نوع مقاله : پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شهید چمران اهواز، ایران

چکیده

یکی از درس‌هایی که برای فهم و شناخت هرچه بهتر علوم قرآن در رشتة ادبیات فارسی درنظر گرفته‌ شده آشنایی با علوم قرآنی است. اما این درس در اهداف، سرفصل‌ها، و کتاب‌های آموزشی اشکالاتی دارد که از اهمیت، جذابیت، و کارآیی آن کاسته و قابلیت‌های بسیار این درس را تحت‌الشعاع قرار داده است. سه منبع مهم و پرتیراژ این درس تألیف استادان رادمنش، حلبی، و رکنی است که باوجود امتیازاتی ازجمله اشتمال بر مهم‌ترین مباحث علوم قرآنی و اطلاعات مفید و ارزش‌مند در این باب، هم‌چنین برخی اشارات ادبی متناسب با بحث، ضعف‌ها و ایراداتی نیز دارند. مهم‌ترین معضل گنجانده‌نشدن جامع و روش‌مند مباحث ادبیِ مرتبط با سرفصل‌های درس در کتاب‌های آموزشی آشنایی با علوم قرآنی است که درکنار عواملی چون جامع و مانع‌نبودن درس‌نامه‌های آموزشی، پرداختن به مطالب غیر‌ضروری، عدم اولویت‌بندی مباحث علوم قرآنی براساس بازتاب آن در ادبیات و آشفتگی در تدوین مطالب کتاب‌های درسی باعث شده این درس به حاشیة دروس تخصصی رشتة ادبیات فارسی رانده شود. در این مقاله می‌کوشیم، ضمن آسیب‌شناسی و نقد سرفصل‌های آموزشی و درس‌نامه‌های دانشگاهی آشنایی با علوم قرآنی، راه‌کارهایی برای افزایش بازدهی کیفی درس و ارتقای جایگاه آن ارائه دهیم.
 
 

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

The Pathology of the Syllabus "An Introduction to Quranic Sciences" in Persian Language and Literature

نویسنده [English]

  • zeinab rezapour

Assistant Professor, Persian Language and Literature, Shahid Chamran University of Ahvaz

چکیده [English]

