نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گــروه ترجمه، دانشکدۀ علوم انسانی، واحــد همــدان، دانشــگاه آزاد اســلامی، همــدان، ایــران

2 دانشیار گروه زبان و ادبیات انگلیسی، دانشگاه اصفهان

3 دانشیار گروه زبان و ادبیات انگلیسی، دانشگاه اصفهان،

چکیده

نیم‌‌نگاهی کارسنجانه بر برخی پژوهش‌ها و نگاشته‌‌های انتشار‌‌یافته درباب «واژه‌‌گزینی فارسی»، به‌‌ویژه در برخی شماره‌‌هایِ پژوهش‌‌نامۀ نامۀ فرهنگستان، از وجودِ رویکردی بیش‌‌گرایانه به‌سویِ واژه‌‌گزینیِ دانشیک در پاسخ به سرریزِ روزافزونِ نام‌واژگانِ بیگانه، به‌ویژه انگلیسی، می‌‌گوید. از خوانش و بررسیِ این جستارها برمی‌آید که فرهنگستان زبان و ادب فارسی برجسته‌‌سازی برنامۀ «واژه‌‌گزینی علمی» از ره‌گذر کانونی‌‌سازیِ رویکرد «واژه‌‌گزینی علمی» را در دستور‌کار خود گذارده است. به‌گفتارِ‌دیگر، رویکرد بررسی‌‌ها و گفتارهای انتشاریافته ازسویِ این نهادِ برنامه‌‌گذار بَسابیش به‌سویِ کانونی‌سازی کُنشِ «واژه‌‌گزینی علمی» است. درحالی‌که برابرآوری برای درون‌دادِ فزایندۀ زبان‌‌های بیگانه تنها محدود به واژگانِ دانشیک/ علمی یا به‌بیان کارشناسانه‌‌تر اصطلاحات یا نام‌واژگانِ دانشیک‌/ علمی نمی‌‌شود. بی‌‌گمان، برابرآوریِ زبانی پهنۀ گسترده‌‌تری از زبان را پوشش می‌‌دهد؛ به ‌این ‌معنا که دربرگیرندۀ گفتمان‌‌هایِ فرادانشی یا همگانی و واژه‌‌شناسی در پیوند با آن‌ها نیز است. بررسیِ روند کانونیِ برابرآوری در زبان فارسی و چگونگی و چه‌اندازگیِ نیاز به نوآوریِ واژگانی و برابرآوریِ نوواژه‌ساختی در دیگر زمینه‌‌های گفتمانیِ فرادانشیک در مقایسه با گفتمان‌‌هایِ دانشیک پرسشی است که پژوهش پیش‌روی در دو ترازِ نظری و عملی به آن پرداخته است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Foreign Discourses and the Need To Do Planning for Non-scientific Lexical Innovation in Persian Language

نویسندگان [English]

  • Abbas Mehrpooya 1
  • Ahmad Moinzadeh 2
  • Azizollah Dabaghi 3

1 Department of English, Hamedan Branch, Islamic Azad University, Hamedan, Iran

2 Associate Professor, Department of English Language and Literature, University of Isfahan

3 Associate Professor, Department of English Language and Literature, University of Isfahan

چکیده [English]

