نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دانش‌آموختۀ اقتصاد، استادیار دانشکدۀ الهیات و معارف اهل بیت، دانشگاه اصفهان

2 استادیار گروه اقتصاد، دانشگاه اصفهان

3 کارشناس‌ ارشد اقتصاد، دانشگاه اصفهان، مدرس دانشگاه فنی، آموزشکدۀ فنی‌وحرفه‌ای خوارزمی شهرضا

چکیده

مطالعات اقتصاد مقاومتی برای آن‌که بتوانند راه‌گشا باشند و مشکلات عملی کشور را حل کنند، اولاً، باید مبانی نظری قوی داشته باشند، ثانیاً، براساس چالش‌های کشور به ارائة راه‌حل بپردازند، ثالثاً، هرکدام بر حوزة خاصی متمرکز شوند، و رابعاً این کار را پژوهش‌گرانی متمحض در این حوزة مطالعاتی انجام دهند. این مقاله با تحلیل محتوای 76 مقالة علمی و پژوهشی در هشت محور به نقد مطالعات پرداخته است. یافته‌های تحقیق عبارت‌اند از: تمرکز عمده بر سخنان رهبری، کم‌پرداختن به مسائل اصلی اقتصاد کشور، عدم ارائة راه‌کارهای عملیاتی، عدم جامع‌نگری، موردمحورنبودن مطالعات، کم‌عمق‌بودن مطالعات ارزیابی عملکرد اقتصاد، تخصصی‌نشدن نویسندگان، و درنهایت عدم درک جامع از اقتصاد مقاومتی. به‌طور خلاصه به‌نظر می‌رسد که به‌نوعی متن‌پژوهی بر نظریات و واقعیات اقتصادی غلبه کرده است. پیش‌نهادهای پژوهش حاضر برای پیشرفت گفتمان اقتصاد مقاومتی، بهره‌گیری از چهار منبع معرفتی معارف اسلامی، منظومة فکری رهبری، دانش اقتصادی، و تجربیات عملی به‌صورت هم‌زمان است. هم‌چنین رصد و پایش مطالعات اقتصاد مقاومتی عاملی بسیار مهم در پیش‌برد مفهوم اقتصاد مقاومتی معرفی شده ‌است. درنهایت، پیش‌نهاد شده که با شاخص‌‌سازی برای سنجش اقتصاد مقاومتی در کشور به گفتمان‌سازی آن کمک شود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Resistive Economy Studies: Dominance of Content Analysis Research on Theories and Realities

نویسندگان [English]

  • Vahid Moghadam 1
  • Hadi Amiri 2
  • Arman Roshandel 3

1 Assistant Professor of Theology and Ahl Al-Bayt (Prophet's Descendants) Studies, University of Isfahan

2 Assistant Professor, Department of Economics, University of Isfahan

3 Arman Roshandel Master of Economics, University of Isfahan

چکیده [English]

