پژوهشی زبان و ادبیات فارسی
نگاهی به کتاب چهارگوهر: گزیده‌ای برای درس «شاعران حوزة ادبی عراق»

جمیله اخیانی

دوره 20، شماره 4 ، تیر 1399، صفحه 1-24

https://doi.org/10.30465/crtls.2020.27510.1627

چکیده
  به‌طور معمول، هدف از تألیف گزیدة دانشگاهی ادبی آشناسازی اجمالی دانشجویان با اندیشه‌ها و هنر استادان بزرگ ادب فارسی است تا انگیزة آن‌ها را برای مراجعه به آثار این بزرگان افزون کند. انتشارات سمت کتاب چهارگوهر را با انتخاب و توضیح کاظم دزفولیان برای درس «شاعران حوزة ادبی عراق» منتشر کرده است و از جملة گزیده‌هایی است که متأسفانه ...  بیشتر

پژوهشی زبان و ادبیات فارسی
نقدی بر فرهنگ کنایات سخن

آرش امرایی

دوره 20، شماره 4 ، تیر 1399، صفحه 25-47

https://doi.org/10.30465/crtls.2020.22432.1425

چکیده
  کنایه بیانی زیبا و هنرمندانه و غیرصریح از موضوع‌های مختلفی است که شعرا و نویسندگان از آن به‌منزلۀ فنی لطیف در بیان مقاصد و مضامین خود استفاده می‌کنند. به‌علت استفادۀ گستردۀ شاعران و نویسندگان فارسی‌زبان از کنایه‌ها، جمع‌آوری و تحلیل و تفسیر آن‌ها کاری ضروری و شایسته است. حسن انوری و همکارانش کوشیده‌اند در کتابی با عنوان فرهنگ ...  بیشتر

پژوهشی زبان و ادبیات فارسی
نقدی بر کتاب حقیقة‌الحدیقة: گزینش و گزارش از تمام باب‌های حدیقةالحقیقة سنایی غزنوی

احمد بهنامی

دوره 20، شماره 4 ، تیر 1399، صفحه 49-76

https://doi.org/10.30465/crtls.2020.5312

چکیده
  کتاب حقیقة‌الحدیقة: گزینش و گزارش از تمام باب‌های حدیقة‌الحقیقة سنایی غزنوی، تألیف حمیرا زمردی، به‌قصد فراهم‌آوردن منتخبی از حدیقةالحقیقة سنایی غزنوی به‌هم‌راه توضیحاتی فراهم آمده است. آیا این کتاب در رسیدن به هدف خود، که آشنایی دانشجویان و خوانندگان ادبیات فارسی با این اثر بسیار مهم ادب فارسی است، موفق بوده است؟ نویسندۀ این ...  بیشتر

پژوهشی زبان و ادبیات فارسی
نقد و بررسی کتاب تاریخ و ادبیات قزاق: بررسی و تحلیل پیوندهای تاریخی و ادبی با ایران

بهروز بیک بابایی

دوره 20، شماره 4 ، تیر 1399، صفحه 77-101

https://doi.org/10.30465/crtls.2020.24829.1506

چکیده
  قزاق‌ها که در سال ۱۴۶۵ میلادی از جامعۀ ترکان جدا شده بودند تا زمان استیلای روس‌ها هویت مستقل داشتند و بعد از استقلال هم جغرافیای گستردۀ آسیای میانه را در دست گرفتند. اما می‌دانیم که این جغرافیای گسترده بخشی از جغرافیای فرهنگی ایران است. بنابراین، سیر تاریخی تفکر و ادبیات در این دیار لازمۀ کنکاش محافل علمی ایران است. درنتیجه، برای ...  بیشتر

پژوهشی زبان و ادبیات فارسی
قوّت و ضعف تصحیح جدید ترجمة رسالة قشیریه

علیرضا حاجیان‌نژاد

دوره 20، شماره 4 ، تیر 1399، صفحه 103-126

https://doi.org/10.30465/crtls.2020.5314

چکیده
  رسالة قشیریه اندکی پس از تألیف برای استفادۀ فارسی‌زبانان نخست به‌دست ابوعلی بن احمد عثمانی ترجمه شد و پس از آن ترجمة یادشده اصلاح شد یا ترجمه‌ای دیگر از رسالة قشیریه فراهم گردید. برای نخستین‌بار فروزانفر در سال 1345 این کتاب را براساس نسخة کتاب‌خانة لالااسماعیل و نسخة موزة بریتانیا و با استفاده از متن عربی تصحیح کرد. آموزشی‌بودن ...  بیشتر