A critical glance at certain studies and articles on "Persian Word-selection", especially in some issues of Name-Ye Farhangestan quarterly, reveals the adopting a one-sided approach of science-oriented 'word selection' in response to the pacing overflow of foreign terms, particularly English. It is implied by reading and reviewing such studies that Iranian Academy of Persian Language and Literature (Farhangestan-e Zaban va Adab-e Farsi-ye Iran) has taken on-board the act of foregrounding the 'scientific word-selection' program via centralizing the approach of 'scientific word-selection'. In other words, the approach adopted in the studies and writings published by this planning institution are more towards centralizing the activity of 'scientific word-selection'. This is while equivalent-providing for the increasing input of foreign languages is not to be solely restricted to scientific words, or more expertly expressed, to scientific terms. Undoubtedly, lingual equivalent-providing covers a wider scope of language, incorporating the more general supra-scientific discourses as well as their related lexicology. The study of the mainstream trend of equivalent-providing in Persian language and the status and magnitude of the need for lexical equivalent-providing in other supra-scientific discursive fields, as compared with the scientific discourses, is the question which the present study is going to deal with.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Word
  • Term
  • Scientific Discourse
  • Non-scientific Discourse
  • Lingual Equivalent-providing
باطنی، محمدرضا و دیگران (1390)، فرهنگ معاصر پویا؛ انگلیسی ـ فارسی، چاپ دوم، تهران: فرهنگ معاصر.
پرتو، ابوالقاسم (1373)، واژه‌‌یاب: فرهنگ برابرهای پارسی واژگان بیگانه، تهران: اساطیر.
حداد عادل، غلامعلی (1382)، «درآمدی بر واژه‌‌گزینیِ مردمی»، نامۀ فرهنگستان، ش 2.
حداد عادل، غلامعلی (1387)، «واژه‌‌گزینی و برون‌‌سپاری»، نامۀ فرهنگستان، ش 38.
حق‌‌شناس، علی‌‌محمد، ح. سامعی، و ن. انتخابی (1393)، فرهنگ معاصر هزاره؛ انگلیسی ‌ـ فارسی، تهران: فرهنگ معاصر.
صادقی، علی‌‌اشرف (1370)، «شیوه‌‌ها و امکاناتِ واژه‌‌سازی در زبانِ فارسیِ معاصر»، نشر دانش، ش 64.
فرهنگ لغات نارسیس (انگلیسی به فارسی)، ویراست رایانه‌‌ای، شمارۀ ویرایش: 6، شمارۀ شناسنامۀ اثر: 24618-01535-8، ناشر: داده‌‌های طلایی خلیج فارس.
کافی، علی (1374)، «مبانی علمی واژه‌‌سازی و واژه‌‌گزینی»، نامۀ فرهنگستان، ش 2.
لغت‌‌نامۀ دهخدا (ویراست رایانه‌‌ای، روایت دوم، شمارۀ ثبت کتاب‌خانۀ ملی ایران: 1768، شمارۀ شناسایی شورای عالی انفورماتیک: 100226)، برپایۀ لغت‌‌نامه: دانش‌نامۀ زبان فارسی (1377)، دهخدا، علی‌‌اکبر، ویراستۀ محمد معین و جعفر شهیدی، چاپ دوم، تهران: انتشارات دانشگاه تهران، مؤسسۀ انتشارات و چاپ دانشگاه تهران با همکاری انتشارات روزنه.
منصوری، احمد (1382 الف)، «استدلال در واژه‌‌گزینی»، نامۀ فرهنگستان، ش 16.
منصوری، احمد (1382 ب)، «دربارۀ فناوریِ واژه‌‌گزینیِ انبوه در صنعت واژه‌‌گزینی»، نامۀ فرهنگستان، ش 22.
یمین، محمدحسین (1383)، «نگاهی به راه‌کارهای واژه‌‌گزینی در زبان فارسی دری»، نامۀ فرهنگستان، ش 24.
Burkhanov, Igor (1998/ 2010), Lexicography: A Dictionary of Basic Terminology, Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzesowskiego.
Cabré, Maria Teresa (1999), Terminology: Theory, Methods and Application, Juan C. Sager (ed.), Janet Ann DeCesaris (trans.), vol. 1, Amsterdam/ Philadelphia: John Benjamins Publishing Company.
Derrida, Jaccque (2012), “What is a Relevant Translation?”, In The Translation Studies Reader, Lawrence Venuti (ed.), Third Edition, New York: Routledge.
Munday, Jeremy (ed.) (2009), The Routledge Companion to Translation Studies, London and New York: Routledge.
Ricoeur, Paul (2006), On Translation, Eileen Brennan (trans.), Introduction by Richard Kearney, London and New York: Routledge.