If resistive economy studies want to solve our country's practical problems, they should at least have some properties: First, they must have strong theoretical foundations, second, they must provide solutions based on the country's challenges, third, each one must focuses on a particular area, and finally, it should be done by professional researchers in this study area. This paper reviews 76 scientific articles in the field of resistive economy in eight axes. Findings include: Major focus on the Leadership statements, Lack of attention to key problems of Iran’s  economy, Lack of operational solutions, Lack of holistic approach, Lack of case studies, Shallow economic performance evaluation studies, Lack of specialized writers and ultimately Lack of comprehensive understanding of resistive economy. In short, it seems that content analysis research has overtaken economic theories and economy realities. The present study intended to promote the discourse of resistive economics by using the four epistemological sources of Islamic knowledge, the intellectual system of leadership, economic knowledge, and practical experience at the same time. Monitoring the resistive economy studies is a very important factor in promoting the concept of resistive economy. Finally, it is proposed to help build a discourse to measure resistive economy in the country.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Resistive Economy
  • Economic Policy Making
  • Content Analysis
امام‌جمعه‌‌زاده، سیدجواد و سیدزکریا محمودی‌‌رجا (1394)، «تجزیه و تحلیل جایگاه اقتصاد مقاومتی در تحقق گفتمان الگوی اسلامی ـ ایرانی پیشرفت و چشم‌‌انداز افق 1404»، رهیافت انقلاب اسلامی، ش 33.
انصاری، عبدالله (1395)، «پیاده‌‌سازی اقتصاد مقاومتی در آموزش و پرورش؛ برنامة اقدام»، مطالعات راهبردی بسیج، ش 70.
آجیلی، هادی (1392)، «اقتصاد مقاومتی در نظام اقتصاد سیاسی جهانی»، فصل‌نامة علوم سیاسی، ش 24.
تراب‌‌زاده جهرمی، محمدصادق، سیدعلیرضا سجادیه، و مصطفی سمیعی‌‌نسب (1392)، «بررسی ابعاد و مؤلفه‌‌های اقتصاد مقاومتی جمهوری اسلامی ایران در اندیشة حضرت آیت‌‌الله خامنه‌‌ای»، فصل‌نامة مطالعات انقلاب اسلامی، ش 32.
حسنی، مهدی و الماس نصر دهزیری (1393)، «اقتصاد سیاسی و اقتصاد مقاومتی؛ مقایسة تحریم‌های اقتصادی در دو دهة 1330 و 1390»، دوفصل‌نامة پژوهش‌های سیاست اسلامی، ش 6.
حیدری کتایونچه، مهدی و سیدعلی محمدی‌ متکازینی (1394)، «مؤلفه‌های اقتصاد مقاومتی در سیره و تبلیغ عالمان دینی متأخر»، دوفصل‌نامة تاریخ اسلام در آینة پژوهش، ش 39.
خوانساری، رسول و وهاب قلیچ (1394)، «اولویت‌بندی عوامل مؤثر بر تحقق سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی در نظام بانکی با استفاده از روش تاپسیس فازی»، دوفصل‌نامة تحقیقات مالی ـ اسلامی، ش 9.
