نوع مقاله : پژوهشی

نویسنده

دانشجوی دکتری زبان‌شناسی، گروه زبان‌شناسی، دانشگاه الزهرا

چکیده

هدف از نگارش این مقاله بررسی و نقد فرهنگ توصیفی دوزبانۀ فارسی به انگلیسی آواشناسی و واج‌شناسی نوشتۀ گلناز مدرسی قوامی است که در ۱۳۹۴ ش نشر علمی آن را به‌چاپ رسانید. این فرهنگ تاحدود زیادی نیاز علمی مخاطبان را در حوزۀ آشنایی با نظریه‌های غربیِ، ازجمله مکتب واج‌شناسی پراگ، واج‌شناسی زایشی معیار، واج‌شناسی طبیعی، واج‌شناسی خودواحد، واج‌شناسی وزنی، و ... که در آواشناسی و واج‌شناسی مطرح‌اند، برآورده می‌سازد. داده‌ها در نگارش این فرهنگ به شیوه‌های سنتی گردآوری شده‌اند و نویسنده از شیوه‌های نوین پیکره‌ای استفاده نکرده است. این فرهنگ از اصول کلی فرهنگ‌نویسی در کلان‌ساختار و خردساختار به‌درستی پیروی نمی‌کند و در مواردی چون نداشتن راه‌نمای تلفظی، اطلاعات کلی مدخل‌ها، متن توصیفی، شیوۀ ارجاع‌دهیِ درون‌متنی، ذکر مثال‌ها، و رعایت اصول نگارشی و ویرایشی نیازمند بازنگری و رفع کاستی‌هاست. هم‌چنین، لازم است که نویسنده در استفاده از منابع فرهنگ منابع جدیدتر و به‌روزشده را نیز مدنظر قرار دهد و اگر نویسنده بکوشد در ویراست‌های بعدی واژه‌ها و اصطلاحاتی را که در آثار زبان‌شناسان و دانشمندان اسلامی به‌کار می‌رفته است به این فرهنگ بیفزاید، اصطلاحات علمی و تاریخی آواشناسی و واج‌شناسی در زبان فارسی نیز به‌طورجامع‌ ثبت و ضبط می‌شود و حوزۀ کاربرد این فرهنگ گسترده‌تر خواهد شد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Dictionary Criticism: Descriptive Lexicography of Phonetics and Phonology

نویسنده [English]

  • Maryam Nournamaee

Humanities, Foreign Languages & Linguistics, Shiraz University, Shiraz, Iran

چکیده [English]

The aim of this article is to criticize the bilingual Persian-English Phonetics and Phonology Dictionary written by Golnaz Modarresi Ghavami which has been published by Nashre Elmi in 2015. This work almost satisfies the needs of its users in acquaintance with Western theories in Phonetics and Phonology; however, it does not thoroughly follows the main principles of Lexicography in macro-structure and micro-structure. The method of data collection is traditional and the author has not used Corpus-based methods. In some cases such as the lack of pronunciation and phonetic symbols, general information of entries, explanatory information, in-text citations, giving examples, writing and editing principles, this work requires revision and improvement. Moreover, it is necessary that the author consider new and up-to-date resources as well. If the author tried to include Islamic terminology of Phonetics and Phonology in next editions, this dictionary will become a much more comprehensive resource in these two fields.

