نوع مقاله : پژوهشی

نویسنده

دکترای باستان‌شناسی دوران تاریخی، دانشگاه تربیت مدرس

چکیده

سال‌هاست که باستان‌شناسان ایرانی و انیرانی در سرزمین‌های پیرامونی خلیج فارس و نیز در ژرف‌ناهای آن به پژوهش‌های باستان‌شناسی پرداخته‌اند و دستاوردهای ارزنده‌ای به‌ارمغان آورده‌اند. این دستاوردها بیش‌تر درقالب مقاله‌هایی منتشر شده است که بیشینۀ آن‌ها به زبان انگلیسی است. کتاب‌های متعددی نیز در این زمینه وجود دارد که البته به زبان انگلیسی چاپ شده است. اگرچه کتا‌ب‌هایی به قلم تاریخ‌پژوهان ایرانی و انیرانی نگاشته شده، نبود تک‌نگاریِ جامعی دربارۀ خلیج فارس ازمنظر باستان‌شناسی به‌شدت محسوس و مشهود بود. به‌تازگی کتابی به زبان فارسی با نام باستان‌شناسی خلیج فارس در دورۀ اشکانی و ساسانی منتشر شده است که بررسی‌ها، کاوش‌ها، و مطالعات انجام‌شدۀ باستان‌شناسان را در پهنه‌های شمالی و جنوبی خلیج فارس در دو دورۀ پردامنۀ تاریخ ایران یعنی دورۀ اشکانی و ساسانی دربرمی‌گیرد. از‌این‌روی، اهمیت موضوعی و حساسیت ملی حوزة خلیج فارس ضرورت نهادن این تألیف را در بوتة ارزیابی، نقد، و بررسی توجیه می‌نماید. نگاه نقادانه بر این اثر ارزش‌مند حاکی از وجود کاستی‌هایی چند در ویراستاری ادبی، انسجام و نظم منطقی بین‌فصلی و درون‌فصلی مطالب، مطول‌بودن عناوین برخی فصل‌ها، تناسب‌ و هماهنگی‌نداشتن عنوان با محتوا در برخی فصل‌ها، نبود توازن‌ در پرداختن به پیشینة پژوهش‌های کرانه‌های شمالی و جنوبی خلیج فارس ازمنظر توالی گاه‌نگاری و وجود نقایصی اندک در ارجاع‌دهی و نمایه است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Archaeology of the Persian Gulf A Review of the Book “Archeology of the Persian Gulf in the Parthian and Sassanid Eras”

نویسنده [English]

  • Sorour Khorashadi

PhD of Archaeology, Historical Era, Tarbiat Modares University

چکیده [English]