داوودی، پرویز و فاطمه‌سادات جعفریه (1393)، «نگرشی نهادی بر ساختارسازی قدرت در عرصة داخلی برای نیل به اقتصاد مقاومتی»، فصل‌نامة برنامه‌ریزی و بودجه، ش 126.
درخشان، مسعود (1393)، «قراردادهای نفتی ازمنظر تولید صیانتی و ازدیاد برداشت: رویکرد اقتصاد مقاومتی»، دوفصل‌نامة مطالعات اقتصاد اسلامی، ش 12.
دیانتی دیلمی، زهرا (1394)، «حساب‌داری مدیریت، ابزاری کارآمد در خدمت اقتصاد مقاومتی»، فصل‌نامة حساب‌داری مدیریت، ش 25.
رحمان‌پور، محمد، احمدرضا نصر اصفهانی، و سیدعلی سیادت (1394)، «بررسی رابطة مبانی و اصول برنامة درسی ملی جمهوری اسلامی ایران با مضامین اقتصاد مقاومتی به‌منظور پیش‌نهاد برنامة درسی مطلوب»، فصل‌نامة رهیافت انقلاب اسلامی، ش 31.
روحانی، سیدعلی و احسان نمازی (1396)، «تحریم‌های غرب علیه روسیه»، فصل‌نامة روابط خارجی، ش 33.
رهبر، فرهاد، امیرعلی سیف‌‌الدین، و امیرحسین رهبر (1393)، «ره‌یافتی بر هستی‌شناسی اقتصاد مقاومتی؛ تلاشی درجهت نگاه اسلامی به گذار سیستم‌‌های اقتصادی ـ اجتماعی»، فصل‌نامة روششناسی علوم انسانی، ش 78.
زراءنژاد، منصور (1395)، «بررﺳﻲ و ﻧﻘﺪ ﻛﺘﺎب تحلیلی بر شاخص‌های کلان اقتصادی در ایران (با رویکرد اقتصاد مقاومتی)»، پژوهش‌‌نامة انتقادی متون و برنامه‌‌های علوم انسانی، ش 43.
سمیعی ‌اصفهانی، علی‌رضا و فاطمه حبیبی (1394)، «نظریة پساتوسعه و الگوی اقتصاد مقاومتی در جمهوری اسلامی ایران؛ رویکردی مقایسه‌ای»، فصل‌نامة مطالعات راهبردی بسیج، ش 66.
سمیعی‌نسب، مصطفی (1393)، «دیپلماسی اقتصادی، راه‌برد مقابله با تحریم‌های اقتصادی در منظومة اقتصاد مقاومتی»، فصل‌نامة آفاق امنیت، ش 25.
سمیعی‌نسب، مصطفی و یاسر سلیمانی (1395)، «نقد رویکرد متعارف برنامه‌های درسی رشتة علوم اقتصادی در کشور و طراحی دورة کارشناسی ارشد اقتصاد مقاومتی»، فصل‌نامة پژوهشنامة انتقادی متون و برنامه‌های علوم انسانی، ش 43.
سمیعی‌نسب، مصطفی، یاسر سلیمانی، و سعید عبدی (1395)، «مدل مفهومی مطلوب امنیت غذایی جمهوری اسلامی ایران در منظومة اقتصاد مقاومتی»، فصل‌نامة آفاق امنیت، ش 30.
سیدحسین‌زاده یزدی، سعید و محمدجواد شریف‌زاده (1395)، «سیرة پیامبر اکرم (ص) در مقابله با تهدیدهای اقتصادی»، فصل‌نامة اقتصاد اسلامی، ش 62.
سیف، الله‌مراد (1391)، «الگوی پیش‌نهادی اقتصاد مقاومتی جمهوری اسلامی ایران»، فصل‌نامة آفاق امنیت، ش 16.
سیف، الله‌مراد (1392)، «مقدمه‌ای بر نقشة راه پیاده‌سازی سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی جمهوری اسلامی ایران»، فصل‌نامة مطالعات راهبردی بسیج، ش 61.
سیف، الله‌مراد و روزبه کمالی (1393)، «الگوی کارآیی تخصیصی و انطباقی در اقتصاد مقاومتی جمهوری اسلامی ایران (براساس سیاست‌های کلی ابلاغی مقام معظم رهبری)»، فصل‌نامة آفاق امنیت، ش 25.
سیف، الله‌مراد و علی‌اکبر حافظیه (1392)، «راه‌بردهای تجارت بین‌الملل اقتصاد مقاومتی جمهوری اسلامی ایران»، فصل‌نامة مطالعات راهبردی بسیج، ش 60.
سیف، الله‌مراد و موسی خوش‌کلام خسروشاهی (1392)، «نظام ارزی مطلوب اقتصاد ایران در اقتصاد مقاومتی»، فصل‌نامة پژوهش‌های اقتصادی ایران، ش 54.
