نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دکترای زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه یزد، ایران.

2 استاد گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه یزد، ایران.

چکیده

درمورد شعر و اندیشۀ مولانا جلال‌‌الدین کتب متعددی نوشته شده است و اهل ادب و محققان عرفان اسلامی از نظرگاه‌‌های مختلف آثارش را بررسیده‌‌اند. یکی از کتبی که در این زمینه تألیف شده کتاب مولانا و چند داستان مثنوی به‌خامۀ سیروس شمیساست. جستار حاضر به نقد و تحلیل کتاب مولانا و چند داستان مثنوی ‌براساس سنت عرفانی مکتب مولانا می‌‌پردازد؛ نگارندگان در ‌بخش‌هایی با عنوان «مباحث مرتبط با شرح احوال و زندگی بزرگان طریقۀ مولویه»، «مباحث مرتبط با مضامین عرفانی»، «مباحث مرتبط با مضامین کلامی»، «مباحث مرتبط با تأویل و تمثیل و ‌حکایت‌ها»، و «مباحث مرتبط با اندیشۀ مولانا و تفکر انسان معاصر» به تحلیل و واکاوی این کتاب می‌‌پردازند و فراخور موضوعات مختلف از نظریات دیگر مولوی‌‌پژوهان نیز در تبیین مسائل بهره می‌‌گیرند. این کتاب با دیدی بدیع نگارش شده و با بهره‌‌گیری از ‌نظام‌های کنونی علوم انسانی دریچه‌‌های بسیاری را در مسیر مولاناپژوهی گشوده است، لیکن باوجود مزایای فراوان این مجموعه، برخی از مسائلی که مؤلف کتاب ذکر کرده با منابع اصلی حوزۀ مولوی‌‌پژوهی، سنت عرفانی مکتب مولویه، و نظرهای دیگر مولوی‌‌پژوهان معارض است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

The Study and Analysis of the Book Moulana and Some Stories from Masnavi Based on the Mystic Tradition of the Moulana’s Method

نویسندگان [English]

  • Davood Vaseghi 1
  • Mohammad Reza Najarian 2

1 PhD in Persian Langauge and Literature, Yazd University

2 Professor of Persian Langauge and Literature, Yazd University

چکیده [English]