For many years, Iranian and non-Iranian archaeologists have conducted archaeological research in the peripheral territories of the Persian Gulf as well as its depths, and they have gained valuable achievements. These achievements are mostly in the form of papers, most of which are in English. There are several books on this area, which are published in English. Although some books have also been written by Iranian and non-Iranian scholars, the lack of a comprehensive monograph on the Persian Gulf from the archaeological point of view has been very tangible and obvious. Recently, a Persian book titled, Archaeology of the Persian Gulf in the Parthian and Sassanid Eras, has been published in Persian, encompassing surveys, excavations, and studies conducted by archaeologists in the northern and southern parts of the Persian Gulf in two broad periods of Iranian history, i.e. the Parthian and Sasanian eras. Therefore, the importance of the subject and national sensitivity of the Persian Gulf region justifies the need to evaluate and review the afore-said volume. A critical look at this valuable work reveals some shortcomings in literary editing, coherence, and logical intra-chapter and inter-chapter order of the material, long titles of some chapters, lack of congruency and concordance between the titles and the content in some chapters, an imbalance in dealing with the background of north and south coastal studies in the Persian Gulf in terms of the sequence of chronology, and the existence of few deficiencies in referencing and indexing.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Archaeology
  • the Persian Gulf
  • Parthian
  • Sassanid
آذرنوش، مسعود (1374)، «ورتاچیکان»، معارف، ش 34 و 35.
توفیقیان، حسین (1393)، «پژوهشی در بررسی باستان‌شناسی زیرآب سواحل بندر ریگ (گناوه)»، پژوهش‌های باستان‌شناسی ایران، ش 6، دورۀ 4.
جاماسپ، جی دستور و منوچهر جی جاماسپ (۱۳۹۱)، متن‌های پهلوی، گزارش و ترجمة سعید عریان، تهران: علمی.
خسروزاده، علیرضا (1396)، باستان‌شناسی خلیج فارس در دورۀ اشکانی و ساسانی، تهران: سمت.
خسروزاده، علیرضا، ابوالفضل عالی، درک کنت، و ست پرستمن (1385)، «کهور لنگرچینی، بندرگاهی اشکانی بر ساحل خلیج فارس»، گزارش‌های باستان‌شناسی 5، تهران: مرکز اسناد پژوهشکدة باستان‌شناسی.
دریایی، تورج (۱۳۸۸)، شهرستان‌های ایرانشهر، ترجمۀ شهرام جلیلیان، تهران: توس.
دریایی، تورج (1391)، «خلیج فارس در دوران پیش از اسلام: دوران ساسانیان (200- 700 م)»، ناگفته‌های امپراتوری ساسانیان، ترجمۀ آهنگ حقانی و محمود فاضلی بیرجندی، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب پارسه.
سرلک، سیامک (1391)، «لایه‌نگاری تم مارون و سلطان میران؛ رودان، استان هرمزگان (1386)»، پژوهشنامة خلیج فارس، دفتر چهارم، به‌کوشش عبدالرسول خیراندیش و مجتبی تبریزنیا، تهران: خانة کتاب.
سرلک، سیامک (1392)، «کاوش‌های باستان‌شناسی در نخل ابراهیمی و مغ بریمی شهرستان میناب (1386- 1390)»، پژوهشنامة خلیج فارس، دفتر ششم، به‌کوشش عبدالرسول خیراندیش و مجتبی تبریزنیا، تهران: خانة کتاب.
مارکوارت، یوزف (1373)، ایرانشهر برمبنای جغرافیایی موسی خورنی، ترجمۀ مریم میراحمدی، تهران: اطلاعات.
مجتهدزاده، پیروز (1379)، خلیج فارس، کشورها، و مرزها، تهران: عطایی.
مجتهدزاده، پیروز (1383)، نام خلیج فارس در درازای تاریخ، تهران: سایه‌روشن با همکاری مرکز مطالعات سپاه پاسداران.
مجتهدزاده، پیروز (1392)، جغرافیای تاریخی خلیج فارس (خلیج فارس: نامی کهنتر از تاریخ)، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
مجیدزاده، یوسف (1372)، «نام خلیج فارس و باستان‌شناسان خارجی»، نشر دانش، ش 78.
وثوقی، محمدباقر (1384)، تاریخ خلیج فارس و ممالک همجوار، تهران: سمت.
Daryaee, T. (2002), Šahrestānīhā Ī Ērānšahr: A Middle Persian Text on Late Antique Geography, Epic, and History: with English and Persian Translations and Commentary, Costa Mesa: Mazda Publishers.
Potter, Lawrence G. (ed.) (2009), The Persian Gulf in History, New York: Palgrave Macmillan.
Rose, I. J. (2010), “New Light on Human Prehistory in the Arabo-Persian Gulf Oasis”, Current Anthropology, vol. 51, no. 6.
Tofighian, H. and Farhang Khademi Nadooshan (2016), “Ancient Maritime Trade in the Persian Gulf: the Evidence of Sassanid Torpedo Amphoras”, International Journal of the Society of Iranian Archaeologists, vol. 2, no. 3.