سیفلو، سجاد (1393 الف)، «مفهوم‌شناسی اقتصاد مقاومتی»، دوفصل‌نامة معرفت اقتصاد اسلامی، ش 10.
سیفلو، سجاد (1393 ب)، «اقتصاد مقاومتی راه‌برد دفاع غیرعامل اقتصادی»، فصل‌نامة سیاست دفاعی، ش 87.
سیفلو، سجاد (1395)، «طراحی الگوی بانک‌داری مقاومتی مطالعة موردی بانک نیازهای اساسی»، فصل‌نامة اقتصاد اسلامی، ش 64.
طاهری‌فرد، علی و هادی دیباوند (1395)، «بررسی قراردادهای نفتی ایران (IPC) در چهارچوب شاخص‌های اقتصاد مقاومتی»، فصل‌نامة آفاق امنیت، ش 31.
عباس‌آباد عربی، احسان، مرضیه بابائیان‌پور، و رکسانا فکری (1393)، «مدل مفهومی اقتصاد مقاومتی با تأکید بر الگوی چابکی سازمان‌ها»، فصل‌نامة راهبرد، ش 71.
فرتوک‌زاده، حمیدرضا، محمدرضا دره‌شیری، و جواد وزیری (1393)، «نقش صنعت دفاعی در گذار به اقتصاد مقاومتی»، فصل‌نامة آفاق امنیت، ش 25.
فروغی‌زاده، یاسین (1393)، تبیین مفهومی اقتصاد مقاومتی و شاخص‌سازی و سنجش مقاومت‌پذیری اقتصاد ایران، پایان‌نامة کارشناسی ارشد، تهران: دانشگاه امام صادق (ع).
قربی، سیدمحمدجواد (1395)، «رویکرد انتقادی دربارة برداشت‌‌های رایج از اقتصاد مقاومتی در متون اقتصادی در ایران»، پژوهش‌‌نامة انتقادی متون و برنامه‌‌های علوم انسانی، ش 43.
کامفیروزی، محمدحسن، علی بنیادی نائینی، و سیده‌اشرف موسوی لقمان (1393)، «بررسی نقش عوامل در اقتصاد بدون نفت در الگوی اقتصاد مقاومتی»، فصل‌نامة اقتصاد اسلامی، ش 52.
مرکز پژوهش‌‌های مجلس (1393)، «دربارة سیاست‌‌های کلی اقتصاد مقاومتی، ارزیابی شاخص‌‌های جهانی برای سنجش درجة مقاومت اقتصادی»، معاونت پژوهش‌‌های اقتصادی، دفتر مطالعات اقتصادی، کد موضوعی 220، شمارة مسلسل 14139.
مستندات اجرایی سیاست‌‌های کلی اقتصاد مقاومتی (1395)، «شاخص‌‌های ارزیابی برنامه‌‌های اقتصاد مقاومتی»، سازمان مدیریت و برنامه‌‌ریزی کشور، معاونت هماهنگی برنامه و بودجه، امور شورای اقتصاد و اقتصاد مقاومتی.
میرجلیلی، سیدحسین (1395)، «بررسی و نقد متون خارجی در زمینة مقاومت و تاب‌آوری اقتصادی»، پژوهش‌‌نامة انتقادی متون و برنامه‌‌های علوم انسانی، ش 43.
میرمعزی، سیدحسین (1391)، «اقتصاد مقاومتی و ملزومات آن (با تأکید بر دیدگاه مقام معظم رهبری)»، فصل‌نامة اقتصاد اسلامی، ش 47.
نثاری، رضا، رسول منتظری، و نعمت حسین‌‌زاده (1394)، «راه‌بردهای تأمین منابع مالی پایدار شهرداری تهران در برنامة پنج‌ساله، با تأکید بر سیاست‌‌های ابلاغی اقتصاد مقاومتی»، فصل‌نامة اقتصاد و مدیریت شهری، ش 11.
نظرپور، محمدنقی و یحیی لطفی‌نیا (1393)، «نقش بورس اوراق بهادار در تحقق سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی»، دوفصل‌نامة معرفت اقتصاد اسلامی، ش 11.
نوری‌‌ساری، حجت‌‌اله (1392)، «تحلیل روابط اقتصادی جمهوری اسلامی ایران با انگلستان با تأکید بر اقتصاد مقاومتی»، مطالعات راهبردی بسیج، ش 61.
هزاوئی، سیدمرتضی و علی زیرکی حیدری (1393)، «اقتصاد مقاومتی؛ نماد مدیریت جهادی در اقتصاد سیاسی ایران»، فصل‌نامة مطالعات انقلاب اسلامی، ش 37.