نوع مقاله : پژوهشی

نویسنده

• علیرضا ملائی توانی

دانشیار تاریخ، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران، ایران.

چکیده

این مقاله به نقد کتاب تاریخ ایران در دورۀ قاجاریه: عصر آقامحمدخان اثر غلام‌‌حسین زرگری‌‌نژاد می‌‌پردازد. ازآن‌جاکه زندگی و عملکرد آقامحمدخان قاجار از مباحث مناقشه‌انگیز تاریخ ایران است، تاکنون پژوهش‌‌ها و رمان‌‌های تاریخی فراوانی دربارۀ او نوشته شده است. به‌طور کلی، هم در گفتمان تاریخ‌‌نگاری دورۀ پهلوی و جمهوری اسلامی و هم در پژوهش‌‌های مستقل از وی چهره‌‌ای خون‌ریز، بی‌‌رحم، و انتقام‌‌جو ترسیم شده است که اگر حکومت زندیه را برنمی‌‌انداخت، سرنوشتی متفاوت‌‌تر در انتظار ایران بود. زرگری‌‌نژاد در زمرۀ پژوهش‌گرانی است که در آثار پیشینش همین نگاه را به آقامحمدخان بازتاب داده، اما در کتاب تاریخ ایران در دورۀ قاجاریه: عصر آقامحمدخان کوشیده است این تصویر را با خوانش انتقادی منابع و اسناد زیرسؤال ببرد و چهره‌‌ای کاملاً متفاوت از وی ترسیم کند. شخصیتی که نه‌تنها شایعات مطرح‌شده دربارۀ بی‌‌رحمی او، به‌ویژه کورکردن مردم کرمان یا قفقاز، صحت ندارد، بلکه برعکس، او درمیان مدعیان قدرت، ازجمله لطفعلی‌‌خان زند، تنها کسی بود که به ایران و احیای قلمرو تاریخی آن می‌اندیشید و تمام تلاشش مصروف مسئلۀ ایران بود. این مقاله با رویکردی انتقادی می‌‎کوشد آرا و دیدگاه‌‌های زرگری‌‌نژاد را ارزیابی کند.

کلیدواژه‌ها

• آقامحمدخان قاجار
• سلطنت آسمانی
• اخباری‌‌گری
• مسئلۀ ایران
• دورۀ جدید

موضوعات

• تاریخ

عنوان مقاله [English]

Reread a History: Another Narration from the Biography of Aga Mohammad Khan Qajar A Critique on the Book "Iran's History in the Qajar Period: The Aga Mohammad Khan Era"

نویسنده [English]

• Alireza Mollaiy Tavany

Associate Professor, Institute for Humanities and Cultural studies, Tehran, Iran

چکیده [English]

This article criticizes Gholam Hossein Zargarinejad’s book that named "History of Iran in the Qajar Period: The Age of Aga Mohammad Khan”. The life and work of Aga Mohammad Khan Qajar is one of the controversial topics in the Iranian history. There has been much research and historical novels written about him so far. Generally, bloody, cruel, and vengeful figures have been drawn in both the Pahlavi and Islamic Republic-era historiography discourse and independent research. That would have been a different fate for Iran if it had not abolished Zandieh’s government. Zargirinejad is one of the scholars who echoed this view in his earlier works but in his book “History of Iran in the Qajar Period: The Age of Aga Mohammad Khan”. He has attempted to alter this picture with a critical reading of sources and documents and to draw completely different figures. A person who is not only rumors about his cruelty, especially the blindness of the people of Kerman or the Caucasus, but also the opposite, was the only one among the claimants of power, including Lotfali Khan Zand, who completely thought about Iran and the revival of its historical realm. This article attempts to critically evaluate the views and views of Zargarinejad.

کلیدواژه‌ها [English]

• Agha Mohammad Khan Qajar
• Heavenly Reign
• Predictability
• Iran’s Problem
• New Age