نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران

2 دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران

3 استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه فرهنگیان، تهران، ایران.

چکیده

در برنامة درسی ایران، درس فارسی و کتاب آن به‌عنوان مهم‌‌ترین ابزار آموزش زبان رسمی اهمیت بسیاری دارد. ازسویی‌دیگر، شعر در انواع منظوم و غیرمنظوم آن در ادبیات فارسی از اهمیت بسیاری برخوردار است. ازاین‌رو، پژوهش حاضر بر آن است که به‌روش کتاب‌خانه‌‌ای تحلیل محتوای تلفیقی (کمی و کیفی) به توصیف تحلیلی کتاب‌‌های فارسی این دوره بپردازد و نشان دهد که آیا اشعار مندرج در این کتاب‌‌ها قابلیت به‌تصویرکشیدن یک شمای کلی متناسب، متعالی، و مطابق واقع از شعر فارسی را در ذهن دانش‌‌آموزان دارد. نتایج پژوهش حاکی از آن است که کتاب‌‌های موردنظر بیش‌تر نثرمحور است. اشعار انتخاب‌شده بیش‌تر به ادب حماسی، میهنی، پایداری، و انقلاب اختصاص دارد و به‌دلیل عدم پراکندگی متناسب در نوع ادبی، سبک‌‌ شعر، قالب‌‌ شعری، بحر و وزن، و... اشعار کتاب‌‌های فارسی این دوره چهرة درستی از شعر فارسی را به مخاطب نشان نمی‌‌دهد. ضمن ‌این‌‌که از نظر جایگاه شاعران مطرح‌شده و آثار منتخب از ایشان نیز موارد قابل‌نقد بسیاری در هر سه کتاب وجود دارد. بنابر موارد یادشده، پژوهش صورت‌گرفته بر ضرورت بازنگری و اصلاح کتاب‌‌های درسی موردمطالعه صحه می‌‌گذارد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

A Critical Analysis of the Form and Concept of Poems of Secondary High Schools Persian Literarute Books

نویسندگان [English]

  • Mohammad Aalizadeh Meresht 1
  • Ghodsieh Rezvanian 2
  • Samaneh Jafari 3

1 MA in Persian Language and Literature, University of Mazandaran, Iran

2 Associate Professor, Department of Persian Language and Literature, Mazandaran University, Babolsar, Iran

3 Assistant Professor of Persian Language and Literature, Farhangian University, Tehran, Iran

چکیده [English]

In the curriculum of Iran, the Persian Literature lessons and its textbooks play a significant role. At the same time, poetry is very important in Persian literature. For these reasons, this paper intends to describe analytically the Persian Literature books of this period in a quantitative and qualitative way to examine the status of poetry and the intellectual and aesthetic approaches of the selected poems. We want to know if the poems in these books have the ability to portray an appropriate, transcendent, and realistic picture of Persian poetry in students’ minds. The results indicate that the books in question are mostly prose-based. The selected poems are mostly devoted to epic, patriotic and revolutionary literature, and from an intellectual and aesthetic point of view, they may not be attractive enough to encourage students to read and enjoy textbooks in class. Due to the inappropriate distribution of poems in literary genres, styles of poetry, poetry formats, and poems of Persian books, this course does not show the correct face of Persian poetry to the audience. In terms of the status of the poets and their works, there are also many criticisms of the three books. Therefore, this study emphasizes the necessity of revising and modifying the textbooks studied.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Poems of Farsi Books
  • Farsi Book
  • Content Analysis
  • Secondary High School
پروین گنابادی، محمد (1364)، مقدمۀ ابن‌خلدون، تهران: بنگاه ترجمه و نقد کتاب.
جلال‌نژاد، سیدجمال (1394)، روش تحلیل محتوای کتاب‌‌های درسی، تهران: دانش‌آفرین و رشد اندیشه.
حسنی برنجستانکی، محسن (1397)، تحلیل جایگاه متون ادبیات معاصر در آموزش زبان و ادبیات فارسی در دورة دوم متوسطه، پایان‌نامۀ کارشناسی‌ارشد، تهران: دانشگاه فرهنگیان.
خواجه نصیرالدین طوسی (1363)، معیار الاشعار در علم عروض و قوافی، به‌اهتمام جمشید مظاهری و محمد فشارکی، اصفهان: سهروردی.
رئیس‌دانا، فرخ‌لقا (1374)، «تحقیق و بررسی محتوای برنامه درسی ریاضی دورۀ راه‌نمایی»، فصل‌نامۀ تعلیم و تربیت، ش 41.
رزمجو، حسین (1390)، انواع ادبی، مشهد: دانشگاه فردوسی.
رویانی، وحید و منیره فرضی‌شوب (1394)، «بررسی تأثیرات شاهنامه بر حملة حیدری باذل مشهدی»، جستارهای ادبی، ش 189.
زردخشویی، بختیارمهدی (1397)، بررسی ساختاری و محتوایی کتاب‌‌های فارسی دورة دوم متوسطه، پایان‌نامۀ کارشناسی‌ارشد، تهران: دانشگاه فرهنگیان.
سعدزاده، مریم (1397)، «نقدی بر کتا‌‌ب‌‌های نونگاشت فارسی دورة متوسطة دوم»، رشد آموزش، ش 124.
شفیعی‌کدکنی، محمدرضا (1367)، موسیقی شعر، تهران: آگه.
شمیسا، سیروس (1372)، کلیات سبک‌شناسی، تهران: فردوس.
فتحی واجارگاه، کوروش (1394)، اصول و مفاهیم اساسی برنامه‌ریزی درسی، تهران: علم استادان.
کرمی، محمدحسین و محمد مرادی (1395)، «بررسی میزان تأثیر محتوای اشعار بر انتخاب وزن، در قصاید فارسی پیش از مغول»، فنون ادبی، س 8، ش 4.
گویا، زهرا و لیلا قدکساز خسروشاهی (1386)، «تبیین جدید برای تمرکز و عدم تمرکز در ایران»، مطالعات برنامۀ درسی، س 1، ش 4.
محمدی باغملایی، حیدر (1395)، طراحی تدریس برای یادگیری (راه‌بردها، روش‌ها، و فنون تدریس)، تهران: رشد.
ملک‌ثابت، مهدی و اصغر شهبازی (1393)، «نقد زبان حماسی در حملة حیدری باذل مشهدی»، ادب و زبان دانشگاه شهید باهنر کرمان، س 17، ش 35.
ملکی، حسن (1389)، مبانی برنامه‌ریزی درسی آموزش متوسطه، تهران: سمت.
نباتی، مسعود (1397)، نقد و تحلیل محتوای آموزشی کتاب‌‌های فارسی مقطع متوسطة اول و دوم، پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، ارومیه: دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی دانشگاه ارومیه.
نظیری، عشرت (1374)، «تحلیل محتوا و ارزیابی کتاب فارسی سوم راه‌نمایی از دید تناسب میزان دشواری محتوا با رشد ذهنی دانش‌آموزان»، چکیده‌‌های تازة تحقیق در دانشگاه‌‌ها و مراکز تحقیقاتی ایران، ش 4.