پژوهشی زبان و ادبیات فارسی
بررسی و نقد شرح دیوان خاقانی اثر محمدرضا برزگر خالقی (جلد دوم)

سید محسن حسینی وردنجانی

دوره 20، شماره 4 ، تیر 1399، صفحه 127-154

https://doi.org/10.30465/crtls.2020.27464.1624

چکیده
  یکی از جدیدترین آثار در زمینة خاقانی‌‌پژوهی جلد دوم و سومِ شرح اشعار خاقانی تألیف محمدرضا برزگر خالقی است. مؤلف در این دو جلد نیز مانند جلد نخست قصاید را شرح داده است. موضوع این جستار بررسی و نقد جلد دوم این اثر است. ‌نگارندۀ ‌این پژوهش کوشیده تا با روش تحلیلی ــ توصیفی برخی کاستی‌‌ها و اشکال‌‌های موجود در این اثر را رفع کند؛ بر ...  بیشتر

پژوهشی زبان و ادبیات فارسی
نقد مجموعۀ فارسی بیاموزیم

عصمت خویینی؛ محمد پارسانسب؛ ناصر کرمانی

دوره 20، شماره 4 ، تیر 1399، صفحه 155-179

https://doi.org/10.30465/crtls.2020.26528.1592

چکیده
  باوجود تنوع منابع الکترونیک، کتاب‌ درسی هم‌چنان اصلی‌ترین ابزار آموزش زبان محسوب می‌شود و نقد و بررسی این کتاب‌ها می‌تواند کیفیت آموزش را ارتقا دهد. در این مقاله با روش اسنادی ــ انتقادی و براساس مجموعه‌ای از شاخص‌ها و معیارهای ارزیابی کتاب‌های درسی دانشگاهی ویراست دوم از جلد نخست مجموعۀ فارسی بیاموزیم را نقد و بررسی کرده‌ایم. ...  بیشتر

پژوهشی زبان و ادبیات فارسی
نقدی بر کتاب ساختارگرایی و پساساختارگرایی رویکرد فلسفی

مصطفی دشتی آهنگر

دوره 20، شماره 4 ، تیر 1399، صفحه 181-204

https://doi.org/10.30465/crtls.2020.5316

چکیده
  ساختارگرایی و پساساختارگرایی در پاسخ به وضعیتی خاص در فلسفه و علوم انسانی پدید آمده‌اند و از این نظر باید موردتوجه قرار گیرند. کتاب ساختارگرایی و پساساختارگرایی رویکرد فلسفی از کتاب‌هایی است که در پاسخ به چنین نیازی نوشته شده است. تحلیل و بررسی این کتاب، به‌منزلۀ یکی از کتاب‌هایی که دربارة نظریات مطرح علوم انسانی به زبان فارسی ...  بیشتر

پژوهشی زبان و ادبیات فارسی
معرفی و نقد کتاب مقدمه‌ای کاربردی بر استعاره

فاطمه راکعی

دوره 20، شماره 4 ، تیر 1399، صفحه 205-222

https://doi.org/10.30465/crtls.2020.27600.1637

چکیده
  کتاب مقدمه‌ای کاربردی بر استعاره (Metaphor: A Practical Introduction) نوشتۀ‌ زولتن کوچش (Zoltan Kovecses) یکی از منابعی‌ است که با هدف معرفی چند‌جانبۀ‌ مفهوم استعاره نوشته شده و انتشارات دانشگاه آکسفورد ویراست دوم آن را در سال ۲۰۱۰ منتشر کرده است. این کتاب را شیرین پورابراهیم در سال ۱۳۹۳ ترجمه کرده و انتشارات سمت آن را به چاپ رسانده است. این پژوهش با هدف ...  بیشتر

پژوهشی زبان و ادبیات فارسی
بازخوانی یک قصیده تصحیح بیت‌هایی از دیوان منوچهری

محمود رحیمی؛ ناصر رحیمی؛ محمود عابدی

دوره 20، شماره 4 ، تیر 1399، صفحه 223-244

https://doi.org/10.30465/crtls.2020.21758.1398

چکیده
  هرچند دیوان منوچهری بارها تصحیح شده است و هریک از مصححان به سهم خود در عرضۀ متن قابل‌‌قبولی کوشیده‌‌اند، هنوز آن‌چه به‌عنوان دیوان منوچهری در دست داریم تا متنی نسبتاً نهایی فاصله دارد و باز هم می‌‌توان با جست‌‌وجوی بیش‌تر و هم‌چنین باپیروی‌از اصول تصحیح انتقادی، بعضی از ابهام‌ها را برطرف کرد. در این نوشتار برخی ابیات منوچهری ...  بیشتر

