نویسنده

دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه اصفهان

چکیده

کتاب نگاهی تحلیلی به علم بیان ازجمله کتاب‌های درسی دانشگاهی تازه‌چاپ حوزة بلاغت است که سعی دارد با اتکا به مبانی بلاغت سنتی، از نگاه‌های جدید مطرح در این حوزه نیز بی‌بهره نباشد. ضمناً وجه انتقادی و رویکرد کتاب در تأمل بر اغلب مسائل شایع دانش ادبی «بیان» مندرج در برخی منابع پیشین و طرح و بررسی گاه تفصیلی آن‌ها اسم این کتاب را کاملاً بامسما کرده است. اشکالاتی که لامحاله بر این کتاب پرفایده‌ وارد آمده بعضی عمومی و بعضی تخصصی است. منظور از اشکالات عمومی نادرستی‌ها و کمبودهایی مانند اغلاط مطبعی، نقصان پیشینة تحقیق، و شیوة استناد و نمایه‌سازی است و منظور از اشکالات تخصصی نقایص و اغلاطی است که در تناسب با موضوع و ساختار کتاب، یعنی بلاغت پیش آمده است. مواردی مثل بدگزینی شواهد و بدفهمی آن‌ها که به‌نظر ما گاه به تحلیل و تشخیص غلط اصول بلاغی منجر شده است. در این نقد هم‌چنین به ضعف انسجام کتاب در مدیریت بحث و استشهادات و طبقه‌بندی مطالب اشاره شده است و از اطناب ممل و برخی ایجازهای مخلّ آن سخن به میان آورده شده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

The Critique and Analysis of "Analytical Approach to Rhetoric"

نویسنده [English]

  • Saeid Shafieioun

Associate Professor of Persian Language and Literature, University of Isfahan

چکیده [English]

The book "Analytical Approach to Rhetoric" is one of the recently-published scholarly textbooks in the field of rhetoric that, while relying on the basics of traditional rhetoric, has attempted to use new approaches in this field as well. Moreover, the critical aspect and the approach of this book to review the most prevalent issues in the field of rhetoric, which have been stated in previous sources as well as its attempt to provide a detailed investigation of some of them, absolutely justify the title of this book. The shortcomings of this book are categorized into general and specific ones. The general ones include some problems such as print mistakes and typos, the lack of literature review and the method of referencing and bibliography whereas the specific ones comprise those flaws which appeared in relation to the subject and structure of this book. There are some cases like improper selection of evidence and misreading of them that sometimes have led to false analysis and recognition of rhetorical principles. In this critique, the weak coherence of the book in managing the discussion as well as evidence and categorizing the content has been pointed out, and also its mundane verbosity and unnecessary brevity has been discussed.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Rhetoric
  • Textbook
  • Traditional Framework
  • Theory
  • Coherence
  • Repetition
  • Improper Selection
  • Misreading
  • Analysis
آقاحسینی، حسین و محبوبه همتیان (1394)، نگاهی تحلیلی به علم بیان، تهران: سمت.
ابن‌ ابی ‌اصبع مصری (1377 ق)، بدیع ‌القرآن، تحقیق حفنی محمد شرف، مصر: فجالة.
ابن‌خلدون، عبدالرحمن بن محمد (1391 ق)، مقدمة ابنخلدون، الجزء الاول من کتاب العبر و دیوان المبتدا و الخبر، بیروت: دار احیاء التراث ‌العربی.
امیر معزی نیشابوری (1385)، کلیات دیوان امیر معزی، تصحیح محمدرضا قنبری، تهران: زوّار.
بامداد، محمدعلی (1343)، ادب چیست و ادیب کیست، به‌کوشش محمود بامداد، تهران: اشرفی.
ثروتیان، بهروز (1369)، بیان در شعر فارسی، تهران: برگ.
جاحظ، عمرو بن بحر (1421 ق)، البیان و التبیین، بیروت: دار و مکتبة ‌الهلال.
حمیدیان، سعید (1392)، شرح شوق، تهران: قطره.
خاقانی شروانی، افضل‌الدین (1382)، دیوان، تصحیح ضیاءالدین سجادی، تهران: زوّار.
خاقانی شروانی، افضل‌الدین (1375)، دیوان، تصحیح میرجلال‌الدین کزازی، تهران: مرکز.
خطیب رهبر، خلیل (1367)، دستور زبان فارسی، تهران: سعدی.
خطیب قزوینی، محمد بن عبدالرحمان (2010 م)، الایضاح فی علوم البلاغة، تحقیق شمس‌الدین ابراهیم، بیروت: دار الکتب العلمیة.
ذاکری، مصطفی (1385)، «تاریخچة علوم بلاغت»، آینة میراث، ش 32.
سعدی شیرازی (1375)، بوستان، تهران: خوارزمی.
ساوجی، سلمان (1367)، دیوان سلمان ساوجی، تصحیح منصور مشفق، تهران: صفی‌علی‌شاه.
سودی بسنوی، احمد (1351)، شرح سودی بر حافظ، ترجمة عصمت ستارزاده، تهران: حقیقت.
شمیسا، سیروس (1379)، بیان و معانی، تهران: فردوس.
عبدالمنعم، محمد نورالدین (1394)، بلاغت عربی و تأثیر آن در پیدایش و تحول بلاغت فارسی، ترجمة ابوالفضل رضایی و ابوالفضل تقی‌پور، تهران: دانشگاه شهید بهشتی.
علوی مقدم، محمد و رضا اشرف‌زاده (1390)، معانی و بیان، تهران: سمت.
عمارتی مقدم، داوود (1396)، «آسیب‌شناسی کاربرد نظریه‌های مدرن در تدوین درس‌نامه‌های بلاغی»، ادبیات پارسی معاصر، ش 1.
فشارکی، محمد (1395)، هیچ در هیچ (مجموعه‌مقالات)، تهران: مانا.
مسعود سعد سلمان (1390)، دیوان اشعار مسعود سعد سلمان، تصحیح محمد مهیار، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
مهدوی دامغانی، احمد (1375)، «درباب بلاغت»، نامة فرهنگستان، ش 7.
ناصرخسرو قبادیانی (1370)، دیوان، تصحیح مجتبی مینوی و مهدی محقق، تهران: دانشگاه تهران.