نوع مقاله : پژوهشی

نویسنده

استادیار دانشکدۀ اقتصاد، دانشگاه تهران

چکیده

کتاب درآمدی بر شاخص‌‌های بانکداری اسلامی تلاشی است ارزش‌مند برای فراهم‌سازی زمینه‌‌های تحقق هرچه بیش‌تر بانک‌داری اسلامی ازطریق توسعة مبانی علمی لازم آن و مانند اغلب آثار علمی، از نقاط مثبتی برخوردار بوده، اما کاستی‌‌هایی هم دارد. لذا درجهت برجسته‌کردن نقاط مثبت و کمک به اصلاح کاستی‌‌های آن، نگارندة این مقاله تلاش می‌‌کند با بررسی انتقادی کتاب مزبور به‌روش تحلیل ـ توصیفی، ابتدا نقاط مثبت آن و سپس مهم‌ترین نقاط ضعف یا کاستی‌‌های آن را برشمرد. ازجمله نکات قوت کتاب عبارت‌اند از: الف) پرداختن به موضوع عدالت در بانک‌داری و شاخص‌های تحقق آن، ب) رویکرد انتقادی به فرایند قرض‌الحسنه در بانک‌داری ایران و ارائة شاخص اسلامی در این حوزه، ج) نقد سیستم بانکی کشور ازمنظر میزان تحقق ربا، غالباً با رویکرد فلسفی کلامی، و د) نگاه به سایر ضوابط شرعی صحت معاملات (ازجمله غرر) در بانک‌داری اسلامی. ازسوی‌دیگر، در بیان مهم‌ترین کاستی‌‌های این اثر، می‌‌توان به این موارد اشاره کرد: الف) ضعف در شاخص‌‌سازی، ب) عدم ابتنای شاخص‌‌ها بر مبانی برشمرده‌شده برای بانک‌داری اسلامی، ج) نپرداختن به برخی از مهمات ضوابط شرعی معاملات در حوزة بانک‌داری اسلامی، و د) عمیق نبودن بحث‌‌ها.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

A Critique of the Book “An Introduction to the Indexes of Islamic Banking”

نویسنده [English]

  • Abolghasem Tohidinia

Assistant Professor of Economics, University of Tehran

چکیده [English]

The book “An Introduction to the Indexes of Islamic Banking” aims to pave the way for realizing the Islamic banking system through the development of its scientific foundations. Like many other scientific works, this book has both  some positive and negative points which are enumerated in this paper. So, in order to highlight its positive points and help to correct the shortcomings, this paper tends to review the book critically using the analytical-descriptive method. The pros of this book are as follows: Addressing the issue of justice in banking and its indexes, critical approach to the process of interest-free in Iran's banking system and the introduction of an Islamic index in this regard, the critique of the banking system from the point of view of being infected with usury, often based on a philosophical approach and considering other Sharia compliant circumstances in Islamic banking (including jeopardy). On the other hand, the most important shortcomings of the book are as follows: weakness in indexing, noncompliance of indicators with Islamic banking theoretical foundations, no discussion on some of the most important religious rules of transactions in Islamic banking, and no thorough discussions.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Islamic Banking
  • Islamic Index
  • Critical Approach
توکلی، محمدجواد و عبدالخالق کریمی (1393)، «شاخص بانک‌داری اسلامی»، معرفت اقتصاد اسلامی، ش 11.
جمشیدی، محمدحسین (1381)، نظریة عدالت ازدیدگاه فارابی، امام خمینی و شهید صدر، تهران: پژوهشکدة امام خمینی و انقلاب اسلامی.
جوادی آملی، عبدالله (1375)، «سیری در مبانی ولایت فقیه»، حکومت اسلامی، ش 1.
جوادی آملی، عبدالله (1384)، حق و تکلیف در اسلام، قم: اسراء.
سیدنورانی، سیدمحمدرضا و دیگران (1396)، «طراحی شاخص ترکیبی بانک‌داری اسلامی در ایران»، اقتصاد اسلامی، ش 68.
عالی‌‌پناه، علیرضا و محمدرضا تاج لنگرودی (1396)، «بررسی فقهی خلق پول به‌وسیلة بانک‌‌های تجاری»، پژوهش‌نامة میان‌‌رشته‌‌ای فقهی، ش 10.
عربی، سیدهادی (1394)، «عدالت در اندیشة فایده‌‌گرایان»، روش‌‌شناسی علوم انسانی، ش 84.
عیوضلو، حسین و مجید کریمی‌ریزی (1394)، «شناسایی و اندازه‌‌گیری شاخص عدالت و کارآیی در نظام بانکی؛ موردمطالعه: بانک توسعة صادرات ایران، استان اصفهان»، مطالعات اقتصاد اسلامی، ش 15.
محقق‌‌نیا، محمدجواد و دیگران (1394)، درآمدی بر شاخص‌‌های بانکداری اسلامی، قم: مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
مطهری، مرتضی (1389)، مجموعهآثار، ج 1، تهران: صدرا.
نظری، حسن (1382)، «عدالت اقتصادی ازنظر هایک و اسلام»، نامة مفید، ش 25.
 
Dusuki, Asyraf Wajdi (2008), “Banking for the Poor: the Role of Islamic Banking in Microfinance Initiatives”, Humanomivc, vol. 24, no. 1.
Hasan, Zubair (2008), “Credit Creation and Control: An Unresolved issue in Islamic Banking”, International Journal of Islamic and Middle Eastern Finance and Management, vol. 1, no. 1.
Khan, F. (2010), “How Islamic is Islamic Banking?”, Journal of Behavior and Organization, vol. 76.
Mohammed, Mustafa Omar, Kazi M. Tarique, and RafikulIslam (2015), “Measuring the Performance of Islamic Banks Using Maqāsid-Based Model”, Intellectual Discourse, vol. 23.
Sani M. D., Arfah, Ahamed Kameel Meera, and A. Aziuddin (2012), “Fractional Reserve Banking and Maqasid Al-Shariah, an Incompatible Practice”: <http://ssrn.com>.
Sen, Amartya (2009), The Idea of Justice, The Belknap Press of Harvard University Press.