‌ و تمدن‌ در اسلام‌، ترجمۀ‌ احمد آرام‌، تهران‌: خوارزمی‌.
نصر، سیدحسین (۱۳71)، معارف اسلامی در جهان معاصر، تهران: امیرکبیر، کتاب‌های جیبی.
نصر، سیدحسین (۱۳7۴)، جوان مسلمان و دنیای متجدد، ترجمۀ مرتضی اسعدی، تهران: طرح نو.
نصر، سیدحسین (۱۳۷۸)، نیاز به علم مقدس، ترجمۀ حسن میانداری، قم: مؤسسة فرهنگی طه.
نصر، سیدحسین (۱۳۸۰ الف)، معرفت و معنویت، ترجمۀ انشاءالله رحمتی، تهران: سهروردی.
نصر، سیدحسین (1380 ب)، معرفت‌ و امر قدسی‌، ترجمۀ‌ فرزاد حاجی‌ میرزائی‌، تهران‌: نشر و پژوهش فرزان‌‌روز.
نصر، سیدحسین (۱۳۸2)، جاودان خرد: مجموعۀ مقالات دکتر سیدحسین نصر، به‌اهتمام سیدحسن حسینی، تهران: سروش.
نصر، سیدحسین (۱۳۸3 الف)، اسلام و تنگناهای انسان متجدد، ترجمۀ انشاءالله رحمتی، تهران: سهروردی.
نصر، سیدحسین (1383 ب)، قلب اسلام، ترجمۀ مصطفی شهرآیینی، تهران: حقیقت.
نصر، سیدحسین (۱۳۸3 ج)، سنت عقلانی اسلامی در ایران، ترجمة سعید دهقانی، تهران: قصیده‌سرا.
نصر، سیدحسین (1384 الف)، آموزه‌های صوفیان، ترجمۀ حسین حیدری، تهران: قصیده‌سرا.
نصر، سیدحسین (1384 ب)، دین و نظام طبیعت، ترجمة محمدحسن فغفوری، تهران: حکمت.
نصر، سیدحسین (1385 الف)، «بر سر علم اسلامی چه آمده است؟»، بازتاب اندیشه، ترجمة رحیم قاسمیان، ش 82.
نصر، سیدحسین (۱۳۸۵ ب)، در جست‌وجوی امر قدسی: گفت‌وگوی رامین جهانبگلو با سیدحسین نصر، ترجمۀ مصطفی شهرآیینی، تهران: نشر نی.
نصر، سیدحسین (1386)، اسلام سنتی در دنیای متجدد، ترجمة محمد صالحی، تهران: سهروردی.
نصر، سیدحسین (1387)، انسان و طبیعت، ترجمة عبدالرحیم گواهی، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلام.
نصر، سیدحسین (1388)، گلشن حقیقت، ترجمۀ انشاءالله رحمتی، تهران: سوفیا.
نصر، سیدحسین (1391)، اسلام، علم، مسلمانان و تکنولوژی، گفت وگو با مظفر اقبال، ترجمة حسین کرمی، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه.
نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد (1380)، بازنگاری اساس ‌الاقتباس، ترجمۀ مصطفی بروجردی، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
یگر، ورنر (1393)، پایدیا، ترجمۀ محمدحسن لطفی، تهران: خوارزمی.
الیاده، میرچا (1375)، مقدس و نامقدس، ترجمة نصرا زنگویی، تهران: سروش.
Aslan, Adnan (1998), Religious Pluralism in Christian and Islamic Philosophy, Carzon Press.
Chalmbers, Alan (1982), What Is This Thing Called Science, New York: University of Queensland Press.
Diogenes, Laertius (2010), Lives of Eminent Philosophers, translate Lobert Drew Hicks, ebook@Adelaid University.
Lakatos, Imre (1978), The Methodology of Scientific Research Programmes, J. Worral and Currie (eds.), London: Cambridge University Press.
Long, A. A. and D. N. Sedely (1987), The Hellenistic Philosophers, With Philosophy Commentary, Cambridge University Press.
Mouck, Tom (1990), “Positive Accounting Theory as a Lakatosian Research Programmes”, Accounting and Business Research, vol. 20 (79).
Nasr, Seyyed Hossein (1980), “In Quest of Eternal Sophia”, in: Philosopher Gritiques D’eus Memes- Philosophische Selbstbetrahtungen, Ander Mercier and suilar Maja (eds.), vol. 5- 6.