نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیئت‌ علمی دانشگاه تهران، پردیس هنرهای زیبا، دانشیار دانشکدۀ هنرهای نمایشی و موسیقی

2 دکترای تخصصی پژوهش هنر (مطالعات عالی هنر)، تهران، ایران، مدرس دانشگاه فرهنگیان

3 کارشناس ارشد ادبیات نمایشی، دانشگاه هنر، دانشکدۀ سینما ـ تئاتر، ایران، تهران

چکیده

کتاب نمایش در دورۀ صفوی، نوشتۀ یعقوب آژند، اثری است که مؤلفِ آن با شیوه‌ای تاریخ‌نگارانه اجراهای نمایشی رایج در دورۀ صفویه و ریشه‌ها و پیشینۀ این شیوه‌های اجرایی را ذکر می‌کند و درنتیجه، از نظر تاریخی از اهمیت مطالعاتی ویژه‌ای برخوردار است. در این مقاله ابتدا با قیاس مختصری از این اثر با برخی از دیگر آثار چاپ‌شده در زمینۀ تاریخ نمایش در ایران، جایگاه آن را در بین این آثار تبیین کردیم و وجوه ممتاز آن را مشخص کردیم. درادامه، ضمن بررسی روش فصل‌بندی و شیوۀ ارائۀ این تاریخ‌نگاری و مقایسۀ آن با شیوه‌های رایج تاریخ‌نگاری تئاتر این اثر را به‌منزلۀ اثری در حوزۀ تاریخ تئاتر ایران موردنقد قرار دادیم. درهمین‌باره، با استفاده از نظریۀ «اجرا» برخی گونه‌های ذکرشده در اثر، به‌مثابۀ گونه‌های اجرایی موردبررسی قرار گرفتند و نقاط قوّت و ضعف آن‌ها نیز بیان شد و درپایان، با بررسی رویکرد کلی اثر در رابطه با تاریخ‌نگاری نمایش، جایگاه اثر به‌منزلۀ اثری دانشگاهی ارزیابی شد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Methodological Criticism of the Book of Theater History in the Safavid Period

نویسندگان [English]

  • Majid Sarsangi 1
  • Sadeq Rashidi 2
  • Farhad Amini 3

1 Associate Professor, College of Fine Arts, School of Performing Arts and Music, University of Tehran, Tehran, Iran

2 PhD in Art Studies, Lecturer at Farhangian University, Tehran, Iran

3 MA in Dramatic Literature, Faculty of Cinema and Theater of Art University, Tehran, Iran,

چکیده [English]

The book of the Theatre in Safavid Period by Yaghoob Azhand is a work that historically mentions the theatrical performances common in the Safavid period and the origins and backgrounds of these practices, and is therefore of particular interest to historians. In this article, first, by briefly comparing this work with some other works published in the field of history of theater in Iran, we outline its place among these exegetical works and its distinguished aspects. In the following, while reviewing the method of segmenting the method of presenting this historiography and comparing it with the conventional methods of theater historiography, we have criticized this work as a work in the field of Iranian theater history. In the same way, using the theory of performance, some of the species mentioned in this work have been examined as executive types, and their strengths and weaknesses have been expressed. Finally, by examining the general approach of the work in relation to the historiography of the play, the work’s status is evaluated as an academic work.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Theater
  • Safavid
  • Yaghoob Azhand
  • Performance
  • Historiography
آژند، یعقوب (1385 الف)، نمایش در دورۀ صفوی، تهران: فرهنگستان هنر.
آژند، یعقوب (1385 ب)، «مبانی نظری نمایش از دید حسین واعظ کاشفی»، گلستان هنر، ش 5.
آژند، یعقوب (1387)، «پژوهش در هنر ایران: ضرورت روش‌مند‌شدن»، مجلۀ تندیس، ش 138.
آژند، یعقوب (1389)، «نمایش‌های ارباب‌معرکه در دورۀ قاجار»، مجلۀ فرهنگ و مردم، ش 35 و 56.
براکت، اسکار (1384)، تاریخ تئاتر جهان، ترجمۀ هوشنگ آزادی‌ور، تهران: مروارید.
بیضایی، بهرام (1380)، نمایش در ایران، تهران: روشن‌گران و مطالعات زنان.
پلاسعید، نسیم (1385)، «منابعی در زمینۀ نمایش‌های آیینی و سنتی ایران»، کتاب ماه هنر، ش 97- 98.
ثمینی، نغمه و محمد خزایی (1382)، «آیین و ادبیات، مقدمه‌ای بر خاستگاه هنر نمایش»، کتاب ماه هنر، ش 55- 56.
زاریلی، فیلیپ و دیگران (1393)، تاریخ‌های تئاتر، ترجمۀ مهدی نصرالله‌زاده، تهران: بیدگل.
شکنر، ریچارد (1388)، نظریۀ اجرا، ترجمۀ مهدی نصرالله‌زاده، تهران: سمت با همکاری دبیرخانۀ جشنوارۀ تئاتر دانشگاهی.
عناصری، جابر (1372)، شبیه‌خوانی کهن‌الگوی نمایش ایرانی، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
ناظرزاده کرمانی، فرهاد (1389)، درآمدی بر نمایش‌نامه‌شناسی، تهران: سمت.