نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیئت علمی، استاد دانشکدۀ زبان‌های خارجی، دانشگاه اصفهان

2 دانشجوی دکتری زبان و ادبیات عربی، دانشگاه کاشان

چکیده

کتاب البلاغة و التحلیل از انطوان مسعود البستانی از ده‌ها کتاب درسی علم بلاغت در دانشگاه‌های کشورهای عربی و ازجمله ایران است که اخیراً در برخی مقاطع، به‌ویژه مقطع کارشناسی و حتی در گروه‌هایی که در زمینة علم بلاغت تخصصی ندارند، به‌منظور تدریس در مقطع کارشناسی ‌ارشد انتخاب شده است. بدیهی است این اثر مانند بسیاری از تألیفات درسی نقاط ضعف و قوتی دارد که هنگام تدریسِ آن در دورۀ کارشناسی و ارشد بدان دست یافتیم. سعی ما بیش‌تر در رفع مواردی بوده است که دانشجویان با آن درگیر بوده‌اند. این کتاب نتوانسته است مطابق کتاب‌های دیگر بلاغی چون البلاغة الواضحة و جواهر البلاغة، که در محافل دانشگاهی جایی باز کرده، برای دانشجویان یا استادان جایگاه علمی موفقی داشته باشد، اما با کمی تغییر در محتوای درسی و تمرین‌های هر بخش می‌توان به اصلاح کتاب کمک کرد. این مقاله درزمینة همین موضوع نگاشته شده است تا برای خوانندگان و تصمیم‌گیرندگان کتب درسی دانشگاهی مفید باشد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

The Review of the Book Al-Balaqah wa Al-Tahlil”

نویسندگان [English]

  • Nasrollah Shameli 1
  • Marzieh kadkhodaie 2

1 Faculty Member, Professor at Faculty of Foreign Languages of Isfahan University

2 PhD- Student of Arabic Language and Literature, Kashan University

چکیده [English]