Keywords: Specialized Dictionary, Phonetics, Phonology, Macro-structure, Micro-structure, Dictionary Usage.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Descriptive Lexicography
  • Phonetics
  • Phonology
  • Golnaz Modarresi Ghavami
  • Nashre Elmi
آقاگل‌زاده، فردوس (۱۳۹۲)، فرهنگ توصیفی تحلیل گفتمان و کاربردشناسی، تهران: علمی.
باقری، محمدمهدی (۱۳۹۳)، درس‌نامۀ کارگاه ویرایش و درست‌نویسی، تهران:‌ مؤسسۀ ویراستاران حرفه‌ای پارس.
ثمره، یداﷲ (۱۳۷۸)، آواشناسی زبان فارسی: آواها و ساخت آوایی هجا، ویراستۀ رض‍ا ن‍ی‍ل‍ی‌پ‍ور و ام‍ی‍د طب‍ی‍ب‌زاده‌، تهران:‌ مرکز نشر دانشگاهی.
جعفری، زهرا (۱۳۹۴)، «تازه‌های نشر: نقد فرهنگ توصیفی مکاتب زبان‌شناسی»، ویژه‌نامۀ نامۀ فرهنگستان؛ فرهنگ‌نویسی، ش ۱۰، پیاپی ۱۰.
حاجی‌زاده، معصومه (۱۳۹۴)، «تازه‌های نشر: نقد فرهنگ توصیفی زبان‌شناسی اجتماعی»، ویژه‌نامۀ نامۀ فرهنگستان؛ فرهنگ‌نویسی، ش ۱۰، پیاپی ۱۰.
حاجی‌زاده، معصومه (۱۳۹۴)، «تازه‌های نشر: نقد فرهنگ جامع مطالعات ترجمه» ویژه‌نامۀ نامۀ فرهنگستان؛ فرهنگ‌نویسی، ش ۱۰، پیاپی ۱۰.
حق‌شناس، علی‌محمد (۱۳۹۰)، مقالات ادبی و زبان‌شناختی: نقش دوگانۀ همزه در ساخت آوایی زبان فارسی، تهران: نیلوفر.
خدابخشی، مجید (۱۳۸۶)، تجوید: توصیفی در چهارچوب واج‌شناسی زایشی، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، تهران: دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی.
راسخ‌مهند، محمد و دیگران (۱۳۹۳الف)، فرهنگ توصیفی مکاتب زبان‌شناسی، تهران: علمی.
راسخ‌مهند، محمد و دیگران (۱۳۹۳ب)، فرهنگ توصیفی نحو، تهران: علمی.
رحیمیان، جلال (۱۳۸۱)، دستورزبان فارسی: صورت، نقش و معنا، ویراستار جلال رحیمیان، شیراز: دانشگاه شیراز.
زندی، بهمن (۱۳۷۱)، درآمدی بر آواشناسی زبان عربی و تجوید قرآن، مشهد: آستان قدس رضوی، بنیاد پژوهش‌های اسلامی.
ستوده‌نیا، محمدرضا (۱۳۷۷)، بررسی تطبیقی میان علم تجوید و آواشناسی، تهران: رایزن.
صاحبی، سیدمحمد (۱۳۹۴)، «تازه‌های نشر: نقد فرهنگ توصیفی تحلیل گفتمان و کاربردشناسی»، ویژه‌نامۀ نامۀ فرهنگستان؛ فرهنگ‌نویسی، ش ۱۰، پیاپی ۱۰.
عبدالکریمی، سپیده (۱۳۹۲)، فرهنگ توصیفی زبان‌شناسی اجتماعی، تهران: علمی.
عبدالکریمی، سپیده (۱۳۹۳)، فرهنگ توصیفی زبان‌شناسی شناختی، تهران: علمی.
فرحزاد، فرزانه و افسانه محمدی ‌شاهرخ (۱۳۹۴)، فرهنگ جامع مطالعات ترجمه، تهران: علمی.
قطره، فریبا (۱۳۸۶)، «نقش زبان‌شناسی در فرهنگ‌نویسی امروز»، ویژه‌نامۀ نامۀ فرهنگستان؛ فرهنگ‌نویسی، س ۱، ش ۱.
کرد زعفرانلو کامبوزیا، عالیه (۱۳۹۲)، واج‌شناسی: رویکردهای قاعده‌بنیاد، تهران: سمت.
مدرسی قوامی، گلناز (۱۳۹۴)، فرهنگ توصیفی آواشناسی و واج‌شناسی، تهران: علمی.
مرزبان، پرویز و حبیب معروف (۱۳۸۰)، فرهنگ مصور هنرهای تجسمی (معماری، پیکره‌سازی، نقاشی)، تهران: سروش.
مسگرخویی، مریم (۱۳۹۴)، «تازه‌های نشر: نقد فرهنگ توصیفی زبان‌شناسی شناختی»، ویژه‌نامۀ نامۀ فرهنگستان؛ فرهنگ‌نویسی، ش ۱۰، پیاپی ۱۰.
مسگرخویی، مریم (۱۳۹۴)، «تازه‌های نشر: نقد فرهنگ توصیفی نحو»، ویژه‌نامۀ نامۀ فرهنگستان؛ فرهنگ‌نویسی، ش ۱۰، پیاپی ۱۰.
منصوری، مهرزاد (۱۳۹۲)، «مبانی و شرایط استفاده از تصویر در فرهنگ (تحلیل فرهنگ فارسی معین و آکسفورد)»، ویژه‌نامۀ نامۀ فرهنگستان؛ فرهنگ‌نویسی، ش ۷.
ناتل خانلری، پرویز (۱۳۸۰)، دستورزبان فارسی، تهران: توس.
هاشمی میناباد، حسن (۱۳۷۰)، «بلبشوی فرهنگ‌نویسی: پیرامون دو فرهنگ لغات جدیدالانتشار»، ادبستان فرهنگ و هنر،‌ ش ۲۱.
Atkins, S. and M. Rundell (2008), The Oxford Guide to Practical Lexicography, Oxford University Press.
Comeau, S. (2009), “Sharing the Knowledge of Lexicographers: Methodology for the Extraction of Lexicographic Abilities, University of Montréal”, The Proceedings of the 4th International Conference on Meaning-Text Theory, 2009, Canada.
Crystal, D. (1994), An Encyclopedia Dictionary of Language and Languages, USA: Penguin.
Crystal, D. (2008), A Dictionary of Linguistics and Phonetics, 6th Edition, US: Blackwell Publishing.
Dorland, W. A. N. (2008), Dorland's Pocket Medical Dictionary, 28th Edition, Philadelphia: Elsevier Saunders.
Landau, S. (2001), Dictionaries: The Art and Craft of Lexicography, Cambridge University Press.
Richards, C. J. and A. W. Schmidt (2010), Longman Dictionary of Language Teaching and Applied linguistics, 4th Edition, UK: Great Britain.
Zgusta, L. (1971), “Manual of Lexicography”, Language, vol. 51, no. 1.