نوع مقاله : پژوهشی

نویسنده

• بهزاد کریمی

دکترای تاریخ ایران اسلامی، استادیار گروه ایران‌شناسی دانشگاه میبد

چکیده

جنون یکی از مسائل مهمِ کم‌تر بررسی‌‌شده در حوزۀ تاریخ اجتماعی و پزشکی جوامع مسلمان در سده‌‌های میانۀ اسلامی است. جنون، تا دو سه دهۀ پیش‌ازاین، بیش‌تر به‌عنوان یک بیماری روانی موردتوجه پژوهش‌گران تاریخ پزشکی قرار داشت. اما با معرفی رویکردهای جدید اجتماعی به پدیده‌‌های پزشکی به‌‌تدریج شاهد شکل‌‌گیری جریانی پژوهشی هستیم که مسائل و موضوعات پزشکی را ورای مرزهای شناخته‌‌شدۀ دانش پزشکی و در فضایی بینارشته‌‌ای موردبررسی قرار می‌‌دهد و آثاری را در این زمینه تولید کرده است. یکی از معدود آثاری که در همین چهارچوب به‌شکلی گسترده تاریخ جنون را در جوامع اسلامی بررسی و تحلیل کرده کتاب تاریخ جنون در جامعۀ اسلامی دورۀ میانه نوشتۀ مایکل دبلیو. دالس است. او در این کتاب به‌شکلی تفصیلی و از سه منظرِ پزشکی، اجتماعی‌ ـ تاریخی، و حقوقی/ شرعی و با اتکا بر طیف متنوعی از منابع موضوع جنون را دست‌مایۀ پژوهشی درخشان قرار داده است. بااین‌حال، این اثر به‌دلایل مختلف ازجمله رویکرد جزئی‌‌نگر نویسنده، داده‌‌های فراوان دربارۀ جنون، و گرفتارشدن در دام نوعی ره‌یافت شرق‌‌شناسانۀ اروپامحور، که همه‌چیز را به اروپا احاله می‌‌دهد، دچار اشکالاتی محتوایی، به‌‌ویژه تعمیم‌‌های ناروا، شده است.

کلیدواژه‌ها

• جنون
• سده‌‌های میانۀ اسلامی
• پزشکی
• جادو
• فقه
• تصوف

موضوعات

• تاریخ

عنوان مقاله [English]

A Critical Review on the Book ‘Majnun: The Madman in Medieval Islamic Society’

نویسنده [English]

• Behzad Karimi

Assistant Professor, Iranian Studies Department, Meybod University, Yazd, Iran

چکیده [English]

Madness is one of the less-discussed issues in the social and medical history of Muslim societies in the Islamic Middle Ages. Madness until two or three decades ago was mostly considered as a mental illness by medical history researchers. But with the introduction of new social approaches to medical phenomena, we gradually see a stream of research that examines medical issues beyond the known boundaries of medical knowledge and in an interdisciplinary space that has produced some works. One of the few works that within this framework has extensively analyzed the history of madness in Islamic societies is Majnun: The Madman in Medieval Islamic Society by Michael W. Dols. In this book, he has extensively explored the subject of insanity in three different medical, social-historical, and legal/religious perspectives, relying on a variety of sources. However, this work has some defects for a variety of reasons, including the author’s partialism approach, overwhelming data on madness and being caught in the trap of a European-oriented Orientalist approach that in some cases has produced inappropriate generalizations.

کلیدواژه‌ها [English]

• Madness
• Islamic Middle Ages
• Medicine
• Magic
• Jurisprudence
• Sufism