One of the lessons considered essential for the better understanding of Quranic knowledge in the field of Persian literature is familiarity with Quranic sciences. But, this lesson has some drawbacks in goals, syllabuses, and educational books that have diminished its importance, attractiveness and effectiveness, which havegreatly influenced this lesson. Three important and widely circulated textbooks are written by the scholars Radmanesh, Halabi, and Rokni. While these textbooks possess some merits such as inclusion of the most significant Quranic Sciences, useful and valuable information in this regard as well as some literary topics proportionate to the subject, they also have some demerits and drawbacks. The critical problem is the lack of a comprehensive and methodological approach to include the literary subjects related to the syllabus designs which are mentioned in the educational books on Introduction to Quranic Sciences, which, along with such factors as comprehensive and non-impediment of teaching lessons, addressing unnecessary material, the lack of prioritization of Qur'anic topics based on its reflection in literature and turmoil. In compiling the content of textbooks, this lesson has been thrown into the fringe of specialized Persian literature courses. In this research, we try to find ways to improve the quality of the lesson and improve its status through a descriptive-analytical method along with pathology and critique of the educational sections and academic courses of the Quranic sciences familiarizing.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Pathology
  • Syllabus Designs on Introduction to Quranic Sciences
  • Literary Texts
  • Pedagogical Purposes
  • Persian Language and Literature
قرآن کریم (1373)، ترجمة ناصر مکارم شیرازی، قم: دار القرآن کریم؛ دفتر مطالعات تاریخ و معارف اسلامی.
کتاب مقدس (عهد عتیق و عهد جدید) (1380)، ترجمة فاضل‌خان همدانی و دیگران، تهران: اساطیر.
ابن‌عربی، محی‌الدین (1946 م)، فصوص‌ الحکم، القاهرة: دار احیاء الکتب العربیّة.
ابن‌مسکویه (1373)، تجارب الامم فی اخبار ملوک العجم والعرب، تصحیح رضا انزابی‌نژاد، مشهد: دانشگاه مشهد.
اسعدی، محمد و همکاران (1389)، آسیبشناسی جریان‌های تفسیری، زیرنظر محمدباقر سعیدی روشن، ج 1، قم: حوزه و دانشگاه.
افلاکی، شمس‌الدین احمد (1959 م)، مناقب العارفین، تعلیقات تحسین یازیجی، آنقره: انجمن تاریخ ترک.
حافظ شیرازی (1368)، دیوان، به‌کوشش محمد قزوینی و قاسم غنی، تهران: اساطیر.
حلبی، علی‌اصغر (1386)، آشنایی با علوم قرآنی، ویراست دوم، تهران: اساطیر.
خرمشاهی، بهاءالدین (1374)، قرآن‌شناخت، تهران: طرح نو.
رادمنش، سیدمحمد (1373)، آشنایی با علوم قرآنی، تهران: جامی.
رضایی اصفهانی، محمدعلی (1382)، روش‌ها و گرایش‌های تفسیری قرآن، قم: مرکز جهانی علوم اسلامی.
رکنی، محمدمهدی (1392)، آشنایی با علوم قرآنی، تهران: سمت.
روزبهان بقلی (1374)، شرح شطحیات، تصحیح هانری کربن، تهران: طهوری.
سعدی، مصلح ‌بن ‌عبدالله (1377)، گلستان، تصحیح غلام‌حسین یوسفی، تهران: خوارزمی.
سنایی، مجدود بن آدم (1383)، حدیقة الحقیقة، تصحیح مدرس رضوی، تهران: دانشگاه تهران.
شمیسا، سیروس (1383)، نقد ادبی، تهران: فردوس.
شیمل، آنه‌ماری (1377)، من بادم و تو آتش، ترجمة فریدون بدره‌ای، تهران: توس.
طبری، محمد بن ‌جریر (1406 ق)، جامع البیان فی تفسیر القرآن، بیروت: دارالمعرفة.
عین‌القضات همدانی، عبدالله بن محمد (1340)، تمهیدات، تحقیق عفیف عسیران، تهران: دانشگاه تهران.
فلوتن، فان (بی‌تا)، تاریخ شیعه و علل سقوط بنی‌امیه، ترجمة سیدمرتضی هاشمی حائری، تهران: بی‌جا.
مجلسی، محمدباقر (1374)، بحار الانوار، تهران: دارالکتب الاسلامیة.
معرفت، محمدهادی (1379)، تفسیر و مفسران، قم: مؤسسة فرهنگی التمهید.
ملکی، حسن (1384)، «شیوة طراحی و تألیف کتاب درسی»، سخن سمت، ش 15.
ملکی، حسن (1385)، «مبانی و معیارهای نقد کتاب های درسی»، پژوهش و نگارش کتب دانشگاهی، ش 17.
مولوی، جلال‌الدین محمد (1373)، مثنوی معنوی، تصحیح رینولد نیکلسون، تهران: امیرکبیر.
مولوی، جلال‌الدین محمد (1330)، فیه ما فیه، تصحیح و حواشی بدیع‌الزمان فروزان‌فر، تهران: دانشگاه تهران.
ناصرخسرو (1368)، دیوان اشعار، تصحیح مجتبی مینوی و مهدی محقق، تهران. دانشگاه تهران.
نجم رازی، عبدالله (1365)، مرصاد العباد، به‌اهتمام محمدامین ریاحی، تهران: علمی و فرهنگی.
نظامی گنجه‌ای (1374)، کلیات خمسه، تصحیح وحید دستگردی، تهران: امیرکبیر.
نوروززاده، رضا و ندا رضایی (1388)، «پیش‌بایست‌ها و الزامات کتاب درسی دانشگاهی»، عیار، ش 23.