So far, many books have been written about the poems and thoughts of Moulana Jalal Al-Din. Scholars and researchers have studied his books from different perspectives. One of the books published in this area is entitled “Moulana and Some Stories from Masnavi” by Sirous Shamisa. This study is a criticism of the book “Moulana and Some Stories from Masnavi” based on the mystic tradition of Moulana’s method. In the sections entitled “the biography of the followers of Moulana’s method”, “issues on mystic topics”, and “rhetorical issues”, “issues on interpretation, allegories and stories” and “issues on the thoughts of Moulana and the modern man”, the authors have analyzed and investigated the book and used the ideas of other researchers in the field in order to explain the issues better. This book has been written innovatively and has opened new doors to the studies of Moulana using modern modes in humanities. Despite all the positive points, some points that the book author has mentioned on the biography of Moulana, as well as the mystic topics, are in contradiction with the main sources of research on Moulana, the mystic tradition of Moulavi, and the ideas of other researchers in the field.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Moulana
  • Masnavi Ma’navi
  • Sirous Shamisa
  • Moulana and some Stories from Masnavi
  • Analysis
  • Criticism
قرآن کریم.
ابن‌ترکه، صائن‌‌الدین على (1360)، تمهیدالقواعد، به‌تصحیح جلال‌‌الدین آشتیانی، تهران: وزارت فرهنگ و آموزش عالی.
افلاکی، شمس‌‌الدین احمد (1362)، مناقب‌‌العارفین، به‌کوشش تحسین یازیجی، تهران: دنیای کتاب.
تفتازانی، سعد‌الدین ( 1409)، شرح مقاصد، به‌اهتمام عبدالرحمان عمیره، قم: الشریف الرضی.
جعفری، محمدتقی (1383)، تفسیر و نقد و تحلیل مثنوی جلال‌‌الدین محمد مولوی، تهران: اسلامی.
جعفری، محمدتقی (1389)، مولوى و جهان‏بینى‏ها، تهران: مؤسسۀ تدوین و نشر آثار علامه جعفری.
حائری، محمدحسن (1386)، مبانی عرفان و تصوف و ادب پارسی، تهران: علم.
حسن‌‌زادۀ آملی، حسن (1381)، هزار و یک کلمه، قم: بوستان کتاب.
خالدیان، محمدعلی (1388)، تحلیل و تطبیق اندیشه‌‌های کلامی در مثنوی مولوی با نگاهی به دیگر متکلمان، تهران: احسان.
رازی، نجم‌‌الدین (1389)، مرصادالعباد، به‌اهتمام محمدامین ریاحی، تهران: علمی و فرهنگی.
زرین‌کوب، عبدالحسین (1386)، نردبان شکسته: شرح توصیفی و تحلیلی دفتر اول و دوم مثنوی، تهران: سخن.
زرین‌کوب، عبدالحسین (1389)، بحر در کوزه: نقد و تفسیر قصه‌‌ها و تمثیلات مثنوی، تهران: علمی.
زمانی، کریم (1389)، میناگر عشق: شرح موضوعی مثنوی معنوی مولانا جلال‌‌الدین محمد بلخی، تهران: نشر نی.
سلطان‌‌ولد، بهاء‌الدین محمد (1376)، انتهانامه، به‌تصحیح محمدعلی خزانه‌دارلو، تهران: روزنه.
سلطان‌‌ولد، بهاء‌الدین محمد (1377)، معارف سلطان‌‌ولد، به‌تصحیح نجیب مایل‌هروی، تهران: مولی.
سلطان‌‌العلما، بهاء‌الدین محمد بلخی (1382)، معارف، به‌تصحیح بدیع‌‌الزمان فروزانفر، تهران: طهوری.
سلطان‌‌ولد، بهاء‌الدین محمد (1389)، ابتدانامه، به‌تصحیح محمدعلی موحد و علیرضا حیدری، تهران: خوارزمی.
سیدی، سیدحسین (1389)، تأویل قرآن در مثنوی، تهران: سخن.
شفیعی‌کدکنی، محمدرضا (1388)، مقدمه‌ بر: گزینش و تفسیر غزلیات شمس تبریز، تهران: سخن.
شمس تبریزی، محمدبن علی(1391)، مقالات شمس تبریزی، به‌تصحیح محمدعلی موحد، تهران: خوارزمی.
شمیسا، سیروس (1396)، مولانا و چند داستان مثنوی، تهران: نشر قطره.
طاهری، قدرت‌الله (1392)، روایت سر دل‌بران: بازجست زندگی و تجارب تاریخی مولانا در مثنوی، تهران: علمی.
عطار نیشابوری، فرید‌الدین (1384)، منطق‌‌الطیر، به‌تصحیح محمدرضا شفیعی‌کدکنی، ویرایش دوم، تهران: سخن.
عین‌‌القضات همدانی، عبدالله‌بن ابوبکر(1341)، تمهیدات، به‌اهتمام عفیف عسیران، تهران: دانشگاه تهران.
غزالى، ابوحامد محمد (1409 ق)، الاقتصاد فی الاعتقاد، بیروت: دارالکتب العلمیۀ.
فیض کاشانی، ملامحسن (1380)، سراج السالکین منتخب مثنوى معنوى، به‌اهتمام جویا جهانبخش، تهران: میراث مکتوب.‏
قونوی، صدر‌الدین (1381)، آفاق معرفت؛ تبصرۀ‌‌المبتدی و تذکرۀ‌‌المنتهی، به‌تصحیح نجف‌قلی حبیبی، قم: بخشایش.
محقق ترمذی، برهان‌‌الدین (1377)، معارف: مجموعه مواعظ و کلمات سیدبرهان‌‌الدین محقق ترمذی، به‌تصحیح بدیع‌‌الزمان فروزانفر، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
محمدی، علی (1378)، شرح کشف المراد، قم: دار الفکر.
محمدی آسیابادی، علی (1387)، هرمنوتیک و نمادپردازی در غزلیات شمس، تهران: سخن.
مستملی بخاری، اسماعیل (1363)، شرح التعرف لمذهب التصوف، به‌اهتمام محمد روشن، تهران: اساطیر.‏
مشیدی، جلیل (1379)، کلام در کلام مولوی، اراک: دانشگاه اراک.
مولوی، جلال‌‌الدین محمد (1363)، مثنوی معنوی، به‌تصحیح رینولد ا. نیکلسون، به‌اهتمام نصرالله پورجوادی، تهران: امیرکبیر.
مولوی، جلال‌‌الدین محمد (1378)، کلیات شمس یا دیوان کبیر، به‌تصحیح بدیع‌‌الزمان فروزانفر، تهران: دانشگاه تهران.
مولوی، جلال‌‌الدین محمد (1389)، فیه ما فیه، به‌‌تصحیح بدیع‌‌الزمان فروزانفر، تهران: امیرکبیر.
نظامی، جمال‌الدین ابومحمد الیاس‌بن یوسف (1386)، مخزن‌الاسرار، به‌تصحیح حسن وحید دستگردی، به‌اهتمام سعید حمیدیان، تهران: نشر قطره.
نیکلسون، رینولد ا. (1388)، تصوف اسلامی و رابطۀ انسان و خدا، ترجمۀ محمدرضا شفیعی‌کدکنی، تهران: سخن.
همایی، جلال‌‌الدین (1385)، مولوی‌‌نامه: مولوی چه می‌‌گوید؟، تهران: هما.