نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دانش‌آموختۀ دکترای زبان و ادبیّات فارسی، دبیر زبان و ادبیات فارسی، استان مازندران

2 دکترای زبان شناسی همگانی و استادیار سازمان پ‍ژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی

چکیده

در این مقاله نقش، جایگاه، و ساختار مَثَل در اشعار قیصر امین‌پور نقد و بررسی می‌شود. روش در این پژوهش توصیفی ــ تحلیلی است و گردآوری داده‌ها به‌شیوۀ کتاب‌خانه‌ای و مطالعۀ مجموعۀ اشعار قیصر امین‌پور انجام شده است. درادامه، ساختار مَثَل‌های شعر امین‌پور در دو حوزۀ زبانی و ادبی تحلیل شده است. او مَثَل‌ها را در چهار صورت مَثَل‌گونه، مَثَل‌آفرینی، دخل‌وتصرف در لفظ مَثَل، و مَثَل‌هایی با کاربرد دیگر (دخل و تصرف در معنا) به‌کار برده است. امین‌پور برای آشنایی‌زدایی کوشیده است که مَثَل‌ها را با صنعت ادبی بیامیزد و جنبۀ ادبی آن را اعتلا ببخشد و ازمیان صناعات ادبی به تشبیه و متناقض‌نما بیش‌ترین توجه را نشان داده است. مضمون همۀ مَثَل‌ها اخلاق و تربیت است. درنگاه امین‌پور، مَثَل شگردی زبانی و ادبی است که هم از فرهنگ جامعه و زبان محاوره گرفته می‌شود و هم در ترکیب با عناصر زبانی و ادبی جنبۀ هنری می‌پذیرد و به‌صورت کالایی فرهنگی با تغییر در ساختار و ماهیت به زبان مردم عوام برمی‌گردد. حاصل این تحول در ساختار و ماهیت رواج و گسترش ترکیبات و جملات متعددی از شعر امین‌پور درمیان مردم است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Linguistic and literary analysis of proverbs in Qaisar Aminpour poetry

نویسندگان [English]

  • Ali vasoo jouybari 1
  • Ahmad Ramezani 2

1 Ph.D in Persian Language and Literature, Persian Language and Literature Teacher, Mazandaran

2 Assistant Professor, Organization for Educational Research and Planning (OERP)

چکیده [English]

The purpose of this research is to investigate the position and structure of proverbs in Qaisar Aminpour poetry. It is a descriptive and analytical research study, using library resources for data collection. Here, the structural features of proverbs in Qaisar Aminpour poetry are explained from two perspectives of language and literary. Aminpour uses proverbs in four functions; namely, proverbial phrases, proverb creation, manipulation with the term proverb and proverbs with different uses (manipulation in meaning). For defamiliarization, he tries to interweave proverbs with literary figures and enhance literary aspect. Among which similarity and paradox are generally received more attention.His proverbs often focus on ethics and education. For Aminpour, proverb is a figurative language and literary device owing its origin to social culture of ordinary language, while covering an artistic characteristic combined with literary and linguistic elements. As a cultural commodity, the proverb is about the language of common people changing its form and nature. Such transformation yields in spreading out different combinations and sentences of Aminpour’s poems across the community.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Qaisar Aminpour
  • proverb
  • proverbial phrases
  • proverb creation
  • literary device
ابریشمی، احمد (1376)، فرهنگ نوین؛ گزیدۀ مثل‌های فارسی با روش ضبط نوین براساس واژۀ اصلی، تهران: زیور.
امین‌پور، قیصر (1383)، سنت و نوآوری در شعر معاصر، تهران: علمی.
امین‌پور، قیصر (1383)، سنت و نوآوری در شعر معاصر، تهران: علمی.
امین‌پور، قیصر (1386)، به قول پرستو، تهران: افق.
امین‌پور، قیصر (1387)، دستور زبان عشق، تهران: مروارید.
امین‌پور، قیصر (1388)، مجموعۀ کامل اشعار، تهران: مروارید.
انوری، حسن (1384)، فرهنگ امثال، دو جلد، تهران: سخن.
بهمنیار، احمد (1369)، داستان‌نامۀ بهمنیاری، به کوشش فریدون بهمنیار، تهران: دانشگاه تهران.
پرچمی، محبت‌الله (1388)، فرهنگ ش‍ف‍اه‍ی‌ سخن‌، تهران: سخن.
دهخدا، علی‌اکبر (1379)، امثال و حکم، چهار جلد، تهران: امیرکبیر.
ذوالفقاری، حسن (1388الف)، داستان امثال، تهران: مازیار.
ذوالفقاری، حسن (1388ب)، فرهنگ بزرگ ضرب‌المثل‌های فارسی، تهران: معین.
ذوالفقاری، حسن (1388ج)، مجموعۀ کامل اشعار، تهران: مروارید.
ذوالفقاری، حسن (1391)، «کاربرد ضرب‌المثل در شعر شاعران ایرانی»، فصل‌نامۀ پژوهش‌های ادب عرفانی (گوهر گویا)، ش 21.
رحیمی، خدیجه و حجت‌الله کرمی (1389)، «نیما و میراث نو»، در: مجموعۀ مقاله‌های دومین همایش ملی نیماشناسی، سه جلد، مازندران: سازمان میراث فرهنگی مازندران.
رحیمی‌نیا، مصطفی (1388)، فرهنگ ضرب‌المثل‌ها و اصطلاحات عامیانه، تهران: گلپا.
رزاقی، عبدالله (سحاب ابهری) (1392)، مجموعۀ بزرگ ضرب‌المثل‌ها در شعر پارسی، تهران: دانش‌پذیر.
روح‌الامینی، محمود (1376)، آیین‌ها و جشن‌های کهن در ایران امروز، تهران: آگه.
شفیعی‌کدکنی، محمدرضا (1370)، صور خیال در شعر فارسی، تهران: آگاه.
شکورزاده بلوری، ابراهیم (1387)، دوازده هزار مثل فارسی و سی هزار معادل آن، مشهد: آستان قدس رضوی.
شهری، جعفر (1381)، قند و نمک (ضرب‌المثل‌های تهرانی به زبان محاوره)، تهران: معین.
کتیرایی، بهمن (1347)، «یادداشت‌هایی دربارۀ امثال و حکم دهخدا»، مجلۀ زبان و ادبیات، ش 63- 64.
نجفی، ابوالحسن (1387)، فرهنگ فارسی عامیانه، تهران: نیلوفر.
همایی، جلال‌الدین (1367)، فنون بلاغت و صناعات ادبی، دو جلد، تهران: هما.