نوع مقاله : پژوهشی

نویسنده

دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تهران، تهران،ایران.

چکیده

رسالة قشیریه اندکی پس از تألیف برای استفادۀ فارسی‌زبانان نخست به‌دست ابوعلی بن احمد عثمانی ترجمه شد و پس از آن ترجمة یادشده اصلاح شد یا ترجمه‌ای دیگر از رسالة قشیریه فراهم گردید. برای نخستین‌بار فروزانفر در سال 1345 این کتاب را براساس نسخة کتاب‌خانة لالااسماعیل و نسخة موزة بریتانیا و با استفاده از متن عربی تصحیح کرد. آموزشی‌بودن کتاب و برخی سهوها دیگران را برانگیخت تا تصحیح دیگری از اصل عربی و از ترجمة فارسی آن ارائه دهند. روضاتیان و میرباقری‌فرد پس از محبتی معتقدند فروزانفر دچار خلط روش در تصحیح شد و در کار خود دو نسخه‌ای را با هم سنجید که از یک مترجم نبود. آن‌ها با اساس‌قراردادن نسخة ایاصوفیه و مقابلة آن با نسخة موزة بریتانیا رسالة قشیریه را تصحیح کردند. صفحه‌آرایی خوب و کم‌غلط و فهارس متعدد از امتیازهای این چاپ است. ضعف جنبۀ تحلیلی تعلیقات، معرفی‌نکردن برخی منابع ابیات و مصاریع عربی، بی‌توجهی به متن عربی کتاب، و مقایسه‌نکردن این چاپ با چاپ فروزانفر از ضعف‌های این چاپ است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

The Strengths and Weaknesses of the New Correction of the Translation of the Ghoshirieh Treatise, Published by Sokhan Publication

نویسنده [English]

  • Alireza Hajianejad

Associate Professor of Persian Language and Literature, University of Tehran, Iran

چکیده [English]