The book “Al-Balaqah wa Al-Tahlil”, written by Antoine Masoud Al-Bostani, is one of the ten course books on rhetoric taught at the universities of Arab countries as well as those of Iran, which has recently been chosen for teaching at BA,MA levels,  and even at some departments which do not have special science of rhetoric. It is axiomatic that its strong and weak points like many other course books are inevitable. Our experience in teaching the book at both BA and MA levels has showed that we have most often resolved the students’ problems towards the book. Unlike “Al-Balaqah Al-Wazehah” and “Jawaher Al-Balaqah” by Ahmad Hashemi, the book has not been successful among other rhetoric books. However, applying a few changes to the content and the exercises of each section makes it different. The present article has been written in line with such an issue so that it will become useful for both readers and the academic books authors.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Quran
  • Rhetoric
  • the Book “Al-Balaqah wa Al-Tahlil” Al-Bostani
ابن‌خلکان (بی‌تا)، وفیات الأعیان، بتحقیق یوسف علی طویل و مریم قاسم طویل، بیروت: دارالکتب العلمیة.
ابن‌فارس، احمدبن فارس (۱۴۰۴ق)، مقاییس اللغة، بتحقیق و ضبط عبد السلام محمد هارون، قم: مکتب الاعلام الاسلامی.
ابن‌معتز، عبدالله‌ (۳۹۹ق‌/ ۹۷۹م)، البدیع‌، به‌‌کوشش‌ کراچکوفسکی‌، بغداد.
ابوعبیده، معمر (بی‌تا)، مجاز القرآن، ج ۱، به‌‌کوشش‌ فؤاد سزگین،‌ قاهره‌: مکتبة خانجی.
اصفهانی، ابوالفرج‌‌ (بی‌تا)، الأغانی‌، ج ۱، به‌کوشش‌ عبدالله‌ علی‌ مهنا و سمیر جابر، بیروت‌: دارالکتب‌ العلمیه‌.
البستانی،‌ أنطوان مسعود (بی‌تا)، البلاغه و التحلیل،‌ بیروت: دارالشرق.
پورشیرازی، عبدالرحیم (۱۳۹۰)، منتهی الإراب، تصحیح: محمدحسن فؤادیان و علیرضا حاجیان‌نژاد، تهران: دانشگاه تهران.
تفتازانی، سعدالدین (۱۳۸۳)، شرح المختصر، اسماعیلیان.
تفتازانی، سعدالدین (بی‌تا)، مختصر المعانی، مؤسسة تحقیقات و نشر معارف اهل البیت (ع).
تفتازانی، مسعودبن عمر (۷۲۲-۷۲۹ق)، معتبر فی شرح المختصر، قم.
جاحظ، عمرو (۹۶۸م)، البیان‌ و التبیین‌، ج ۱، به‌‌کوشش‌ فوزی‌ عطوی‌، بیروت‌.
الجارم، علی و مصطفی امین (۱۴۱۶ق)، البلاغة الواضحة و دلیل البلاغة الواضحة، قم: دارالثقافة للطباعة و النشر.
جرجانی‌، عبدالقاهر (۹۵۴م)، اسرار البلاغة، به‌‌کوشش‌ هلموت‌ ریتر، استانبول‌.
حسینی، جعفر (۱۳۸۷)، اسالیب البیان فی القرآن، قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزة علمیة قم.
خطیب‌ قزوینی‌، محمدبن عبدالرحمن (۴۰۵ق‌/ ۹۸۵م)، الایضاح‌ فی‌ علوم‌ البلاغة، به‌‌کوشش‌ محمد عبدالمنعم‌ خفاجی‌، بیروت.
خطیب قزوینی، محمدبن عبدالرحمن (۶۶۶- ۷۳۹‌ق)، تلخیص المفتاح.
خوری‌ شرتونی ‌لبنانی، سعید (۱۳۸۵)، أقرب الموارد فی فصح العربیه و الشوارد، تهران: شرکت‌ چاپ ‌و انتشارات ‌اسوه.
رامپوری، غیاث‌الدین محمدبن جلال‌الدین (۱۳۶۲)، غیاث اللغات، تصحیح سیدمحمد دبیرسیاقی قزوینی، تهران: امیرکبیر.
زیدان، جرجی (۱۹۸۳م)، ‌تاریخ آداب اللغۀ العربیه، دار مکتبۀ الحیاۀ.
سکاکی‌، یوسف‌ (بی‌تا) مفتاح‌ العلوم‌، بیروت‌: دارالکتب‌ العلمیة‌.
‌سیبویه‌، عمرو (۴۰۸ق‌/۹۸۸م)، الکتاب‌، ج ۱، به‌‌کوشش‌ عبدالسلام‌ محمد هارون‌، قاهره.
صفی‌پوری شیرازی، عبدالرحیم (۱۳۹۳)، منتهی الأرب فی لغة العرب، ترجمة محمدحسن فوادیان و علیرضا حاجیان‌نژاد، تهران: دانشگاه تهران.
ضیف‌، شوقی‌ (۹۶۵م)‌، البلاغة تطور و تاریخ‌، قاهره‌.
طبانه‌، بدوی‌ (۳۸۱ق‌/۹۶۲م)، علم البیان‌، ج ۱، بیروت‌.
عمید، حسن (۱۳۶۳)، فرهنگ عمید، تهران: امیرکبیر.
فراء، یحیی (۹۷۲م)، معانی القرآن، ج ۱، به‌کوشش احمد یوسف نجاتی و محمد علی نجار، قاهره.
فیروزآبادی، محمدبن یعقوب (بی‌تا)، القاموس المحیط، بیروت: دارالکتب العلمیة.
مبارک، مازن (۴۱۶ق/۹۹۵م)، الموجز فی تاریخ البلاغة، بیروت.
معین، محمد (۱۳۵۰)، فرهنگ معین، تهران: امیرکبیر.
نجفی، سیدرضا (۱۳۹۸) البلاغۀ المیسره، نجف: کتاب‌خانة نجف.
نصیریان، یدالله (۱۳۸۶)، علوم بلاغت و اعجاز قرآن، تهران: سمت.
نفیسی (ناظم‌الاطباء)، علی‌اکبر (۱۳۱۸)، فرهنگ نفیسی، تهران: شرکت سهامی چاپ رنگین.
نوفل‌، سید (۹۴۸م)‌، البلاغة العربیة فی‌ دور نشأتها، قاهره‌.
هاشمی، سیداحمد (۱۳۸۸)، جواهر البلاغة، قم: مؤسسة الصادق للطباعة و النشر.