پژوهشی زبان و ادبیات فارسی
بررسی و تحلیل انتقادی دیوان مولانا نوعی خبوشانی

محمدمصطفی رسالت پناهی؛ حسین قربان پور

دوره 20، شماره 4 ، تیر 1399، صفحه 245-270

https://doi.org/10.30465/crtls.2020.5319

چکیده
  محمدرضا نوعی، معروف به مولانا نوعی خبوشانی (970-1019 ق)، سرایندة مشهور و نام‌آور سدة دهم و چند سال آغازین سدة یازدهم و از استادان مسلم زبان و ادب فارسی در شبه‌قارة هند است. دیوان اشعارش ‌در سال 1374 ش به‌تصحیح امیرحسین ذاکرزاده و به‌کوشش احمد کرمی به‌همت انتشارات ما در تهران به‌‌چاپ رسیده است. در این چاپ، کاستی‌ها، تحریفات، تصحیفات، ...  بیشتر

پژوهشی زبان و ادبیات فارسی
تأملی بر دفتر پنجم شرح جامع مثنوی معنوی

علی سلیمانی؛ محمد رضا موحدی

دوره 20، شماره 4 ، تیر 1399، صفحه 271-295

https://doi.org/10.30465/crtls.2020.28944.1683

چکیده
  این مقاله به بررسی دفتر پنجمِ شرحجامعمثنویمعنوی اختصاص دارد. نقد و بررسی تمام 4238 بیت این دفتر بیش از ظرفیت یک مقاله است. ازاین‌رو، در این پژوهش با دسته‌‌‌بندی دلایل اصلی دریافت‌‌‌های موجود در این اثر و آوردن یک یا چند نمونۀ مرتبط با آن تلاش می‌کنیم تا تصویری مختصر از کاستی‌‌‌های این شرح به‌تصویر بکشیم. نویسنده در این بررسی به ...  بیشتر

پژوهشی زبان و ادبیات فارسی
رویکردی انتقادی به سرفصل‌های مربوط به نگارش و ویرایش در برنامة درسی دورة کارشناسی زبان و ادبیات فارسی

الهام سیدان

دوره 20، شماره 4 ، تیر 1399، صفحه 297-324

https://doi.org/10.30465/crtls.2020.5321

چکیده
  این پژوهش به بررسی کارآمدی سرفصل دروس «آیین نگارش و ویرایش» و «کارگاه ویراستاری (1) و (2)» در برنامة درسی مقطع کارشناسی زبان و ادبیات فارسی نظر دارد. این دروس در برنامة درسی مدنظر جنبة کاربردی دارند و با تقویت مهارت‌های نویسندگیِ فراگیران، زمینه‌های شغلی آن‌ها را در جامعه فراهم می‌کنند. در پژوهش پیشِ‌رو، این دروس باتوجه‌به ...  بیشتر

پژوهشی زبان و ادبیات فارسی
نقد و تحلیل کتاب فرهنگ لغات و ترکیبات دیوان خاقانی شروانی

هاشم صادقی محسن آباد؛ اکبر حیدریان

دوره 20، شماره 4 ، تیر 1399، صفحه 325-351

https://doi.org/10.30465/crtls.2020.21153.1379

چکیده
  مقالۀ حاضر به بررسی و نقد فرهنگ تحلیلی لغات و ترکیبات دیوان خاقانی شروانی، نوشتۀ رسول چهرقانی منتظر، می‌‌‌پردازد. پیش از انتشار این اثر، فرهنگ‌‌‌های نسبتاً موفق دیگری دربارۀ شعر خاقانی به‌چاپ رسیده‌ و این فرهنگ کوشیده است تا نکاتی پیرامون مسائلی که احیاناً در آثار پیش مغفول مانده‌اند طرح کند و پرتوی بر غموض موجود در شعر خاقانی ...  بیشتر

پژوهشی زبان و ادبیات فارسی
تحلیل انتقادی صورت و محتوای اشعار کتاب‌‌های فارسی دورة دوم متوسطه