Shortly after the Ghoshirieh treatise was written, it was first translated into Persian by Abu Ali bin Ahmad Osmani for the use of Farsi language speakers, and after a while, the translation was modified or provided with another version. With the help of the Arabic text and based on the manuscripts of Süleymaniye Library_Lala İsmail and British Museum,  Badiozzaman Forouzanfar corrected this book for the first time in 1966. The educational aspects of the book and the emergence of some inadvertences prompted others to provide a further correction of the Arabic original and its Persian translation. Just like and after Mohebbati, Rowzatian and Mirbaqerifard believe that Forouzanfar has made a methodological mistake in his work by comparing two versions of a translation, both of which have been conducted by one translator. Based on the manuscript in the Hagia Sophia museum and by checking it with the manuscript available in the British Museum, they have corrected the Ghoshirieh treatise. Low-false suitable typography and several indexes are the main advantages of this manuscript. The weak aspects of its suspicions, neglecting the introduction of the sources of Arabic distiches and the Arabic text of the work are among the disadvantages of the manuscript besides neglecting its comparison with the Forouzanfar’s manuscript. 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Translation of the Ghoshirieh Treatise
  • Criticism of Text Correction
  • Abolqasem Ghoshiri
  • Abu Ali Osmani
ابن الانباری، عبدالرحمن بن محمد (1970)، البلغۀ فی الفرق بین المذکر و المونث، حققه وقدم له وعلق علیه الدکتور رمضان عبدالتواب، الاستاذ المساعد للدراسات اللغویۀ بکیۀ الآداب،جامعۀ عین شمس، قاهره: مطبعۀ دارالکتب.
دهخدا، علی‌اکبر (1377)، لغت‌نامه، تهران: دانشگاه تهران.
رضایتی گیشه خالد محرم (1384)، تحقیق در رسالۀ قشیریه با تأملی در افکار و آثار امام قشیری، تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
روضاتیان، سیده‌مریم (1386)، «کاستی‌های ترجمه و تصحیح رسالة قشیریه»، نشریۀ علمی ــ پژوهشی گوهر گویا، دورۀ 1، ش 1.
روضاتیان، سیده‌مریم (1392)، «ماجرای تصحیح ترجمة رسالۀ قشیریه»، مجلة متن‌شناسی ادب فارسی، دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه اصفهان، س 49، ش 2.
روضاتیان، سیده‌مریم و سیدعلی‌اصغر میرباقری‌فرد (1389)، «رسالة قشیریه»،نشریة ادب و زبان، دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی دانشگاه شهید باهنر کرمان، دورة جدید، ش 27 (پیاپی 24).
روضاتیان، سیده‌مریم و سیدعلی‌اصغر میرباقری‌فرد (1396)، «اهمیت نسخة ایاصوفیا در تصحیح ترجمة رسالۀ قشیریه»، مجلة متن‌شناسی ادب فارسی، دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی دانشگاه اصفهان، دورة جدید، ش 2.
شافعی، محمد بن ادریس (1392 ق/ 1974 م)، دیوان الامام الشافعی، جمعه وعلق علیه، محمد عفیف الزعبی، دارالجیل، بیروت: الطبعة الثالثة.
عالی عباس‌آباد، یوسف (1384)، «نگاهی به ختم‌الغرائب؛ قدیم‌ترین نسخة تحفة‌العراقین»، فصل‌نامۀ دانشگاه تربیت معلم آذربایجان، س 2، ش 6.
قشیری، عبدالکریم بن هوازن (1367)، ترجمة رسالة قشیریه با تصحیحات و استدراکات بدیع‌الزمان فروزانفر، تهران: علمی و فرهنگی.
قشیری، عبدالکریم بن هوازن (1387)، رسالة قشیریه، ترجمة ابوعلی حسن ابن احمد عثمانی، تصحیح بدیع‌الزمان فروزانفر، شرح‌حال استاد فروزانفر و مأخذ ابیات عربی از احمد مهدوی دامغانی، ویراستة ایرج بهرامی، تهران: زوار.
قشیری، عبدالکریم بن هوازن (1391)، رسالة قشیریه، تصحیح مهدی محبتی، تهران: هرمس.
قشیری، عبدالکریم بن هوازن (1392)، الرسالة ‌القشیریه، شرح احوال، تحلیل آثار، تصحیح و تعلیق سیدعلی‌اصغر میرباقری‌فرد و زهره نجفی، تهران: سخن.
قشیری، عبدالکریم بن هوازن (1438 ق/ 2017 م)، الرسالة ‌القشیریه، عُنی به أنس محمد عدنان الشرفاوی، طبعة فریدة محققة، مخرّجةٌ، اعتمدت علی اثنتی عشرة نسخة خطّیة اثنتائه منها منقولتان عن اصلٍ علیه خطّ المؤلّفة مع الفهارس العامّة، قاهره: دارالمنهاج.
قشیری، عبدالکریم بن هوازن (1396 الف)، ترجمة رسالۀ قشیریه، ترجمة ابوعلی بن احمد العثمانی، تصحیح سیده‌مریم روضاتیان و سیدعلی‌اصغر میرباقری‌فرد، تهران: سخن.
قشیری، عبدالکریم بن هوازن (1396 ب)، الرسالة ‌القشیریه، چاپ عکسی، براساس نسخة کتاب‌خانة حوزة علمیۀ امام صادق (ع)، اردکان، ش 231، کتابت سال 544 هجری، قم: مجمع ذخائر اسلامی.
قشیری، عبدالکریم بن هوازن (1423 ق/ 2003 م)، الرسالة القشیریه فی علم التصوف، للامام العارف بالله أبی‌القاسم ‌القشیری، تحقیق و تعلیق، فضیلة الامام الاکبر العارف بالله، الشیخ عبدالحلیم محمود، تقدیم، الدکتور علی ابوالخیر، بیروت: دارالخیر لطباعة والنشر والتوزیع.
مایل هروی، نجیب (1369)، نقد و تصحیح متون، مراحل نسخه‌شناسی و شیوه‌های تصحیح نسخه‌های خطی فارسی، مشهد: آستان قدس رضوی.
میبدی، رشیدالدین ابوالفضل (1361)، کشف‌الاسرار و عدةالابرار، به سعی و اهتمام علی‌اصغر حکمت، تهران: امیرکبیر.
مینوی، مجتبی (1349)، «بشخشم یا بچخشم»، مجلة راه‌نمای کتاب، ج 13.