محمد عالی زاده مرشت؛ قدسیه رضوانیان؛ سمانه جعفری

دوره 20، شماره 4 ، تیر 1399، صفحه 353-372

https://doi.org/10.30465/crtls.2020.29156.1710

چکیده
  در برنامة درسی ایران، درس فارسی و کتاب آن به‌عنوان مهم‌‌ترین ابزار آموزش زبان رسمی اهمیت بسیاری دارد. ازسویی‌دیگر، شعر در انواع منظوم و غیرمنظوم آن در ادبیات فارسی از اهمیت بسیاری برخوردار است. ازاین‌رو، پژوهش حاضر بر آن است که به‌روش کتاب‌خانه‌‌ای تحلیل محتوای تلفیقی (کمی و کیفی) به توصیف تحلیلی کتاب‌‌های فارسی این دوره بپردازد ...  بیشتر

پژوهشی زبان و ادبیات فارسی
نقد و تحلیل کتاب ظرفیت فعل و ساخت‏های بنیادین جمله در فارسی امروز؛ پژوهشی براساس نظریة دستور وابستگی

سپیده عبدالکریمی

دوره 20، شماره 4 ، تیر 1399، صفحه 373-396

https://doi.org/10.30465/crtls.2020.5324

چکیده
  مقالۀ حاضر محصول نگاهی به کتابِ ظرفیت فعل و ساخت‏های بنیادین جمله در فارسی امروز؛ پژوهشی براساس نظریة دستور وابستگی است که امید طبیب‏زاده آن را مشتمل‌بر هشت فصل نگاشته است. باتوجه‌به‌ آن‏که چنین رویکردی به دستور زبان در ایران درصد کم‌تری از مطالعات و بحث‏های زبان‏شناختی را به‌خود اختصاص داده است، جای خالیِ کتابی که نگرش ...  بیشتر

پژوهشی زبان و ادبیات فارسی
نقد کتاب نگارش و ویرایش

یدالله نصراللهی

دوره 20، شماره 4 ، تیر 1399، صفحه 397-412

https://doi.org/10.30465/crtls.2020.5325

چکیده
  نگارش و ویرایش اثر ارزندة احمد سمیعی (گیلانی) است که سال‌های متمادی کتاب درسی دانشجویی و اصلی‌ترین متن درسی دانشجویان در آموزش نگارش و ‌درست‌نویسی بوده است. ‌چاپ‌های متعدد و شمارگان زیاد و فراوان چاپ آن گویای اقبال فراوان خوانندگان و مخاطبان بدین اثر بوده است. این کتاب دو بخش عمده دارد: نگارش و ویرایش که سمیعی گیلانی تاحد امکان، ...  بیشتر

پژوهشی زبان و ادبیات فارسی
نقد و تحلیل کتاب مولانا و چند داستان مثنوی با تکیه بر سنت عرفانی طریقۀ مولویه

داود واثقی خوندابی؛ محمد رضا نجاریان

دوره 20، شماره 4 ، تیر 1399، صفحه 413-438

https://doi.org/10.30465/crtls.2020.5326

چکیده
  درمورد شعر و اندیشۀ مولانا جلال‌‌الدین کتب متعددی نوشته شده است و اهل ادب و محققان عرفان اسلامی از نظرگاه‌‌های مختلف آثارش را بررسیده‌‌اند. یکی از کتبی که در این زمینه تألیف شده کتاب مولانا و چند داستان مثنوی به‌خامۀ سیروس شمیساست. جستار حاضر به نقد و تحلیل کتاب مولانا و چند داستان مثنوی ‌براساس سنت عرفانی مکتب مولانا می‌‌پردازد؛ ...  بیشتر

پژوهشی زبان و ادبیات فارسی
پیش هزار دیدۀ بینا: بررسی فراتحلیلی انتحال در مقالات علمی ـ پژوهشی ادبیات فارسی

عباس واعظ زاده

دوره 20، شماره 4 ، تیر 1399، صفحه 439-463

https://doi.org/10.30465/crtls.2020.5327

چکیده
  انتحال (سرقت علمی) از غیراخلاقی‌‌ترین آسیب‌‌های پژوهش است که امروزه در تحقیقات دانشگاهی ما رو به فزونی است. هدف این مقاله بررسی جوانب مختلف انتحال (سرقت علمی) در مقالات علمی‌ ‌ـ پژوهشی، برجسته‌‌ترین نمایندۀ تحقیقات دانشگاهی، و به‌‌طور ویژه مقالات علمی‌ ‌ـ پژوهشی حوزۀ ادبیات فارسی است. برای این منظور، با استفاده از روش توصیفی‌ ...  بیشتر